Planlara aşina iki savunma yetkilisine ve NBC News tarafından incelenen bir Pentagon brifingine göre Trump yönetimi, NATO’nun Avrupa’daki tüm askeri operasyonlarını ABD’li bir generalin yönetmesi geleneğini değiştirmeyi düşünüyor.

Eski ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower’la başlayan bir komuta şekli olarak, NATO’nun Avrupa’daki tüm askeri operasyonlarını dört yıldızlı bir ABD’li generalin yönetmesi yaklaşık 75 yıldır bir gelenek haline gelmişti.

Pentagon, ABD ordusunun muharip komutanlıkları ve karargahlarında önemli bir yeniden yapılanmaya gidiyor. İki savunma yetkilisinin verdiği bilgiye göre söz konusu planlardan biri de ABD’nin NATO’nun Avrupa Yüksek Müttefik Komutanı (askeri dilde SACEUR olarak biliniyor) rolünü bırakmasını içeriyor.

Şu anda bu görevde bulunan ve aynı zamanda ABD Avrupa Komutanlığı’nın (EUCOM) da başında olan general, Rusya’ya karşı savaşında Ukrayna’ya verilen desteği denetleyen birincil komutandı.

Böyle bir yeniden yapılanmanın ne kadar süreceği belli değil ve tamamlandığında değişikliğe uğrayabilir.

Kongre de, üyelerin girişimin herhangi bir yönüne karşı çıkmaları halinde, gücünü kullanarak bu konuda ağırlığını koyabilir.

NATO’da SACEUR’den vazgeçmek, hiç değilse güç dengesinde büyük bir sembolik değişim anlamına gelecek.

2009-2013 yılları arasında SACEUR ve Avrupa Komutanlığı görevini yürüten emekli Amiral James Stavridis bir e-postasında, “ABD’nin NATO’nun en yüksek müttefik komutanı rolünü bırakması Avrupa’da ittifaktan uzaklaşmanın önemli bir işareti olarak görülecektir. Bu destansı boyutlarda bir siyasi hata olur ve bir kez vazgeçersek geri vermezler. NATO içinde muazzam bir nüfuz kaybederiz ve bu, doğru bir şekilde, muhtemelen İttifak’tan tamamen ayrılmanın ilk adımı olarak görülecektir,” diye yazdı.

Önerilen yeniden yapılanma, Trump yönetiminin federal hükümet genelinde harcama ve personel kesintisine gittiği bir döneme denk geliyor. Başkan Donald Trump ve Savunma Bakanı Pete Hegseth, yeni yönetimin Avrupalı ortakların Avrupa’nın savunması için daha fazla sorumluluk almasını istediğini açıkça belirtti.

ABD’nin SACEUR’den vazgeçmesi halinde, diğer NATO ülkeleri muhtemelen kendi aralarında hangi ülkenin komutanı önereceğini seçmek zorunda kalacak.

Eğer gerçekleşirse SACEUR’ün ne zaman değişeceği henüz belli değil. Halihazırda SACEUR görevini yürüten Orgeneral Chris Cavoli’nin üç yıllık görev süresi bu yaz sona eriyor.

Planlama hakkında bilgi sahibi iki savunma yetkilisi, ordunun 11 muharip komutanlığından beşinin görüşülen plan kapsamında birleştirilebileceğini söyledi.

Söz konusu büyük yeniden yapılandırma planı, daha önce NBC News tarafından bildirilen iki potansiyel değişikliği de içerebilir: ABD Avrupa Komutanlığı ve ABD Afrika Komutanlığı’nın Almanya Stuttgart merkezli tek bir komutanlıkta birleştirilmesi ve Florida’daki ABD Güney Komutanlığı karargahının ABD Kuzey Komutanlığı ile birleştirilmek üzere kapatılması.

Planlama konusunda bilgi sahibi olan yetkililere göre komutanlıkların birleştirilmesi, sorumlulukları çakışan personelin azaltılması yoluyla ordunun tasarruf etmesini sağlayacak.

