Küresel dikkat, Orta Doğu’ya ve Batı’nın Orta Doğu ve Avrupa’daki savaşlara yönelik eylemlerine odaklanmışken Hindistan Güneydoğu Asya ve Kore Yarımadası ile ilişkisine odaklanarak Doğuya Hareket politikasını güçlendirmeye devam ediyor. Şu sıralar dünya özellikle Orta Doğu ile fazlasıyla meşgulken Yeni Delhi bu yolda “sessizce” bir adım attı ve 3,5 yıldan uzun bir aradan sonra Kuzey Kore başkenti Pyongyang’daki büyükelçiliğini yeniden açtı. Bu “sessiz” adımın en önemli itici gücü, Kuzey Kore’nin Rusya, Çin ve İran ile bağlarını güçlendirirken nükleer ve füze yeteneklerini genişletmesi ile stratejik önem kazanması ve daha da önemlisi, Pyongyang’ın Pakistan’a uzanmaması.
Kuzey Kore büyük bir belirsizlik içinde hareket ediyor ve Pyongyang yönetiminin bu opak doğası da Yeni Delhi’nin Pyongyang ile diplomatik ilişkilerini dünyanın geri kalanından habersiz ve sessiz bir şekilde, gölgede sürdürmesine yol açıyor. Temmuz 2021’de de Hindistan, Pyongyang’daki büyükelçiliğini “sessizce” kapatmış ve Büyükelçisi Atul Malhari Gotsurve tüm personeli ile birlikte Moskova üzerinden Yeni Delhi’ye dönmüştü. Ancak Hindistan Dışişleri Bakanlığı, Kuzey Kore ile ilgili çoğu şey gibi, büyükelçiliğin resmi olarak “kapalı” olduğunu ilan etmekten kaçınmış ve gazeteciler tarafından tüm personelin neden geri çağrıldığı sorulduğunda, bu adımın COVID-19 nedeni ile atıldığını söylemişti.
O zamandan beri misyon inaktif kaldı. Yıllar geçti, Pyongyang’daki diplomatik Misyon ile ilgili hiçbir gelişme olmadı ve Eylül 2023’te Atul Malhari Gotsurve’ye Moğolistan Büyükelçisi olarak yeni bir görev verildi. Bir yıl daha geçti ve sonra aniden, bu ayın başlarında, Hindistan Kuzey Kore’deki diplomatik varlığını yeniden etkinleştirmeye karar verdi ve birkaç gün içinde de teknik personel ve diplomatik personelden oluşan bir ekip Pyongyang’a gönderildi. Ancak Kuzey Kore’nin kötü şöhretli ve şeffaf olmayan bürokrasisinden beklenen gecikmeler, yeni bir büyükelçi ve ekibin geri kalanının gönderilen ilk personele katılmasının birkaç ay sürebileceği anlamına geliyor. Elçiliği faaliyete geçirmek için hata ayıklamak ve güvenlik ve casusluk tehlikelerinden temizlemek üzere kapsamlı kontrollerin yapılması gerekiyor ki Kuzey Kore’nin yabancılara karşı kullandığı şüpheli istihbarat yöntemleri ve ev sahipliği yapmayı kabul ettiği elçilikler ile ilişkilerinde kötü niyetli olması ile ünlü olduğu göz önüne alınırsa, bu bir önlem adımı.
Sinsi ve öngörülemez nükleer programının büyük Birleşmiş Milletler yaptırımlarına yol açması ile Kuzey Kore izole edilmiş nükleer silahlı bir diktatörlük. Ancak onlarca yıldır Hindistan’a güvenen bir dost. Kuzey Kore’nin dünyanın en izole ve tehlikeli ülkelerinden biri olmasına karşın Delhi onlarca yıldır Pyongyang ile yakın ilişki içinde.
Peki, Kuzey Kore Hindistan’a neden güveniyor dersiniz? Bunu anlamak için kısa bir tarih yolculuğuna çıkalım:
1950’de Kore Savaşı çıktı. Çin ve Sovyetler tarafından desteklenen Komünist Kuzey Kore, Amerika tarafından desteklenen Güney Kore’ye karşı savaştı. Çatışma çıkmaza girince Hindistan barışa arabuluculuk etmeye davet edildi. Delhi yönetimi dengeli bir pozisyon aldı ve anti-Komünist bir çizgi benimsemeyi kabul etmedi. Bu, Hindistan’ın denge politikasını ve hem Güney hem de Kuzey Kore ile ilişkileri sürdürmesini sağladı. Yeni Delhi 1970’lerde Kuzey Kore ile resmen bağ kurdu ve Pyongyang büyük bir nükleer silah geliştirme programına giriştiğinde dahi bu ilişkileri sürdürdü. Kuzey Kore’nin nükleer denemeleri ve füze fırlatmaları Asya’nın güvenliğini tehdit ediyor ve bu testler aynı zamanda diplomatik izolasyona da yol açıyor olsa da Yeni Delhi Pyongyang ile teması kesmeyi reddetti.
