ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın yaklaşan Çin ziyaretinin, ABD’nin Çin ile gergin ilişkisini kolaylaştırmayı amaçladığı ifade ediliyor. Uzmanların Blinken’ın Çin ziyaretinden beklentisi düşük.
Yine de Blinken’ın ziyareti sırasında bir sonraki aşama olan üst düzey toplantıların yeniden başlatılmasının planlanması bekleniyor. Görüşmede, Tayvan sorunu, ekonomik işbirliği ve Rusya-Ukrayna krizi gibi konuların gündemin başında yer alacağı düşünülüyor. Ziyaretin somut sonuçlar doğurup doğurmayacağı ise belirsizliğini koruyor.
Öyle ki, Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang, önceki gün Blinken ile yaptığı telefon görüşmesinde ABD’yi “Tayvan meselesine saygı duyması gerektiği” konusunda uyardı. Bu uyarı, “Çin Dışişleri Bakanından Blinken’a azar” şeklinde medyaya yansıdı.
Reuters’e göre ise, ABD Dışişleri Bakanlığının doğu Asya üst düzey diplomatı Daniel Kritenbrink daha sonra gazetecilere ABD-Çin ilişkilerinde “bir tür atılım veya dönüşüm” beklemediğini söyledi.
Kritenbrink ayrıca şunları ekledi: “Pekin’e gerçekçi, kendinden emin bir yaklaşımla ve rekabetimizi mümkün olan en sorumlu şekilde yönetmek için samimi bir istekle geliyoruz.”
Beyaz Saray Hint-Pasifik Koordinatörü Kurt Campbell da aynı görüşmede, Washington’un çatışma riskini azaltmak için kriz iletişim mekanizmaları kurmakta çıkarı olduğunu söyledi.
Yeni krizler
Diğer yandan geçen hafta ABD, Çin’in en az 2019’dan beri ABD hakkında Küba’dan casusluk yaptığını iddia etti. Beyaz Saray, Çin’in ABD’yi dinlemek için Küba ile milyarlarca dolarlık bir anlaşma yaptığı yönündeki Wall Street Journal haberini ise yalanlamıştı.
Çin Dışişleri iddiaları yalanlayarak, hicivli bir şekilde, “dinleme” uzmanının ABD olduğunu söylemişti.
Çin medyası ise yine Blinken’ın ziyareti öncesi gelişen bu krizi, “balon krizine” benzeterek, ABD içindeki Çin karşıtı kesimlerin bu provokatif haberlerle korku salmaya ve ziyareti engellemeye çalıştığı yorumunu yaptı.
Blinken, Başkan Joe Biden’ın Ocak 2021’de göreve başlamasından bu yana Çin’i ziyaret eden en üst düzey ABD hükümet yetkilisi olacak. Ancak ziyaret ikili ilişkilerin dibe vurduğu bir zamanda geliyor.
Pekin, ABD’yi defalarca ticari yaptırımlar ve ihracat kontrolleri söz konusu olduğunda çifte standart ve “yeni bir soğuk savaş zihniyeti” uygulamakla suçladı.
‘Beklenti olmaması karşılıklı’
Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nde araştırma görevlisi olan Lü Xiang, Global Times’a “Blinken’in gezisinden bir atılım beklentisi olmaması karşılıklı” dedi. Ancak, Kritenbrink ve Campbell’ın sözlerini “ölçülü” olarak nitelendirdi.
Lü, “ABD’nin ilişkileri geliştirmede samimi olup olmadığı hala belirsiz olsa da, ABD’nin ikili ilişkilerin karşı karşıya olduğu tehlikeyi ve risk yönetiminin aciliyetini fark ettiği sözlerinden açıkça görülüyor” dedi.
Cornell Üniversitesi’nde Çin ve Asya-Pasifik çalışmaları profesörü Jessica Chen Weiss de, ziyaretten “büyük atılımlar” beklemediğini söyledi. Weiss şöyle devam etti: “İlişkideki mevcut güvensizlik ve gerilim seviyeleri göz önüne alındığında, iyi bir sonuç, her iki tarafın da endişelerinin ve kırmızı çizgilerinin daha iyi anlaşılması üzerine olur.”
ABD’nin Çin ile rekabeti hakkında bir kitap olan The Decisive Decade’in yazarı Jonathan Ward, The Guardian’a ABD-Çin ilişkilerinin durumunun “ileride tehlikeli bir geleceğe” işaret ettiğini söyledi.
Ward, “Belirli bir toplantının ABD-Çin ilişkisindeki yapısal sorunu değiştireceğini düşünmüyorum” dedi ve ekledi: “Geniş tablo şu ki, Çin Komünist Partisi önde gelen bir ekonomik güç olmak için net bir stratejiye sahip ve ABD bunu daha yeni fark etti.”
Bill Gates, Xi Jinping ile görüştü
Pekin, resmi diplomasinin dışında batılı iş insanlarına kapıları açtı. Mayıs ayında Elon Musk Çin’i ziyaret ederek Dışişleri Bakanı Qin ve diğer üst düzey yetkililerle görüştü. Çarşamba günü Pekin’e gelen Bill Gates’in de bugün Xi Jinping ile görüştüğü bildirildi. Gates’in ziyaretinin ve Xi ile görüşmesinin, Blinken’ın ziyaretinin öncesinde gerçekleşmesi dikkati çekti.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Wang Wenbin, Blinken’ın 18-19 Haziran tarihlerinde gerçekleşmesi beklenen ziyaretinin ayrıntıları hakkında bilgi vermedi, ancak her iki tarafın da düzenlemeleri tartıştığını ve ayrıntıları yakında yayınlayacaklarını söyledi.
Blinken’in Çin Devlet Başkanı ile görüşüp görüşmeyeceği de henüz doğrulanmadı.