NBC News tarafından incelenen bir Pentagon brifingine göre, düşünülen tüm değişikliklerin uygulanması halinde ilk yıl 270 milyon dolara kadar tasarruf sağlanabilir. Bu tasarruf Savunma Bakanlığı’nın 850 milyar dolarlık yıllık bütçesinin yaklaşık %0,03’üne tekabül ediyor.

İki savunma yetkilisi, Pentagon’un AFRICOM ve EUCOM’u tek bir komutanlık altında birleştirmeye karar vermesi halinde, bunun SACEUR rolünü ortadan kaldırmanın gerekçelerinden biri olacağını, çünkü bu kadar geniş bir alanı denetlemenin zaten bir kişi için, bu kişinin aynı zamanda NATO askeri operasyonlarını da denetlemediği de göz önüne alındığında, yeterince büyük bir iş olduğunu söyledi.

Kaynaklar, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva’nın önümüzdeki hafta Vietnam’ı ziyaret edeceğini ve beraberinde Güneydoğu Asya ülkesinde olası anlaşmalar için görüşmelerde bulunan uçak üreticisi Embraer ve gıda devi JBS’den yöneticilerin de yer aldığı bir iş heyetini getireceğini söyledi.

Lula’nın başkan olarak Vietnam’a yapacağı ikinci ziyaret, Trump yönetiminin büyük ticaret fazlasını azaltma baskısı altındaki Vietnam’ın, Brezilya’nın en büyük ihracatçısı olduğu soya fasulyesi gibi tarım ürünleri de dahil olmak üzere ABD’den ithalatını artırma sözü verdiği bir dönemde gerçekleşecek.

Brezilya hükümetine göre Lula, Japonya ziyaretinin ardından 27-29 Mart tarihlerinde Vietnam’a gidecek.

Reuters’a göre, Lula’nın Vietnam’ı temmuz ayında Brezilya’da yapılacak BRICS zirvesine davet etmesinin beklendiğini söyleyen Brezilyalı bir yetkili, Vietnam’ın geçen yıl BRICS ortağı olmaya davet edildiğini ancak şu ana kadar bu konuda resmi bir tutum almadığını belirtti.

Vietnam Dışişleri Bakanlığı yorum talebine yanıt vermedi. Brezilya’nın Vietnam Büyükelçiliği ise yorum yapmayı reddetti.

Brezilyalı yetkili, iki ülkenin savunma, tarım ve enerji konularında bir eylem planı üzerinde anlaşmasının beklendiğini ve bunun Brezilya’nın dünya çapında önemli bir üretici olduğu etanol konusunda işbirliğini artırabileceğini söyledi.

Yetkili, Vietnam devlet medyasında daha önce çıkan haberleri doğrulayarak Brezilya’nın da Vietnam’a ihracatını artırmak istediğini ve Hanoi’den sığır eti ithalatına izin vermesini istediğini söyledi.

İŞ GÖRÜŞMELERİ

Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan ve aralarında Brezilyalı bir yetkilinin de bulunduğu üç kişinin Reuters’a verdiği bilgiye göre, Brezilya’nın gıda devi JBS’nin Vietnam’da yapmayı düşündüğü yatırım için Vietnam pazarının Brezilya sığır etine açılması bir ön koşul.

Şirketin Vietnam’ın kuzeyinde Asya’daki ilk tesisi olacak bir et işleme merkezi kurmayı incelediğini ve on milyonlarca dolarlık bir yatırım yapabileceğini söyleyen üç kişi, bilgiler kamuya açık olmadığı için isimlerini vermek istemedi. JBS yorum yapmayı reddetti.

Brezilyalı yetkili, Embraer’in de Vietnam Havayolları’na on adet E190 dar gövdeli jet satışı için görüşmeler yürüttüğünü söyledi.

