Japonya, silah ihracatına getirilen kısıtlamaları hafifleterek birkaç düzine yerli üretim Patriot hava savunma füzesinin ABD’ye gönderilmesine izin vermeyi planlıyor; bu da Washington’un Ukrayna’ya kritik tedariki hızlandırmasına yardımcı olacak bir hamle olarak görülüyor.
Görüşmeler hakkında doğrudan bilgi sahibi iki kişinin Financial Times’a (FT) aktardığına göre Tokyo ayrıca BAE Systems lisansı altında ürettiği 155mm top mermilerini de İngiltere’ye ihraç etmeyi düşünüyor ki bu plan da dolaylı olarak Ukrayna’ya yardım etmeyi amaçlıyor.
Silah ihracatına, Japonya’nın silah anlaşmalarına ilişkin katı kurallarında hükümetin cuma günü duyurmayı planladığı bir gevşeme ile izin verilecek. Bu gevşeme, Japonya’nın geçen yıl askeri harcama planlarını artırmasının ardından benimsediği yeni savunma politikasının bir parçası.
Neredeyse on yıldan bu yana silahlanma kurallarında yapılan ilk değişiklik, Japonya’nın Ukrayna’ya doğrudan askeri teçhizat ihraç etmesine izin vermeyecek. Ancak bunun yerine, teçhizatın, üretildiği lisansı sağlayan bir ülkeye ihraç edilmesine olanak tanıyacak. Mevcut kurallara göre Tokyo tüm sistemleri değil sadece lisanslı bileşenleri ihraç edebiliyor.
Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan kişiler, Washington’un birkaç aydır Japonya’dan Mitsubishi Heavy Industries tarafından ABD’li savunma müteahhitleri Lockheed Martin ve RTX (eski adıyla Raytheon Technologies) lisansı altında üretilen Patriot füzelerinin ihracatına izin vermesini istediğini söyledi. Bu ihracat sayesinde ABD’nin Hint-Pasifik bölgesi için ayırdığı stoklar Ukrayna’ya gönderilmek üzere serbest kalacak.
Patriot hava savunma sistemi, Washington tarafından Kiev’e bugüne kadar tedarik edilen en gelişmiş silahlardan biri.
‘ABD’nin sadık bir müttefiki’
Başbakan Fumio Kishida yönetiminin planları, ABD Kongresi’nin Beyaz Saray tarafından Ukrayna için önerilen 60 milyar dolarlık yardım paketini defalarca onaylamadığı bir dönemde geldi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy bu ay daha fazla fon sağlamak amacıyla Washington’u ziyaret etmiş ancak Kongre’deki Cumhuriyetçiler tarafından reddedilmişti.
FT’ye konuşan bir ABD hükümet yetkilisi “Japonya, ABD için en kritik anda sadık bir müttefik oldu” dedi.
Tokyo, Nisan 2025’te başlayacak mali yıldan itibaren, planlanandan bir yıl önce, yüzlerce ABD yapımı Tomahawk seyir füzesi alacağını söyledi.
Japonya 2014 yılında, ikinci dünya savaşından sonra kabul edilen pasifist anayasa uyarınca uzun süredir uygulanan silah ihracatı yasağını kaldırdı. Ancak bazı kısıtlamalar devam ediyor. 2014’te uygulamaya geçirilen 3 ilke doğrultusunda ortak kalkınma ülkeleri dışında tank ve savaş uçağı gibi gelişmiş ağır silahların ihracatına izin verilmiyor.
Sektör yöneticileri, Japonya’nın İngiltere ve İtalya ile yeni savaş uçağı ortak geliştirme programının Tokyo’ya ihracat kısıtlamalarını daha da hafifletme ve savunma şirketlerine dış pazarlara daha fazla erişim sağlama fırsatı vereceğini umuyorlardı.
Ancak lisanslı teçhizata verilen onayın ötesindeki gevşemelere iktidardaki Liberal Demokrat Parti’nin koalisyon ortağı olan ve desteğini Budist seçmenlerden alan Komeito karşı çıktı. Taraflar önümüzdeki yıl üçlü savaş uçağı programı için geçerli olacak kuralların daha geniş bir revizyonu üzerinde görüşmelere devam etmeyi planlıyor.
Daha geniş kapsamlı bir gevşemenin yaratacağı siyasi hassasiyet nedeniyle, ABD’nin Japonya Büyükelçisi Rahm Emanuel de dahil olmak üzere ABD’li yetkililer Patriot füzeleri için ihracat izni almaya öncelik verdiler. Başkan Joe Biden, ağustos ayında Camp David’de Güney Kore ile yapılan üçlü zirvede ve geçen ay San Francisco’da Japon başbakanıyla yaptığı görüşmede konuyu Kishida ile gündeme getirdi.
