Laura Kayali / Politico
13 Temmuz 2023
Batı askeri ittifakının genişlemesi Moskova için büyük sorunlar yaratıyor.
Yeniden dirilen NATO, Rusya’nın arka bahçesinde Vladimir Putin’in donanması için hayati olan geçiş yolunu karmaşık hale getirerek Baltık Denizi’ndeki kontrolünü sıkılaştırmaya hazırlanıyor.
Bu hafta Vilnius’ta düzenlenen ittifak zirvesi, Finlandiya’nın NATO üyesi olarak ilk zirvesiydi. Zirve arifesinde Türkiye, İsveç’in katılım hedefini desteklemeyi kabul ederek, bir zamanlar Moskova’nın hakim olduğu bir bölgede stratejik bir değişimin yolunu açtı.
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi kıdemli üyelerinden Ulrike Franke, “[İsveç ve Finlandiya] NATO’yu coğrafi olarak çok daha uyumlu hale getiriyor. Baltık Denizi, Kuzey Kutbu’nun artan önemi nedeniyle de genellikle yararlı bir NATO gölü haline geliyor” dedi.
NATO, St. Petersburg yakınlarında ve yoğun şekilde militarize edilmiş Kaliningrad eksklavında üsleri bulunan Rus filosu için çok önemli bir deniz geçidi olan Baltık Denizi üzerindeki kontrolünü istikrarlı bir şekilde artırdı. Soğuk Savaş sırasında, yalnızca Baltık’ın en batı ucundaki Danimarka ve Almanya ittifaktaydı. 1999’da NATO’ya katılan Polonya ve 2004’te üç Baltık cumhuriyeti, denizin güney kıyılarının çoğunu ittifakın kontrolü altına aldı.
NATO’ya giren Finlandiya ve İsveç, denizdeki mengeneyi kuzeyden kapatacak ve Rusya’ya sınırlı erişim bırakacak. Her iki ülke de – İsveç’in yüzyıllar öncesine dayanan davasında – uzun süredir devam eden tarafsızlıklarını bıraktı ve geçen mayıs ayında Rusya’nın Ukrayna’yı tam ölçekli işgalinin ardından ittifaka katılmak için başvurdu.
Bu, NATO’nun Rusya ile olan sınırını önemli ölçüde genişletmek, Kuzey Avrupa’da savunmayı güçlendirmek ve ittifakın caydırıcılığını daha inandırıcı kılmak anlamına geliyor.
Eski bir NATO genel sekreter yardımcısı olan Camille Grand, “Baltık ülkeleri biraz izole olmaktan endişe duyuyorlardı” dedi ve ekledi: “İsveç ve Finlandiya’nın onları hayal kırıklığına uğratmayacağı düşünülebilir, ancak limanlara ve havaalanlarına erişim yüzde 100 garantili değildi.”
İsveç ve Finlandiya’nın birleşmesi aynı zamanda ittifakın hem Rusya hem de Çin için giderek daha stratejik bir bölge olan Kuzey Kutbu’ndaki varlığını genişletmek anlamına geliyor.
Moskova bundan memnun değil.
Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, “Mevcut koşullar altında Rus askeri altyapısının hiçbir zaman Batı Avrupa’ya kaymadığını, her zaman ters yönde hareket ettiğini anlamak son derece önemli” dedi.
“Avrupalıların bu hatayı fark etmemeleri kesinlikle üzücü” diyen Peskov, İsveç’in ittifaka katılımının “kesinlikle olumsuz” olacağını da sözlerine ekledi.
SERT GÜÇ
Salı günü, NATO müttefikleri yenilenen bölgesel savunma planlarını uygulamaya karar verdiler. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg düzenlediği basın toplantısında, İsveç ve Finlandiya’nın üye olarak varlığının ittifakın planlarına, tatbikatlarına ve hedeflerine tam olarak yansıtılacağını söyledi.
German Marshall Fund Kuzey Jeostratejisi Genel Müdürü Kristine Berzina’ya göre, iki İskandinav ülkesi 5. Maddenin “sihirli vaadini” daha etkili hale getirmeye yardımcı olacak. NATO’nun mihenk taşı olan 5. Madde uyarınca, bir veya daha fazla üyeye yönelik silahlı saldırı, tüm üyelere yapılmış sayılır.