Pyongyang’da büyükelçiliği bulunan az sayıdaki ülkeden biri olan Hindistan uzun bir süre Kuzey Kore’nin ikinci veya üçüncü büyük ticaret ortağıydı. Kuzey Kore Dışişleri Bakanı 2015 yılında Hindistan’ı ziyaret ederken Hindistan Dışişleri Devlet Bakanı (Hindistan’da Dışişleri Bakanı’na Dışişleri Devlet Bakanı veya daha düşük rütbeli Dışişleri Bakan Yardımcısı yardımcı olur.) General Vijay Kumar Singh de 2018’de Kuzey Kore’ye gitti. Böyle bir olayın ne kadar nadir olduğu dikkate alınınca, VK Singh’in ziyareti özellikle uluslararası ilgi gördü. Oysa Amerika 2017’de Delhi’den Kuzey Kore ile diplomatik temaslarını azaltmasını istemişti ama Hindistan Dışişleri Bakanı Sushma Swaraj bunu reddederek Delhi’nin iletişimi açık tutabileceğini belirtmişti.
Hindistan ayrıca Kuzey Koreli diplomatları eğitmeye de devam etti. Dahası, 2016 yılında Birleşmiş Milletler, Dehradun’daki bir enstitünün yıllardır Kuzey Koreli nükleer bilim adamlarına eğitim verdiğini ortaya çıkardı. Yeni Delhi’nin aynı zamanda başka kritik yardımları da oldu: 2022’de Kuzey Kore sel felaketinin mahsulünü mahvetmesinin ardından Hindistan’dan pirinç istemişti.
Peki, Hindistan neden dünyanın en opak doğaya sahip en tehlikeli ülkelerinden biri ile ilişki kuruyor? Bunun yanıtı şaşırtıcı değil:
Yeni Delhi’nin ilgisi, Kuzey Kore’nin nükleer programı ve Pakistan ile olan bağlantılarıdır. Pakistan nükleer teknolojisi yıllarca Kuzey Kore’nin kendi nükleer silahlarını geliştirmesine yardımcı oldu. Ayrıca Kuzey Kore Pakistan’ın füze geliştirmesine yardım etti. Hindistan, Pakistan ile Kuzey Kore arasındaki bu bağlantılar hakkında uluslararası topluma sürekli bilgi verdi. Ve doğrusu kendi güvenlik çıkarlarına Kuzey Kore’nin saygı duymasını sağlamak için Pyongyang ile birlikte çalışıyor. VK Singh’in 2018 ziyareti sırasında Pyongyang, Delhi’nin güvenliğini tehlikeye atmayacağına dair açıkça söz verdi. Kuzey Kore Çin’e son derece yakın olsa da Pekin ile ilişkilerinde gergin bir dinamik var. Dolayısıyla Delhi ayrıca ona Çin dışında bazı seçenekler sunmak için de Pyongyang rejimi ile temasa geçiyor. Ancak Hindistan ve Kuzey Kore ilişkisi de sınırlı; Yeni Delhi, Kuzey Kore’den çok Amerika ve Güney Kore’ye yakın. Ayrıca Kuzey Kore’nin pervasız nükleer ve füze denemelerini de rutin olarak kınadı. İkili arasında son 5 yılın üzerinde herhangi bir üst düzey görüşme de gerçekleşmedi.
Kısa bir Güney Kore arası:
Bu arada Güney Kore bu yıl Ulusal Günü’nü Yeni Delhi’deki geniş Jawaharlal Nehru Stadyumu’nda kutladı. Hindistan’daki büyükelçiliğinin, -Hindistan’daki çoğu büyükelçiliğin ulusal günlerinde yaptığı gibi-, avizeli salonlarda rutin kokteyl resepsiyonlarından uzaklaşması ile binlerce genç Delhili açık alanda K-pop’a (Kore pop müziği) ritim tuttu. Seul, Hindistan ile ilişkilerine çok uzun vadeli bakıyor ve bağları toplumlar aracılığı ile sağlamlaştırmak istiyor. Singapur gibi —1991’den beri uyguladığı bir strateji olarak ekonomisinin ikinci bir kolunu Hindistan gibi gelişmekte olan pazarlar aracılığı ile geliştirme politikası. Ancak son yirmi yılda hızlı ilerlemeler kaydeden Delhi ve Seul arasındaki ekonomik ilişkiler zora girdi ve bunun bir nedeni Güney Kore ekonomisinin yavaşlaması ki tekrarlanan siyasi kargaşalar büyük ölçüde hükümet desteğine bağlı olan ülkenin makroekonomik faaliyetlerini etkiledi ve en ciddisi Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol’ün sıkıyönetim ilan etme girişiminin başarısız olması ve ardından görevden alınmasıydı.
