Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu bu hafta ne karar verirse versin Polonya’nın Ukrayna’dan tahıl ithalatına sınırlarını yeniden açmayacağını söyledi.
Bu yılın başlarında Brüksel ile varılan bir anlaşma uyarınca Ukrayna’dan tahıl ithalatı, Polonya, Macaristan ve Romanya da dahil olmak üzere beş AB ülkesinin topraklarından yasaklanmış durumda.
Yüklerin halihazırda sadece diğer varış noktalarına transit geçişine izin veriliyor. Kısıtlamaların süresi cuma günü doluyor ve Komisyon, henüz bu kısıtlamaların kaldırılıp kaldırılmayacağına ya da uzatılıp uzatılmayacağına karar vermedi.
Sosyal medya hesabından açıklama yapan Morawiecki, “Polonya, Ukrayna tahılının ülkemize akın etmesine izin vermeyecek. Brüksel yetkililerinin kararı ne olursa olsun, sınırlarımızı açmayacağız,” ifadelerini kullandı.
Varşova, dün Brüksel’e yasağı genişletme çağrısında bulunan ve bunun gerçekleşmemesi halinde Varşova’nın tek taraflı bir yasak uygulayacağı uyarısında bulunan kararı kabul etmişti.
Söz konusu hamle, AB’nin ortak ticaret kurallarını ihlal ediyor ve yaşananlar, Varşova’nın bu yöndeki ilk tehdidi değil. Rusya’nın askeri müdahalesinin ardından Ukrayna tahılının Polonya pazarına akın etmesi, ülkede ekim ayında düzenlenecek olan seçimler öncesinde tartışma yaratıyor.
Çiftçiler geçim kaynaklarına tehdit olarak gördükleri Ukrayna tahılının ülkeye girişini protesto ederken, anlaşmanın sona ermesi Morawiecki’nin Hukuk ve Adalet (PiS) partisi liderliğindeki muhafazakâr hükümet açısından pozitif siyasi sonuçlar doğurabilir.
İktidar partisi PiS, bu konuyu temel seçim sloganlarından biri haline getirdi. Morawiecki’nin mesajı, PiS hükümetinin Polonyalı tarım üreticilerinin çıkarlarına nasıl öncelik verdiğini vurgulayan bir eylem teşkil ediyor.
AB ülkelerinin çoğu ithalat kısıtlamalarına karşı çıkarken, Polonya’nın AB’deki tarım komiseri Janusz Wojciechowski, kısıtlamaların uzatılması yönündeki çabalarını artırdı. Wojciechowski, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, kısıtlamaların kaldırılması halinde ‘ön cephedeki beş üye ülkede büyük bir kriz daha yaşayacaklarını ve bunun belki de öncekilerden çok daha derin bir kriz olabileceğini’ belirtmişti.
Ukrayna, Polonya’ya karşı tahkime gitmeyi planlıyor
Öte yandan Varşova’nın bu adımı, Ukrayna’nın hukuki yöntemlere başvurmasına kapı araladı. Ukrayna Başbakanı Denis Şmigal, doğu Avrupa ülkeleri tarafından tahıl ihracatına getirilen kısıtlamalar konusunda uluslararası tahkime başvurabileceği uyarısında bulundu.
Şmigal, sosyal medya paylaşımında “Polonyalı çiftçilere zarar vermek gibi bir niyetimiz yok. Polonya halkının ve Polonyalı ailelerin desteğini çok takdir ediyoruz!” dedi.
Başbakan, “Ancak seçimlerden önce siyasi popülizm uğruna ticaret hukukunun ihlal edilmesi durumunda, Ukrayna DTÖ (Dünya Ticaret Örgütü) tahkimine başvurmak zorunda kalacaktır,” diye ekledi.
Bulgaristan ambargoya son verdi
Bununla birlikte Polonya’nın aksine Bulgaristan, mevcut yasağın sürdürülmesi tavrının aleyhinde adım attı.
“Ukrayna ile dayanışmasını kabul ederek ve küresel gıda güvenliğini sağlamak adına Bulgaristan, Ukrayna’dan Bulgaristan, Polonya, Macaristan, Romanya ve Slovakya’ya buğday, mısır, kolza tohumu ve ayçiçeği tohumu ithalatına getirilen yasağın 15 Eylül’den sonra da devam etmesini desteklememektedir,” ifadelerinin yer aldığı karar taslağı üç parlamento oluşumunun (Değişime Devam Ediyoruz-Demokratik Bulgaristan koalisyonu, eski Başbakan Boyko Borissov’un GERB partisi ve Türk azınlık partisi DPS) imzasıyla kabul edildi.
Tasarının kabul edilmesi, hükümeti bu kararı verme sorumluluğundan kurtardı ve bu da tahıl üreticilerinin yoğun baskısı altında kalabilecek olan Başbakan Nikolay Denkov’un işini büyük ölçüde kolaylaştırdı.
Beş ay önce, Cumhurbaşkanı Rumen Radev tarafından atanan geçici hükümet tarafından yönetilen ülke, Brüksel’i Ukrayna’nın tahıl ithalatına ambargo uygulamaya zorlayan Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri koalisyonuna dahil olmuştu.
Ambargonun uygulanmasından kısa bir süre sonra, Bulgaristan’ın geleneksel olarak ihtiyaç duyduğu ayçiçeği tohumlarının yüzde 30’unu Ukrayna’dan ithal ettiği, zira üretim ihtiyacını karşılayacak kadar üretim yapmadığı ortaya çıktı.
Ambargo sektöre ağır bir darbe vurarak 2022’de rekor seviyeye ulaşan kârları düşürdü. Pek çok yağ üreticisi tesislerin kapanacağı uyarısında bulundu.
Yüksek fiyatlar nedeniyle depolarda bir önceki hasattan kalan yaklaşık 600 bin ton ayçiçeği tohumu bulunurken, yeni hasattan yaklaşık 2 milyon ton bekleniyor.
