Çevirmenin notu: Avrupa başkentlerinin yaşadığı “Ukrayna yorgunluğu” ve ABD’de Kiev’e yönelik koşulsuz desteğin kamuoyunda sorgulanır hale gelmesi Rusya’nın lehine bir süreç oldu. Şu an herkes Ukrayna’ya verilecek desteğin limitinde ve Kiev yönetiminin taleplerinin ardı arkası kesilmiyor. Bir yandan Kiev’de, savaştan önce de dolu gizgin olan koltuk savaşları da şiddetleniyor. Yardımın kesilmeye başlaması, Kiev açısından kışın zorlu geçeceği anlamına geliyor. İngiliz düşünce kuruluşu Royal United Services Institute (RUSI) araştırmacılarından Jack Watling’in değerlendirmesi.
Ukrayna zorlu bir kışa hazırlanmalı
Jack Watling
Royal United Services Institute (RUSI)
19 Ekim 2023
Ukrayna’nın yaz taarruzunda bir ilerleme kaydedilememesi ve malzeme avantajının değişmesi, Kiev’in inisiyatifi elinde tutmak için dikkatli savaşması gerektiği anlamına geliyor.
Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin kararlı çabalarına rağmen, beş aydır devam eden taarruz operasyonları Rusya’nın Zaporijya’daki savunma hatlarını aşabilmiş değil. Ukrayna, Rusya’yı rahatsız etmek için bazı seçenekleri elinde tutuyor ama Rus kuvvetleri geri çekilmeye karar vermedikçe bu yıl Tokmak’a doğru bir ilerleme olması pek mümkün değil. Ukraynalılar şimdi birbiriyle yarışan zorlu bir dizi mecburiyetle —Ruslar üzerindeki baskıyı sürdürürken, birliklerini gelecekteki taarruz operasyonları için yeniden oluşturmak— karşı karşıya.
Yıpranma ve inisiyatif
Hem Rusya hem de Ukrayna 2023’te taarruzi muharebe gücü üretmekte zorlandı. Deneyimli genç subayların ve eğitimli saha sınıfı personelin ağır biçimde yıpranması, taarruz eyleminin senkronize edilebileceği ölçeği sınırladı. Çatışma içeren arazi ve yoğun mayın tarlalarının kanalize edici etkisi ile birleştiğinde, Ukrayna kuvvetleri bölük ölçeğinde operasyonlarla sınırlı kaldı. Operasyon ölçeğini genişlettiklerinde Ukrayna kuvvetleri destek kollarıyla senkronizasyonu kaybettiklerini fark ettiler. Rusya da benzer şekilde daha büyük ölçekli faaliyetleri senkronize ve koordine etmekte zorlandı ama bu durum personel ve malzeme açısından büyük maliyetlere yol açan bu tür girişimlerde bulunmasını engellemedi.
Her iki taraf için de etkili bir şekilde faaliyet gösterebilecekleri ölçeği genişletme kabiliyeti eğitim fırsatları ile kısıtlanıyor. Cephede görev yapan Ukrayna birlikleri, daha büyük ölçekte eğitim yapabilmek için Ruslardan yeterince uzağa çekilmekte zorlanıyor. Bu arada Rusya, yüksek zayiat oranı nedeniyle cephedeki birliklerinin gücünü korumak için yedek birliklerinin çoğunu görevlendirmek zorunda kalıyor. Dolayısıyla bu yüksek zayiat oranı sürdürülebildiği sürece Rusya’nın taarruz harekâtını etkin bir şekilde yürütme konusunda gereken standartta yeterli sayıda yeni birlik yetiştirme kabiliyetini bastırması mümkün hale geliyor.
Yüksek zayiat oranının sürdürülmesi Rusya’nın inisiyatifi yeniden ele geçirme kabiliyetini bastırırsa Ukrayna ve uluslararası ortaklarının eğitim hattını iyileştirip iyileştiremeyeceği —Ukrayna içindeki ve dışındaki eğitimi daha iyi bağlayarak— ülkenin bahardaki fırsatı kullanmasını sağlayıp sağlayamayacağı sorusu ortaya çıkar. Rus kuvvetleri üzerindeki baskıyı sürdürme zarureti bu durumu daha da karmaşık hale getiriyor.
2022-3 kışı boyunca cephenin büyük bölümünde yoğun çatışmalar yaşandı, fakat Ukrayna’nın kontrol hattını önemli ölçüde değiştirmeye yönelik girişimleri sınırlı kaldı. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin saldırı tehdidinin olmaması, Rusya’nın mayınlar, siperler ve engellerle üç kapsamlı savunma hattı inşa etmesine olanak sağladı ve bu da Ukrayna’nın bu yazki taarruz operasyonlarını büyük ölçüde zorlaştırdı. Ukrayna, kışın Rus hattına baskı yapmaya devam etmezse bu savunma hatlarının genişletilmesi riski ortaya çıkar. Dolayısıyla Kiev’in yeniden yapılanma ile Rus kuvvetleri üzerindeki baskıyı sürdürme zarureti arasında bir denge kurması gerekiyor.
Malzeme dengesi
Ukrayna, değişen malzeme avantajı dengesi nedeniyle daha fazla zorlukla karşılaşacak. Yaz boyunca Ukrayna ilk kez ateş üstünlüğü elde etti ve pek çok bölgede Rus mevzilerine günde geri dönenden daha fazla mermi gönderdi. Bu, kaydedilen ilerleme açısından kritik bir öneme sahipti ama mühimmat tüketim oranı ayda 200 bin merminin üzerine çıktı.