İyi donanımlı İsveç ve Finlandiya ordularının eklenmesi, Rusya’nın bölgede herhangi bir saldırı düzenlemesini çok daha zorlaştıracak.
Berzina, “Kırım veya Ukrayna senaryosu olması durumunda, bölgeyi gerçekten savunma kabiliyetine sahip olmanız için yeterli alana ihtiyacınız var” dedi ve ekledi: “Finlandiya ve İsveç’in içinde ve [İsveç’in Baltık adası] Gotland’ın Kaliningrad’a bu kadar yakın olması nedeniyle, Rusya’nın pek olası olmayan ancak olası bir saldırısı durumunda, Rusya şu anda denizi stratejik avantajı için kullanamaz.”
Karada bu, daha fazla bilgi paylaşımı, daha fazla ortak tatbikat, planlama ve daha fazla askeri entegrasyon anlamına geliyor.
Finlandiya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü ‘nün önde gelen araştırmacılarından Charly Salonius-Pasternak, örneğin, Rusya sınırına yakın uçan bir Fin savaş uçağının veri toplayıp Norveçlilerle iletişim kurabileceğini ve Norveçlilerin daha sonra daha fazla istihbarat isteyebileceğini veya uçağın başka bir yere uçmasını isteyebileceğini söyledi.
NATO üyeliğinden önce, “teknik olarak yapabilirdiniz ama politik olarak bunu yapmayı planlayamazdınız” dedi.
ASKERLER, DENİZALTILAR, 5G
Stockholm ve Helsinki, NATO korumasından yararlanırken, hava savunması, kara kuvvetleri ve deniz yetenekleri açısından da varlıklarını masaya getirecek.
Grand, “İki ülke halihazırda NATO ile birlikte çalışabilir durumda, NATO standartlarında silah sistemlerini kullanıyor ve NATO tatbikat görevlerine bu kadar çabuk katılabilmelerinin nedenlerinden biri de bu” dedi ve Helsinki ve Stockholm’ün İttifakta “bedavacılar” olmayacağını ekledi.
Çoğu Avrupa ülkesinin aksine Finlandiya, Soğuk Savaş sona erdikten sonra orduya para harcamayı bırakmadı.
Finlandiya medyasına göre Helsinki, Avrupa’nın en büyük topçu cephaneliklerine ve kara kuvvetlerine sahip – Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık gibi ağır sıkletlerin önünde yer alıyor. Finlandiya kısa süre önce hava filosunu yeniledi ve 2026 yılına kadar 64 adet ABD yapımı F-35 savaş uçağına sahip olması bekleniyor.
İsveç, hem erkekler hem de kadınlar için geçerli olan zorunlu askerliği 2017’de yeniden başlattı.
Stockholm, 1990’larda ve 2000’lerde savunma harcamalarını azalttı, ancak son yıllarda yeniden yükselmeye başladı. Ancak, NATO’nun GSYİH’nın yüzde 2’si hedefine 2026 yılına kadar ulaşması beklenmiyor.
Stockholm’ün gücü, Baltık Denizi için iyi ayarlanmış donanmasındadır. İsveç hava kuvvetleri, bir Rus saldırısına karşılık vermek üzere tasarlanmış ve Ukrayna’ya bağışlanabilecek olası bir silah olarak görülen, yerel olarak geliştirilmiş Saab JAS 39 Gripen savaş uçaklarıyla donatıldı.
Camille Grand, silahların da ötesinde, İsveç ve Finlandiya’nın beşinci nesil telekomünikasyon altyapısı olan 5G ile NATO’ya yardımcı olabileceğini söyledi.
İki İskandinav ülkesi “önemli bir teknolojide bilgi birikimi sağlıyor ve askeri ihtiyaçlar için 5G’nin konuşlandırılmasında güvenilir ortaklar” dedi. Finlandiya’dan Nokia, İsveç’ten Ericsson ve Çin’den Huawei, 5G sivil pazarına hakim.
Berzina ise, iki ülkenin gelişmiş askeri ve teknolojik yeteneklerinin NATO dışında olmaktan kaynaklandığını söyledi: “Her şeyde iyiler, çünkü kendi başlarınaydılar.”
