İran’ın, Şam’daki elçilik binasına yönelik İsrail saldırısına verdiği cevap, batılı hükümetler tarafından tepkiyle karşılansa da, savaşın genişlememesi düşüncesi ağır basıyor.
ABD Başkanı Joe Biden, ülkesinin İran misillemesine karşı İsrail’e askeri destek vermiş olmasına rağmen, İsrail’e ‘itidal’ çağrısı yaptı. New York Times’ın iddiasına göre, Tel Aviv Tahran’a askeri bir yanıt vermeye hazırlanırken, Biden’ın Netanyahu’ya telefonu ile birlikte şimdilik geri adım attı.
“Başkan açık konuştu. Bu işin tırmandığını görmek istemiyoruz,” diyen ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, İran ile daha geniş çaplı bir savaş arayışında olmadıklarını savundu.
Financial Times’a (FT) konuşan üst düzey bir ABD’li yetkili, İran’ın saldırısının ardından Netanyahu ile yaptığı telefon görüşmesinde Biden’ın İsrailli mevkidaşına Tel Aviv’in Tahran’dan ‘çok daha önde’ olduğunu söylediğini aktardı. Yetkili, Biden’ın İsrail’in ‘askeri üstünlüğünü açıkça gösterdiğini’ söylediğini de sözlerine ekledi.
Biden’dan Netanyahu’ya: Galibiyeti kabul et
Axios’a konuşan üst düzey bir Beyaz Saray yetkilisine göre ise Biden cumartesi günü Netanyahu ile yaptığı telefon görüşmesinde ABD’nin İsrail’in İran’a yönelik herhangi bir karşı saldırısını desteklemeyeceğini söyledi.
Yetkiliye göre Biden Netanyahu’ya, “Bir galibiyetin var. Galibiyeti kabul et,” dedi.
Üst düzey bir İsrailli yetkili, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in cumartesi günü İsrailli mevkidaşı Yoav Gallant ile görüştüğünü ve İsrail’in İran’a karşı herhangi bir karşılık vermeden önce ABD’yi bilgilendirmesini istediğini söyledi.
POLITICO’ya konuşan ABD’li bir yetkili, “Onlara yanıt vermeden önce bir nefes almalarını tavsiye ediyoruz,” dedi ve İsrail’in olası karşılığının ‘orantılı olmasını ve bu döngüyü sona erdirmesini’ istedi.
Trump: Ben olsam İran’ın saldırıları yaşanmazdı
Eski ABD Başkanı ve bu seneki başkanlık yarışında Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump da İran’ın misillemesine yönelik açıklamalarda bulundu.
Trump cumartesi günü yaptığı mitingde destekçilerine İran’ın hafta sonu İsrail’e yaptığı saldırının, kendisi görevde olsaydı gerçekleşmeyeceğini ileri sürdü.
Schnecksville, Pennsylvania’daki mitingde Trump, hem Hamas’ın 7 Ekim saldırısının hem de İran’ın İsrail’e yönelik misillemelerinde hatayı Başkan Joe Biden’ın yurtdışındaki ‘zayıflığında’ buldu.
Trump, sosyal medya platformu Truth Social’da, 2018 yılında dönemin İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’yi tehdit ettiği bir tweetinin ekran görüntüsünü de paylaştı. Trump bu tweetinde, “İran Cumhurbaşkanı Ruhani’ye: BİR DAHA ASLA AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’Nİ TEHDİT ETMEYİN YOKSA TARİH BOYUNCA DAHA ÖNCE ÇOK AZ KİŞİNİN YAŞADIĞI SONUÇLARA KATLANIRSINIZ. BİZ ARTIK SİZİN ŞİDDET VE ÖLÜM SÖZLERİNİZE KATLANACAK BİR ÜLKE DEĞİLİZ. DİKKATLİ OLUN!” yazmıştı.
Trump, misillemeden hemen sonra yaptığı açıklamada da, “İSRAİL SALDIRI ALTINDA! Bunun olmasına asla izin verilmemeliydi – Ben Başkan olsaydım bu ASLA gerçekleşmezdi!” diye yazmıştı.
Londra, Paris ve Berlin de okyanus ötesine uydu
Pazartesi günü Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı Lord David Cameron da, Biden’ın ‘kazançlı çıkma’ ve krizi daha fazla tırmandırmama çağrısını yineledi.
Cameron BBC’nin Today programına verdiği demeçte, “Çok açık bir şekilde misilleme saldırısını desteklemediğimizi söylüyoruz. Onların [İsraillilerin] da böyle bir şey yapması gerektiğini düşünmüyoruz,” dedi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Fransa’nın ‘bölgede bir yangından kaçınmak için her şeyi yapacağını’ söyledi.
Macron X’te yaptığı açıklamada, saldırıyı ‘en güçlü şekilde’ kınadığını söylerken, “Fransa ortaklarıyla birlikte gerilimin azaltılması için çalışıyor ve itidal çağrısında bulunuyor. İsrail halkıyla dayanışma içinde olduğumu ve Fransa’nın İsrail’in güvenliğine, ortaklarımıza ve bölgesel istikrara olan bağlılığını ifade ediyorum,” diye ekledi.
Şu anda Çin’de bulunan Almanya Şansölyesi Olaf Scholz da cumartesi gecesi saldırıyı şiddetle kınadı ve İran’ı ‘daha fazla tırmanmaya’ karşı uyardı.
‘Bu yolda devam etmemek gerektiğini’ savunan Alman lider, daha fazla tırmanma olmaması için ellerinden gelen her şeyi yapacaklarını kaydetti.
Scholz İran misillemesini ‘haksız’ olarak nitelendirdi ve “Başta İran olmak üzere herkesi bu şekilde devam etmemeleri konusunda uyarabiliriz,” dedi.
Borrell’den ‘Gazze’nin unutulmasına izin vermeyin’ mesajı
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, G7 liderlerinin pazar günü gerçekleştirdikleri kriz toplantısında ‘İran’ın İsrail’e yönelik benzeri görülmemiş saldırısının oybirliğiyle kınandığını’ söyledi ama “Tüm taraflar itidalli davranmalıdır. Gerilimi azaltmaya yönelik tüm çabalarımızı sürdüreceğiz,” diye ekledi.
FT’ye konuyla ilgili bilgi veren bir kişi, G7 liderlerinin saldırıya cevaben İran’a yönelik olası ek yaptırımları görüştüğünü fakat bunların nasıl uygulanacağı konusunda fikir birliğine varılamadığını söyledi.
AB’nin Dış İlişkilerden sorumlu Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de pazar günü İspanyol Antena 3 televizyonuna verdiği mülakatta, İran’ın İsrail’e yönelik saldırısına verilecek tepkinin Gazze’de yaşanan acıları unutturacak geniş çaplı bir bölgesel çatışmaya yol açmaması gerektiğini söyledi.
Borrell’e göre batı ne pahasına olursa olsun bölgesel bir tırmanıştan kaçınmalı. Borrell Gazze’deki kıtlığa ve binlerce çocuğun yetersiz beslenmeden dolayı ölme riski altında olduğuna, 1,8 milyon kişinin evlerinin yıkıldığına ve yardımlarla yaşadıklarına dikkat çekti.
AB diplomasi şefi, “Çabalarımız Gazze’deki savaşı sona erdirmeye ve (savaşın) sonuçlarını ödeyen insanlara yardım sağlamaya odaklanmalıdır. Bunun için de savaşın yayılmasına ve Lübnan, Suriye, İran ve Yemen’i de içine almasına izin veremeyiz,” diye ekledi.
