Gazprom’a Avrupa’dan 18 milyar avroluk dava

Rus enerji şirketi Gazprom, Avrupa ülkelerine yönelik doğalgaz kesintileri nedeniyle 18 milyar avroluk dava ile karşı karşıya kaldı. Bu miktar, şirketin nakit rezervlerinin neredeyse iki katı büyüklüğünde. Avrupalı müşteriler, doğalgaz tedarikinin durdurulması sonucu oluşan zararlarını talep ediyor.

Yaptırım baskıları sonrasında Avrupa ülkelerine doğalgaz akışını kesen Rus enerji devi Gazprom hakkında Avrupa’da başlatılan hukuki süreçler devam ediyor.

Şirket aleyhine açılan davaların toplam tutarı 18 milyar avroya ulaştı. Bu miktar, Gazprom’un banka hesaplarındaki nakit rezervlerinin neredeyse iki katı büyüklüğünde.

Rusya mahkemelerindeki dava kayıtlarına göre, Avrupalı müşteriler Gazprom’a karşı toplamda 18 milyar avroluk tazminat davası açtı. Gazprom ise bu davaların Rusya dışında görülmesini engellemek amacıyla karşı davalar açtı.

İnterfaks‘ın haberine göre, Gazprom tarafından açılan karşı dava sayısı 13 iken, şirkete karşı açılan dava sayısı da aynı. St. Petersburg ve Leningrad Tahkim Mahkemesi, 9 dava için icra emri çıkardı.

Gazprom’a karşı açılan en büyük dava, Alman enerji şirketi Uniper’den geldi. Geçmişte Gazprom’un Almanya’daki en büyük müşterisi ve Kuzey Akım-2 projesinin ortak yatırımcısı olan Uniper, Rusya’dan yıllık 20 milyar metreküp gaz satın alıyordu.

Şirket, Rusya’dan doğalgaz tedarikinin durdurulması nedeniyle oluşan zararlar için 14 bin 312 milyar avro tazminat talep etti. Geçen yılın haziran ayında Stockholm Tahkim Mahkemesi, Uniper’in talebini tamamen kabul etti.

Yamal-Avrupa boru hattının Polonya bölümünü işleten Polonyalı şirket Europol Gaz, Gazprom’dan 1,547 milyar avro talep etti.

Fransız enerji şirketi Engie 305 milyon avro, Avusturyalı OMV ise geçen yılın sonlarına kadar Rus gazı almaya devam etmesine rağmen 575 milyon avroluk dava açtı.

Çek enerji grubu CEZ, 58 milyon avroluk dava açarken, Slovakya’dan ZSE Energia 9 milyon avro ve Vıçodoslovenska energetika 4 milyon avro talep etti.

İsviçreli enerji ticaret şirketleri DXT Commodities 385 milyon avro ve Axpo Solutions 623 milyon avro olmak üzere toplamda 1 milyar avrodan fazla tazminat talep etti.

Gazprom’a yönelik toplam tazminat talepleri, şirketin tüm dış pazarlardaki gaz satışlarından elde ettiği net gelire neredeyse eşit durumda.

BCS’nin tahminlerine göre, Avrupa ve Türkiye’ye yapılan ihracattan elde edilen gelir 10 milyar dolar, Çin’e yapılan sevkiyatlardan 7 milyar dolar ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ile Orta Asya ülkelerine yapılan ihracattan ise 2 milyar dolar.

Gazprom’un Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na (UFRS) göre, 30 Eylül 2024 itibarıyla nakit ve nakit benzerleri toplamı 933 milyar ruble (yaklaşık 10,5 milyar dolar) seviyesindeydi. Bu miktar, açılan davaların yalnızca yarısını karşılamaya yetiyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’ya dönük askeri müdahalenin başlamasından kısa bir süre sonra Avrupa ülkelerinden Gazprom’a yapılan doğalgaz ödemelerini ruble ile yapmalarını talep etti.

Bazı müşterilerin bu talebi reddetmesi üzerine Putin, Kuzey Akım boru hattı üzerinden yapılan sevkiyatları kayda değer ölçüde azalttı. 10 milyar dolarlık boru hattında meydana gelen patlamanın ardından, Gazprom’un Avrupa ülkelerine ihracatı 1970’lerin ikinci yarısındaki seviyelere geriledi ve 2023’te 28,3 milyar metreküpe düştü.

Geçtiğimiz yıl Gazprom’un Avrupa’ya yaptığı sevkiyatlar hafif artarak 32 milyar metreküpe yükseldi. Fakat bu rakam, 2018-19’daki rekor seviyelerin (175-180 milyar metreküp) yaklaşık 6 kat altında kaldı.

1 Ocak 2025’ten itibaren Ukrayna toprakları üzerinden gaz akışı durduruldu ve Gazprom’un Avrupa’ya tek güzergâhı Türk Akımı oldu.

Reuters‘ın haberine göre, ocak ayında Türk Akımı üzerinden Avrupa Birliği’ne (AB) yapılan ihracat rekor kırarak aylık 1,54 milyar metreküpe ulaştı.