NATO stokları tükendikçe bu atış hızını sürdürecek yeterli mühimmat gelmeyecek ve mühimmat üretim oranları bu talep seviyesini karşılamak açısından çok düşük kalıyor. Buna karşılık Rusya’da üretim tersine dönmüş durumda. Rusya’nın yerli mühimmat üretimi yalnızca hızla artmakla kalmıyor, aynı zamanda İran, Kuzey Kore ve diğer ülkelerden yeni mühimmat üretimi tedarik ediliyor. Yedek namlu ve diğer kritik parçalardaki darboğazlar Rusya’nın önümüzdeki çeyrekte ateş üstünlüğü kurmasını engelleyecek, NATO üretimi ise 2024’ten sonra artacak ama Ukrayna bir süre için bol miktarda topçu olmadan Rus yıpratmasını sürdürme zorluğuyla karşı karşıya.
Bir başka zorluk da hava savunmasında yatıyor. Rusya’nın savaş alanında belirleyici bir avantaj elde etmesinin tek makul yolu, hava-uzay kuvvetlerinin orta irtifadan bombardımana başlayabilmesi ve saldırılarının isabet oranını kayda değer ölçüde artırması. Bunun için de Ukrayna’nın hava savunma sistemlerini çökertmeleri gerekecek. Bu açıdan bakıldığında, Rusya’nın Ukrayna’nın kritik ulusal altyapısına dönük yaklaşan saldırıları stratejik bir tehdit olmaya devam ediyor. Rusya soğuk havalarda Ukrayna’nın kentlerindeki su pompalama kabiliyetini yok edebilirse borular patlayacak ve potansiyel olarak kentsel alanları yaşanmaz hale getirecektir. Bu nedenle füzelerin önlenmesi gerekiyor, fakat önleyiciler kıt mallar.
Rusya açısından saldırı mühimmatı tedariki artıyor. Ekim 2022’de Rusya ayda yaklaşık 40 uzun menzilli füze üretiyordu. Şimdi ise ayda 100’den fazla üretiyor ve buna çok sayıda Geran-2 İHA da ekleniyor. Ayrıca 18 Ekim’de BM Güvenlik Konseyi’nin İran’ın füze programı üzerindeki kısıtlamaları sona erdi. Rusya bu tarihten sonra İran’ın kendisine füze tedarik etmesi konusunda baskı yapıyor ve bunun kış aylarında büyük miktarda füze tedariki sağlayacağı beklentisi içinde. Bu nedenle NATO’nun hava savunması için önleyici füze ve radar üretimini artırabilmesi kritik önem taşıyor.
Rusya’yı dengesiz halde tutmak
Bu tehditlere rağmen Ukrayna, Rusya’nın Ukrayna’nın güneyindeki konumunun kötüleşmesine neden olmaya devam etme konusunda alternatiflere sahip. ATACMS kullanan uzun menzilli saldırılar, Rus kuvvetlerini bir dizi etkiden korumak için önemli olan Elektronik Harp helikopterlerini imha etti. Rus hava savunma sistemlerine yönelik dikkatle düzenlenmiş saldırılar da bir dizi daha yumuşak hedefi daha savunmasız hale getiriyor. Bu boşluklar açıldığında Ukrayna, Rus lojistiğini yok etmek ve bozmak için sahip olduğu sınırlı çok namlulu roketatar sistemi stoklarının verimliliğini en üst düzeye çıkarabilir.
Aynı zamanda büyük bir ilerleme ihtimali azalıyorsa, Ukrayna cephenin genişliğinden faydalanarak hava kötüleştikçe Rus kuvvetlerini sahada tutabilir. Örneğin Dinyeper’deki son saldırılar Rus birliklerinin savunması gereken cepheyi genişleterek geri çekilip eğitilebilecek ya da yeniden oluşturulabilecek kuvvetlerin sayısını azaltmıştı. Rusların kendilerini savunmasız bıraktığı yerlerde ilerleme kaydeden eylemler hızla istismar edilebilir. Bu nedenle Rus komutanlar kanatlarında basitçe alan takası yapamazlar.
Kış bir kez daha Rusya’nın kayıplarını en üst düzeye çıkarma konusunda fırsat sunuyor. Rus birlikleri geniş bir cephe boyunca savunmaya çekilirse ve Ukrayna birlikleri savunulan bölgeleri yarmaya çalışmak yerine fırsatları değerlendirirse, Rus kuvvetleri dışarıda kalacak, ıslanacak ve üşüyecektir. Eğer hedefli saldırılar lojistiklerini zayıflatabilirse, Rus kuvvetlerinin sınırlı eğitimi ve saha becerisi iklimsel yaralanmaları en üst düzeye çıkarabilir. Geçen kış Rusya’nın ateş üstünlüğüne sahip olduğu zamanlarda bile kayıplarının son derece yüksek olması dikkat çekici.
Karadeniz’deki diğer faaliyetler de önemli. İlk olarak, Kırım Yarımadasına dönük tehdidin genişlemesi, S-400 gibi giderek daha fazla tehdit altında olan ve az bulunan savunma sistemlerini yayıyor. İkinci olarak, Karadeniz Filosunun manevra özgürlüğünün giderek erozyona uğraması, 2024’te Kırım’ın tecrit edilmesi için gerekli koşulların oluşmasına yardımcı olur. Ancak bu koşullar yaratılabilse de bunların tamamı Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin yeniden oluşturulabilmesine bağlı. Washington’un siyasi işlevsizliğe gömülmesiyle birlikte 2024’ü planlama konusunda gereken teminatlar giderek daha fazla Avrupa başkentlerine düşecek. Dolayısıyla Ukrayna’nın uluslararası ortakları, 2024’te başarılı bir harekât için gerekli koşulları yaratma görevini bugünden üstlenmeli.