Hindistan ayrıca Güney Kore’nin Amerika, Japonya, Hindistan ve Avustralya’dan oluşan bir güvenlik ve ticaret grubu Quad’a davet edilmesi çağrılarına soğuk davrandı. Ve üst düzey ziyaretler sıklıkla gerçekleşirken artık düzensiz. Başbakan Narendra Modi, 2019’un başından beri Seul’ü ziyaret etmedi. Güney Kore Cumhurbaşkanı’nın Yeni Delhi’ye yaptığı son ziyaret ise Modi’nin gezisinden bir yıl önceydi. Her iki ülkenin dışişleri bakanları daha sık bir araya geldi ancak aralarındaki alışverişin sıklığı, örneğin Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar’ın Birleşik Arap Emirlikleri veya Singapur’dan mevkidaşı ile etkileşiminin düzenliliği ve dinamizminden yoksundu.
Kuzey Kore’ye geri dönüyoruz:
Kore yarımadasındaki gelişmeler bugün Hindistan için dört yıl öncesine göre daha büyük stratejik öneme sahip. Askeri olarak, Kuzey Kore nükleer cephaneliğini istikrarlı bir şekilde artırırken aynı zamanda hipersonik füzeler, taktik silahlar, kısa, orta ve uzun menzilli füzeler gibi teknolojiler üzerinde gayretle çalışıyor. Hindistan için, Pyongyang’da bulunmak ve bu tür teknolojilerin Pakistan’a veya öngörülemez elementlerine ulaşmaması için bağlar kurmak önemli. Ayrıca son birkaç yılda Kuzey Kore, Rusya, Çin ve İran ile bağlarını da derinleştirdi. Bu aks birçok kişi tarafından Quad’a karşı bir eksen olarak görülüyor. Bu da Hindistan’ın diplomatik olarak ele alması gereken önemli bir öncelik.
Yeni Delhi’nin Moskova ile zaten çok güçlü bağları var. Ayrıca Tahran ile de iyi diplomatik ilişkileri var. Hindistan ve Çin aynı zamanda Asya’da kalıcı barışı sağlamak için farklılıkları gidermeye çalışıyor. Geriye Pyongyang kalıyor; Delhi’nin şu ana kadar büyük bir dikkatle yürüdüğü bir ilişki. Bu arada Kuzey Kore Rusya ile ticaret ilişkilerini de artırdı ve hatta Rus askerleri ile birlikte savaşmak üzere Ukrayna’ya asker gönderdi. Yeni Delhi Kuzey Kore’nin Moskova ile artan bağlarını kendi genel güvenlik paradigmasına göre ayarlamak istiyor. Dolayısıyla Hindistan, Pyongyang’ın Asya’daki büyüyen statüsünü ve etkinliğini göz önünde bulundurarak, küresel bakış açısına ve hedeflerine uygun olarak diplomatik bağları geliştirmeyi amaçlıyor. Kuzey Kore böylece Delhi için stratejik olarak giderek daha önemli hale geliyor ve Pyongyang’daki büyükelçiliğin yeniden açılması bir iletişim kanalının yeniden kurulmasının ilk adımı olarak görülüyor.
Prensipte Hindistan şubat ayında Pyongyang dinleme istasyonunu yeniden açmaya karar verdi ki Kuzey Kore’de bir dinleme noktası Delhi için önemli bir kazanç. Delhi’nin girişimi, Donald Trump’ın Amerika başkanlık seçimlerini kazanmasının ardından kasımda aciliyet kazandı. İlk başkanlık döneminde Trump ve Kuzey Kore lideri Kim Jong Un üç kez bir araya geldiler ki bu daha önce görülmemiş bir durumdu. Bu zirveler somut sonuçlar vermese dahi Trump’ın Beyaz Saray’a döndüğünde Kim ile zirve diplomasisini yeniden canlandırması muhtemel. Pyongyang’da yetkili bir büyükelçinin bulunduğu bir dinleme üssü, Hindistan Dışişleri Bakanlığı’nın merkezi Güney Blok için önemli bir stratejik varlık anlamına gelir.
Kuzey Kore’de, yıllardır süren diplomatik izolasyonun ardından, İsveç ve Polonya’nın sırasıyla eylül ve kasım aylarında kapatılan temsilciliklerini yeniden açan ilk Batılı ülkeler olmasının sonrasında, şimdi de Hindistan’ın Pyongyang’daki büyükelçiliğinin faaliyetlerini yeniden başlatması söz konusu oluyor. Tüm dünyanın Orta Doğu ve Avrupa’daki çatışmaları çözmeye öncelik verdiği bir zamanda, Kuzey Kore’nin stratejik önemi son yıllarda belirgin şekilde artarken Rusya, Çin ve İran ile bağlarını güçlendirmesi ve bunun da birçok kişi tarafından Quad’a karşı bir denge unsuru olarak görülen yeni bir Asya ittifakını çağrıştırıyor olması, Moskova ve Tahran ile yakın ilişki ve Pekin ile yeniden normalleşme içinde olan Yeni Delhi için Pyongyang ile ilişki kurmayı diplomatik bir zorunluluk haline getiriyor.
