Netanyahu köşeye sıkıştı: Bıçak altına yattı

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu üzerinde, koalisyonu dağıtabilecek zor kararlar konusunda baskı artıyor. İsrailli rehinelerle ilgili müzakereler ve ultra-Ortodoksların askere alınmasıyla ilgili tartışmaların ortasında Netanyahu bıçak altına yattı.

İsrailli esirlerin ailelerine destek olmak için düzenlenen Netanyahu hükümeti karşıtı kitlesel gösterilere yüz binden fazla kişi katılırken, Batı Kudüs’te göstericiler oto yolda trafiği kesti, ateş yaktı, polisle karşı karşıya geldi.

Gösterilerin odak noktası İsrail Meclisi’nin bulunduğu Batı Kudüs oldu. Gazze Şeridindeki İsrailli esirlerin yakınlarının destekçileri ve Netanyahu hükümetinin istifasını isteyen 100 binden fazla kişi İsrail Meclisi çevresindeki yollar ve meydanları doldurdu.

Netanyahu karşıtı gruplar, Başbakan Netanyahu’ya hitaben “Sen baştasın, sen suçlusun”, “(Esir takası) Anlaşma şimdi”, “Seçimler hemen” sloganları atarak hükümetin istifasını talep etti.

İsrail Meclisi yakınında gösteri yapan bazı gruplar, yakınlardaki kentin ana arterlerinden Begin Otoyolu’na yürüyerek burada trafiği kapattı ve yolda ateş yaktı.

İsrail polisi, göstericilere, atlı birlikler ve TOMA’lardan sıkılan pis kokulu suyla müdahale etti.

Öte yandan, Batı Kudüs’teki gösterilerde, ülkedeki ultra Ortodoks Yahudilerin (Haredi) zorunlu askerlik görevine katılmasını talep eden gruplar da Haredilerin yaşadığı Mea Shearim’de yürüyüş yaptı. Bazı Haredilerle buradaki grupların karşılaşmasında karşılıklı sözlü atışmalar ve zaman zaman da arbede yaşandı.

Meclis önünde çadır kurdular

100 bin kişinin katıldığı hükümet karşıtı gösterilerin ardından bazı gruplar Batı Kudüs’teki İsrail Meclisi önünde yüzlerce çadır kurarak burada kalmaya başladı. Netanyahu hükümetinin istifası, erken seçim ve Gazze’deki İsrailli esirlerin geri getirilmesini talep eden protesto organizatörü gruplar, dört gün boyunca çadırlarda kalacaklarını ve gösterilerini sürdüreceklerini açıkladı.

Fotoğraf: Enes Canlı/AA

Protesto grupları, İsrail ordusunun Gazze’ye saldırıları 6 aydır devam ederken, Gazze’deki İsrailli esirlerin evlerine dönemediği durumda, Meclis’in ara tatile girmesini eleştirdi.

İsrail Meclisi önündeki Kaplan Caddesi protestocuların kurduğu yüzlerce çadırla doldu. Gece saatlerinde de bazı göstericilerin buraya gelerek çadır kurmaya başladığı görüldü.

Netanyahu, sokakta protestolar devam ederken düzenlediği basın toplantısında, erken seçim taleplerinin İsrail’i 8 ay boyunca “felce uğratacağını” ve “bu durumdan en fazla Hamas’ın memnuniyet duyacağını” iddia etti.

Hamas ve İsrail arasında Gazze’de ateşkes ve karşılıklı esir takası için dolaylı müzakerelerin yeni turu dün Kahire’de başladı.

Rehine konusu koalisyon içinde de gerginliklere yol açtı. Netanyahu’nun rakibi olan ve ancak 7 Ekim sonrası birlik göstermek için kurulan Savaş Kabinesi’ne katılan Benny Gantz, 130 rehinenin serbest bırakılması için bir anlaşmaya varılması konusunda Netanyahu’ya açıkça baskı yaptı. Eleştirmenler, müzakerecilerin bir anlaşma yapmak için sahip olduğu hareket alanını kontrol eden Netanyahu’nun, Hamas’ın askeri kapasitesinin yok edilmesine bir anlaşmadan daha fazla öncelik verdiğini söylüyor.

Askerlik muafiyeti

Bu arada, ultra Ortodoks (Haredi) İsrailli gençlerin askerlik muafiyeti konusundaki tartışmalar, Yüksek Mahkeme’nin kararı sonrası doruğa ulaştı.

Eş zamanlı siyasi krizler, Netanyahu’nun siyasi ilişkilerinin ve yeteneklerinin sınırlarını test ediyor. Netanyahu, İsraillileri öldürmekten hüküm giymiş Filistinli mahkumları serbest bırakan bir rehine anlaşması yaparsa koalisyonunun aşırı sağ kanadını kaybedebilir. Ayrıca, Harediler için geleneksel askerlik muafiyetini kalıcı hale getirmenin bir yolunu bulamazsa, mevcut hükümetini sürdürmek için kritik öneme sahip ultra-Ortodoks siyasi partiler desteğini çekebilir.

Öte yandan Haredilerin askerlik muafiyetlerini uzatmak ya da rehineleri eve getirecek bir anlaşmaya varamamak koalisyonunun diğer üyeleri üzerindeki etkisini zayıflatabilir.

Kudüs merkezli düşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstitüsü’nün başkanı Yohanan Plesner, Wall Street Journal’a yaptığı açıklamada askerlik hizmeti konusundaki ikilemle ilgili olarak “Hükümet bir karar vermek zorunda ve bu da Netanyahu’nun şapkadan başka bir tavşan çıkarmasını zorlaştırıyor” dedi.

Bıçak altına yattı

Hem uluslararası ve ülke içinde artan rehine anlaşması baskısı hem de askerlik muafiyeti konusunda köşeye sıkışan Netanyahu dün akşam fıtık ameliyatı için bıçak altına yattı. Yetkilerini geçici olarak Adalet Bakanı’na devreden Netanyahu’nun ofisinden bu sabah yapılan açıklamada ameliyatın iyi geçtiği ve Başbakanın iyi durumda olduğu belirtildi.

Tel Aviv Üniversitesi’nden siyaset bilimci Uriel Abulof, Netanyahu’nun çekirdek koalisyon üyelerinin mevcut ittifaklarının iktidarda kalmak için en iyi şansları olabileceğinin farkında olduklarını söyledi. Abulof, “Koalisyonun düşmesinin tek yolu, bunun kendi çıkarlarına olduğunu görmeleridir” dedi.

Ultra-Ortodoks partiler, Netanyahu’nun koalisyonun geri kalanını bu yaz geçmesi için ikna etmeye çalışabileceği bir askerlik muafiyeti çözümü üzerinde çalışıyorlar. Parlamentonun bu ay başı tatile girmesi Netanyahu’ya biraz nefes aldıracak.

Kudüs İbrani Üniversitesi’nden siyaset bilimci Reuven Hazan’a göre bu durum “Mayıs ortasında Meclis yeniden açılana kadar gerilimi azaltacak” ve uzlaşma için bir alan yaratacak.

İsrail’in zorunlu askerlik uygulaması çoğu Yahudi vatandaşın yanı sıra Dürzi azınlık erkeklerini de kapsıyor. Ultra-Ortodoks cemaatin askere gitmeye direnmesi, savaşın talepleri nedeniyle sabrı tükenen İsrail toplumunun geneli ile gerginliğe yol açıyor.