Yetkili ve bir endüstri kaynağı ayrıca, mayıs ayında Vietnam’da olası bir tanıtım uçuşu ile C-390 askeri nakliye uçaklarını da satmaya çalıştığını söyledi.

Embraer yorum yapmayı reddetti. Vietnam Havayolları ise yorum talebine yanıt vermedi.

Hanoi ayrıca, Lockheed Martin tarafından üretilen C-130 askeri nakliye uçaklarını satın almak için ABD ile görüşüyor.

Vietnam dünyanın en hızlı büyüyen havacılık pazarlarından biri ve yerel taşıyıcılar uzun süredir filolarını genişletmek istiyor.

Devlet medyasına ve Reuters tarafından görülen bir iç ajandaya göre, son günlerde havacılık devleri Airbus ve Boeing üst düzey yöneticileri Vietnamlı yetkililerle bir araya geldi. Vietnam ayrıca Çin’in COMAC jetlerinin onayı üzerinde de çalışıyor.

Rusya ve Ukrayna, yılın üçüncü esir takasında her iki taraftan 175 kişiyi serbest bıraktı. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, takas edilenler arasında Azovstal’daki çatışmalarda yer alan milisler ve Kursk oblastındaki saldırılara katılanların da bulunduğunu belirtti. Rusya Savunma Bakanlığı ise iade edilen Rus askerlerinin tedavi ve rehabilitasyon için Rusya’ya getirileceğini açıkladı.

Rusya ve Ukrayna arasında yılın başından bu yana üçüncü esir takası gerçekleşti ve her iki taraftan 175 kişi serbest bırakıldı.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, takasla ilgili olarak, “Silahlı Kuvvetler, Deniz Kuvvetleri, Ulusal Muhafızlar, Bölgesel Savunma Güçleri ve Sınır Hizmetleri saflarında özgürlüğümüz için savaşan askerlerimiz geri dönüyor,” ifadelerini kullandı.

Zelenskiy, takas edilenler arasında 2022’de Mariupol’deki Azovstal’da bulunan milisler ve Kursk oblastındaki işgale katılanların da bulunduğunu belirtti.

Zelenskiy, takas dışı girişimler sayesinde 22 Ukrayna askerinin daha “eve döndüğünü” ekledi ve “Bunların arasında ağır yaralılar ve Rusya’nın uydurduğu suçlardan dolayı yargıladığı askerler var. Hepsine acilen gerekli tıbbi ve psikolojik yardım sağlanacak,” diye konuştu.

Zelenskiy ayrıca, bu takası “mümkün kılan” tüm Ukrayna ortaklarına ve özellikle Birleşik Arap Emirlikleri’ne teşekkür etti.

Rusya Savunma Bakanlığı ise iade edilen 175 Rus askerinin henüz Belarus topraklarında bulunduğunu bildirdi.

Bakanlık, askerlerin kısa süre içinde tedavi ve rehabilitasyon için kurumun “sağlık kuruluşlarına sevk edileceğini” açıkladı.

Bakanlık ayrıca, “iyi niyet göstergesi olarak” acil tıbbi yardıma ihtiyaç duyan 22 ağır yaralı Ukrayna askerini de Kiev’e teslim etmeyi kabul ettiklerini de sözlerine ekledi.

Ek olarak, bakanlık, takas sırasında Birleşik Arap Emirlikleri’nin sağladığı “insani nitelikteki arabuluculuk çabalarına” dikkat çekti.

Esir takası kararı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından 18 Mart’ta ABD’li mevkidaşı Donald Trump ile yaptığı telefon görüşmesinde duyurulmuştu.

Bu, savaş süresince Ukrayna ile Rusya arasında gerçekleşen 62’nci esir takası ve yılın başından bu yana yapılan üçüncü takas oldu.

15 Ocak ve 5 Şubat’ta gerçekleşen son iki takasta, taraflar sırasıyla 25 ve 150 askeri personel iade etmişti.

Trump: Putin ile görüşme ‘iyi ve verimli’ geçti, ateşkes süreci başladı