Çin Başbakanı Li Qiang ve Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon perşembe günü yaptıkları açıklamada, son yıllarda Wellington’un Pekin’e karşı daha temkinli bir tutum benimsemesiyle soğuyan iki ülke ilişkilerinde ticareti artırmak ve farklılıkları yönetmek istediklerini söylediler.
Li’nin üç günlük bir ziyaret için Yeni Zelanda’da bulunması, selefi Li Keqiang’ın 2017’deki ziyaretinden bu yana bir Çin başbakanının yaptığı ilk ziyaret.
İkili, Luxon’un daha sonra gazetecilere ortak çıkarlar ve farklılıklar arasında “50/50” bölündüğünü söylediği ikili görüşmelerin ardından Wellington’da ortak bir brifing düzenledi.
Ekonomik bağlar, özellikle de Yeni Zelanda’nın 2023 yılında 12.7 milyar dolar değerinde olan Çin’e ihracatı gündemdeydi. Li, Çin’in Yeni Zelanda’nın önümüzdeki on yıl içinde ihracat değerini iki katına çıkarma ve turizmi artırma hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmaya hazır olduğunu ve Çin’in Yeni Zelandalılara tek taraflı vizesiz muamele uygulayacağını söyledi.
Çin ayrıca Trans-Pasifik Ortaklığı için Kapsamlı ve İlerici Anlaşma’ya (CPTPP) katılma konusundaki destek isteğini de dile getirdi, ancak gazetecilere konuşan Luxon Yeni Zelanda’nın pozisyonu hakkında bilgi vermekten kaçındı.
Luxon, Çin’in Yeni Zelanda parlamentosuna yönelik siber saldırıları gibi endişe verici konuları gündeme getirdiğini söyledi. İkili ayrıca Pasifik, Güney Çin Denizi ve Tayvan Boğazı konularını da ele aldı ve Luxon bir krizden kaçınmak için “gerilimin düşürülmesini” görmek istediğini ifade etti.
Li ise “ortak anlayış ve hoşgörü” çağrısında bulundu.
“Her konuda her zaman aynı fikirde olmamamız doğaldır ancak bu tür farklılıklar aramızdaki değişim ve işbirliğini engelleyen bir uçurum haline gelmemelidir” dedi.
İlişkilerde ABD etkisi
Yeni Zelanda 2008 yılında Pekin ile serbest ticaret anlaşması imzalayan ilk OECD ülkesi oldu ve 10 yıl önce Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in ziyaretiyle bağlarını derinleştirdi. İki ülke 2017 yılında Kuşak ve Yol Girişimi yatırımları konusunda görüşmelere başladı.
Ancak bölgede artan ABD-Çin rekabeti ikili ilişkilere olumsuz yansıdı.
Wellington Victoria Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Direktörü David Capie, “Yeni Zelanda ve Çin ilişkilerinin son beş yılda çok ama çok daha zorlu bir hal aldığına şüphe yok” dedi.
Nikkei Asia’ya konuşan Capie, Başbakan Christopher Luxon liderliğindeki Ulusal Parti koalisyonunun, Jacinda Ardern ve Chris Hipkins yönetimindeki İşçi Partili selefleriyle tutarlı bir yaklaşım benimsediğini, Avustralya ve ABD gibi geleneksel ortaklarla angajmanı artırırken mümkün olan yerlerde işbirliği yapmaya çalıştığını ancak anlaşmazlıkları geri püskürttüğünü söyledi.
Capie, hükümetin Asya’daki diplomatik “tam saha presinin” dikkate değer olduğunu söyledi. Koalisyon ortağı Önce Yeni Zelanda’nın lideri Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Winston Peters ikinci bir Güneydoğu Asya turuna çıkarken, Luxon da önümüzdeki hafta Tokyo’ya gidecek.
Capie, mevcut hükümetin AUKUS ve Quad gibi güvenlik düzenlemelerine daha açık destek verdiğini de belirtti.
Capie sözlerine şöyle devam etti: “İşçi Partisi “AUKUS’un stratejik nedenlerini” anlamaktan bahsederken, Ulusallar artık “AUKUS’un bölgesel barış ve istikrara olumlu bir katkı olduğunu düşündüklerini” söylüyorlar. “Yani bardağın dörtte üçü dolu.”
Aralık ayında Luxon, İngiltere, ABD ve Avustralya arasındaki güvenlik ortaklığının teknoloji paylaşımı bileşeni olan AUKUS’un II. ayağını keşfetmeye ilgi duyduğunu ifade etti. Bu durum, AUKUS’u ABD hegemonyasını sürdürmeyi amaçlayan nükleer temelli bir askeri ittifak olarak tanımlayan Çin’in tepkisini çekti.
Yeni Zelanda Çağdaş Çin Araştırma Merkezi Direktörü Jason Young, Pekin’in geçmişte Avustralya’ya baskı yapmak için Yeni Zelanda ile özel bir ilişki kurmaya çalıştığını ve bu yaklaşımın büyük ölçüde “geri teptiğini” söyledi.
Young sözlerine şöyle devam etti: “Yeni Zelanda açısından mesele ilişkiyi yönetmek ve istikrarı korumak çünkü ticaretimizin dörtte biri Çin’e gidiyor.”
Li, Yeni Zelanda gezisinin ardından Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ve Avustralyalı ve Çinli iş dünyası liderleriyle görüşmek üzere Avustralya’ya gidecek.
