Irak Meclisi “çocuk gelin” yasasını kabul etti: Evlilik yaşı 15’e düşürüldü

Irak Meclisi, 18 olan evlilik yaşını 15’e düşüren, kadınların boşanma ve miras haklarını ellerinden alan ve dini otoritelere aile meseleleri üzerinde daha fazla kontrol hakkı tanıyan yasa değişikliğini onayladı. 1959 tarihli Kişisel Statü Yasası’nda dün yapılan değişiklikler geniş çaplı protestolara yol açtı.

Yasada değişiklik tartışmaları geçen yıl ağustos ayında gündeme geldi. Meclis’e sunulan kanun tasasında evlilik yaşının 18’den 9’a düşürülmesi öngörüldü. Tasarının tepki çekmesi ve protestolara yol açması nedeniyle teklifi sunan milletvekilleri tasarıda bazı revizeler yaparak bu ay yeniden Meclis’in gündemine getirdi. Böylece tasarıda evlilik yaşı 15’e düşürüldü. 14 yaşında evliliğe ise yargı onayından sonra izin verilecek.

Kabul edilen değişikliklere göre, Şii Vakıflar Dairesi bünyesindeki Bilimsel Konsey, kişisel statü meseleleriyle ilgili bir “Şeriat hükümleri kodu” hazırlayacak ve bunu altı ay içinde Meclis’e sunacak. Ancak Sünni siyasi partiler, 1959 Kişisel Statü Yasası’na bağlı kalmayı tercih ederek bu düzenlemenin dışında kalacak.

1959 tarihli yasaya göre şu an evlilik ve boşanmalar medeni hukuka göre yapılıyor. Değişiklikle birlikte aileler laik hukuka veya dini hukuka göre evlenmeyi tercih edebilecek. Dini hukuka göre evlenmeyi tercih edenler de Sünni veya Şii hukuk sistemleri arasında seçim yapmak zorunda.

Değişiklikle yeni yasa, evlenecek erkeğe nikahı istediği mezhebe göre seçme hakkı tanırken kadının ise nikah konusunda mezhep seçme hakkını bulunmuyor. Ayrıca boşanacak çiftin erkek çocuklarının ebeveynlerden birini seçme hakkı da 15’ten 7 yaşa düşürülüyor.

Eski kanuna göre evli çiftlerin boşanması medeni kanuna göre yapılırken, değişiklikle birlikte çiftlerin seçimine göre Şii ya da Sünni mezhebe uygun olarak boşanma gerçekleştirilebilecek. Eğer kadının fıkhi anlamda bir mezhebi bulunmuyorsa mahkeme boşanma ve kazanılacak hakları eşinin mezhebine göre yapacak.

İnsan Hakları İzleme Örgütü, bu tür düzenlemelerin vatandaşlık yerine mezhep temelli hakları öne çıkardığını ve Irak’ta mezhepçiliği derinleştireceğini belirtti.

Konuyla ilgili The National’da yer alan habere göre tasarıyı hazırlayan Şii milletvekilleri Sünni ve Kürt siyasi partilerin desteğini alabilmek için önergeyi diğer iki tartışmalı tasarı ile birlikte bir paket halinde sundular: Genel af ve ihtilaflı bölgelerde el konulan arazilerin Kürt ve Türkmen sahiplerine iadesini amaçlayan mülk iadesi.

“Torba yasa” taktiği

Oylamanın ardından, değişikliklere ve üç yasanın tek bir paket halinde kabul edilmesine karşı çıkan siyasetçilerin Meclis Başkanı’nın görevden alınması için imza toplama kampanyası başlatması üzerine kaos patlak verdi.

Milletvekili Mustafa Sanad “Üç yasanın aynı anda oylaması büyük bir ihlal. Bu Meclis kanun yerine kaos yasası çıkarıyor” dedi.

Saddam Hüseyin’in devrilmesiyle sonuçlanan ve hem Şii hem de Sünni dini kurumların yetkilerini artıran 2003 yılındaki ABD öncülüğündeki işgalden bu yana Şii siyasi liderler, Şii dini ekolünün ilkelerine dayanan kendi Kişisel Statü Yasalarını çıkarmayı defalarca denemiş ancak başarısız olmuştu.