Operasyon hakkında bilgi sahibi altı kişiye göre Filipinler, Pekin ile giderek daha tehlikeli bir hal alan anlaşmazlığın merkezinde yer alan Güney Çin Denizi’ndeki bir kayalığa oturtulmuş harap savaş gemisini gizlice takviye etti.
Financial Times’ın haberine göre, bu kişiler, Filipin ordusunun son aylarda Spratly Adaları’ndaki tartışmalı İkinci Thomas Sığlığı’nda bulunan Sierra Madre gemisini güçlendirmek için görevler yürüttüğünü söyledi. Bunun, paslanan geminin parçalanma tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna dair artan endişeler nedeniyle yapıldığını ifade ettiler.
İkinci Dünya Savaşı sırasında inşa edilen ABD donanma gemisi, Vietnam Savaşı’nda ABD donanmasına hizmet ettikten sonra Filipin Donanması’na devredildi. 1999 yılında Filipin hükümeti, Çin ile Spratly Adaları konusunda yaşadığı anlaşmazlık sırasında Filipinler’in Münhasır Ekonomik Bölgesini teyit etmek üzere ABD’nin de desteğiyle Filipin Deniz Piyadelerinin bir ileri karakolu olarak hizmet vermesi için gemiyi Spratly Adalarındaki Ayungin Sığlığında kasıtlı olarak karaya oturttu ve gemi 2024 yılı itibariyle halen bu görevi sürdürmektedir.
Sierra Madre, Asya-Pasifik’teki en tehlikeli parlama noktası haline geldi. Son aylarda Çin sahil güvenliği, Manila’nın gemide konuşlu deniz piyadelerine ikmal yapmasını engellemek için tazyikli su sıkmak gibi taktikler kullandı.
Manile başlarda gemiyi güçlendirdiğini reddetse de, bu eylemi artık daha açıktan yapmaya başladı.
Manila pazartesi günü Pekin’i, Çin’in bir yıl önce ikmal görevlerini kesintiye uğratmaya başlamasından bu yana İkinci Thomas Sığlığı’ndaki “en agresif eylem olan acımasız bir saldırı” düzenlemekle suçladı. Washington ise Pekin’i ABD-Filipinler karşılıklı savunma anlaşmasının Sierra Madre için de geçerli olduğu konusunda uyararak karşılık verdi. Washington Pekin’in Filipinler donanmasına müdahalesi halinde “karşılıklı savunma anlaşması” uyarınca kendisinin de karşılık vereceğini söylüyor.
Kaynaklar Pekin’in iddialarını doğruladı
Filipinler, misyonlarının bölgeye insani yardım malzemesi gönderdiğinde ısrar ediyordu. Ancak Çin, Manila’yı gemiyi güçlendirmek ve parçalanıp resiften çıkmasını önlemek için inşaat malzemeleri getirmekle suçluyor ki Manila bunu reddediyor. Ancak Financial Times’a konuşan kaynaklar Pekin’in Manila’nın gemiyi güçlendirdiği yönündeki iddialarını doğruladı.
Filipinler’in ABD Büyükelçisi Jose Manuel Romualdez verdiği bir röportajda Manila’nın gemiyi “güçlendirmediğini” söyledi. “Bu bir gemi enkazı, 1990’lardan beri orada olan bir İkinci Dünya Savaşı gemisi, dolayısıyla onarıma ihtiyacı var. Biz sadece bu insanlara orada bulundukları için iyi bir yer vermek gibi insani bir davranışta bulunuyoruz” dedi.
Ancak konu hakkında bilgi sahibi olan kişiler Manila’nın gemiyi ömrünü uzatacak şekilde gizlice güçlendirdiğini söyledi.
“Pekin muhtemelen Filipinler’in inşaat malzemelerini başarılı bir şekilde teslim ettiğinin farkında ve buna kızgın” diyen German Marshall Fund’da Çin uzmanı olan Bonnie Glaser, Çin’in 25 yıldır geminin parçalanmasını ve resiften kaymasını beklediğini ve Filipinler’e karşı gerilimi tırmandırmaya devam etmesinin geri adım atmayacaklarını ve yenilgiyi kabul etmeyeceklerini gösterdiğini söyledi.
“Bu küçük, batık özellik üzerinde silahlı bir çatışma potansiyeli artıyor” dedi.
ABD de Manila’nın eylemini destekliyor ve teşvik ediyor
Resif çevresinde giderek gerginleşen durumun altını çizen Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr, geçtiğimiz ay Çin’in bir Filipinliyi öldürecek herhangi bir eylemini “savaş eylemine çok yakın” olarak değerlendireceği uyarısında bulundu.
American Enterprise Institute düşünce kuruluşunda Asya güvenliği uzmanı olan Zack Cooper, ABD ve Filipinler’in karşılıklı savunma anlaşmalarının V. Maddesini devreye sokmaya “yaklaştıklarını” ve bunun “ortak tehlikeyi karşılamalarını” gerektireceğini söyledi.
“Bu küçük bir şey değil. Örneğin NATO’da V. Madde sadece bir kez, 11 Eylül 2001 terör saldırılarına yanıt olarak devreye sokulmuştur” dedi.
ABD ordusu halihazırda bazı seçeneklerin taslağını hazırlamış durumda. Birkaç kişiye göre, ABD Hint-Pasifik Komutanlığı geçen yıl gemiyi desteklemek için ordu mühendisleri göndermeyi önerdi.
Ancak bazı yetkililer bunu çok riskli bulduğu ve Manila’nın durumu idare etmek istemesi nedeniyle bu öneri reddedildi. Hint-Pasifik Komutanlığı ve Beyaz Saray konuyla ilgili yorum yapmadı.
Hint-Pasifik komutanının eski danışmanlarından Eric Sayers, “Filipinler tarafından Sierra Madre’yi güvence altına almak ve resiften kolayca çıkmamasını sağlamak için bir çaba sarf edilmişse, bu Filipin egemenliğini korumak için cesur bir hareket olur ve Washington muhtemelen sadece farkında olmakla kalmaz, aynı zamanda destekler de” dedi.
