Moskova Borsası, yaptırımların etkisiyle Kazakistan Menkul Kıymetler Borsası’ndan çekiliyor. Kazakistan tarafı, yaptırımların uluslararası iş birliklerini zora sokabileceği gerekçesiyle Moskova Borsası ile ortaklığını sonlandırmaya hazırlanıyor.

Kazakistan Merkez Bankası Başkanı Timur Süleymanov, Moskova Borsası’nın Kazakistan Menkul Kıymetler Borsası’ndaki (KMKB) hissedarlar arasından çekileceğini duyurdu.

Süleymanov, TASS haber ajansına yaptığı açıklamada, “Moskova Borsası’nın KMKB hissedarlarından çekilmesine dair prensip kararı alındı ve bu karar Moskova Borsası yetkilileri tarafından da desteklendi. Bunun doğru bir profesyonel adım olduğunu söylemek isterim,” ifadesini kullandı.

Süleymanov ayrıca, borsalar arasında daha önce stratejik bir iş birliği anlaşması bulunduğunu hatırlattı.

Ancak Süleymanov, “Moskova Borsası yaptırımlara maruz kaldıktan sonra, KMKB temsilcileri, yaptırımların borsanın faaliyetlerini olumsuz etkileyebileceği endişesini dile getirdi. Bu nedenle ortaklığın sürdürülmesinin doğru olmadığını düşündüler,” diye ekledi.

Daha önce, KMKB Yönetim Kurulu Başkanı Alina Aldambergen, Moskova Borsası’ndan hisse geri alımı konusunda görüşmeler yürüttüklerini bildirmişti. Aldambergen’e göre, bu geri alım ya KMKB tarafından gerçekleştirilecek ya da hisseler Kazak tarafının onayıyla üçüncü taraflara devredilebilecek.

Haziran ayının sonunda Frank Media portalının kaynaklarına göre, Moskova Borsası’nın hissedarlar listesinden çıkarılması kararı, riskleri analiz eden uluslararası bir hukuk danışmanının raporunun ardından alındı.

Aynı kaynak, Moskova Borsası’nın buradaki payının yüzde 50’nin altında olduğu için Kazakistan Borsası’nın, yaptırımlardan etkilenme riskinin düşük olduğunu belirtti.

Fakat KMKB yönetimi, hissedarlar arasında yaptırımlara tabi bir Rus şirketinin bulunmasının, yabancı finans kuruluşları ve iş ortaklarıyla yapılacak çalışmalarda sorunlar yaratabileceğinden endişe ediyordu.

Frank Media‘nın bir diğer kaynağına göre, Moskova Borsası’nın KMKB’deki sermaye payı yüzde 13,1 ve bu payın piyasa değeri 13,1 milyar tenge (yaklaşık 2,2 milyar ruble) olarak hesaplanıyor.

Moskova Borsası, KMKB’deki bu hisseleri, Rusya tarafından sağlanan teknoloji kapsamında yürütülen stratejik iş birliğinin bir parçası olarak edinmişti.

Temmuz ayında ABD, Moskova Borsası’na karşı ek yaptırımlar uyguladı. İngiltere de benzer kısıtlamalar getirdi. Bu gelişmelerin ardından KMKB, olağanüstü bir hissedarlar toplantısı düzenleyeceğini duyurdu.

Toplantının tek gündem maddesi, olası geri alım sürecinde hazine hisselerinin değerini hesaplama metodolojisinin belirlenmesi oldu.

Moskova Borsası, ABD yaptırımlarına karşı hamle geliştiriyor

Rusya, ülkeden ayrılan yabancı şirketlerin varlık satışlarından alınan “çıkış vergisini” yüzde 35’e çıkarma kararı aldı. Ayrıca, 50 milyar rubleyi aşan işlemler için Devlet Başkanı Putin’in onayı gerekecek.

Rusya makamları, ülkeden ayrılan yabancı şirketlerin ülkedeki varlıklarını satarken bütçeye yaptıkları katkıyı artırma ve işlemler için uygulanan asgari vergi oranını yükseltme konusunda anlaştı.

RBK gazetesine bilgi veren üç kaynaktan ikisine göre, yabancı şirketlerin satışı sonrası hazineye yapılacak zorunlu katkılar, varlıkların piyasa değerinin mevcut yüzde 15’inden yüzde 35’ine çıkarılacak.

Bu katkının yüzde 25’i anlaşma tarihinden itibaren ilk ay içinde, yüzde 5’i bir yıl içinde ve diğer yüzde 5’i de iki yıl içinde bütçeye ödenecek.

Varlıkların piyasa değerine uygulanan zorunlu iskontonun oranı ise yüzde 50’den yüzde 60’a yükseltilecek.

Gazeteye göre yetkililer ayrıca yeni bir kural getirmeyi planlıyor: 50 milyar rubleyi aşan işlemlerin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından onaylanması gerekecek.

Gazetenin kaynaklarına göre, yabancı şirketlerin Rusya’dan çıkışına ilişkin daha sert koşullar, bu hafta yabancı yatırımların kontrolü ile ilgili hükümet alt komitesinde onaylandı.

Alt komiteye, Maliye Bakanı Anton Siluanov’un başkanlık ettiği belirtiliyor. Maliye Bakanlığı, konuya ilişkin henüz bir açıklama yapmadı.

Rusya’da işletmelerini satan yabancı şirketler için zorunlu ödeme, Moskova’nın Ukrayna’daki askeri müdahalesine yanıt olarak uygulanan Batı yaptırımları sonrası 2022 yılında belirlenmişti.

O tarihten bu yana Rusya, yabancı şirketlerin ülkeden ayrılma koşullarını giderek daha da zorlaştırdı. Her tür anlaşma için büyük indirimler talep ediliyor ve satış fiyatının bir kısmı hazineye aktarılıyor.

Yabancılar için uygulanan çıkış vergisi başlangıçta yüzde 10 iken, geçen yıl bu oran satılan varlıkların değerinin yüzde 15’ine yükseltilmişti.

Rusya’dan ayrılan yabancı şirketlerin Rusya’daki varlıklarının satışından elde edilen gelir, ağustos ayı sonu itibarıyla yaklaşık 140 milyar rubleye ulaştı.

2023 yılında, Rusya’daki yabancı şirketlerin varlıklarını satın almak için 93 anlaşma imzalandı.

Bu anlaşmaların toplam değeri 11 milyar doları aştı. 2024’ün ilk yarısında ise 1,9 milyar dolar karşılığında 34 yeni anlaşma yapıldı.

Unilever, Rusya’daki varlıklarının satışını tamamladı

Gazprom Yönetim Kurulu Başkanı Aleksey Miller ve Türkiye Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, uluslararası bir gaz merkezi kurulması projesini görüştü. Bu adım, 2022’de Rus gazının Avrupa’ya ihracatındaki düşüş sonrasında gündeme gelmişti.

Gazprom Yönetim Kurulu Başkanı Aleksey Miller ve Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, uluslararası bir gaz merkezi oluşturulması projesini masaya yatırdı.

Toplantı, St. Petersburg Uluslararası Doğalgaz Forumu kapsamında gerçekleşti.

Gazprom’dan yapılan açıklamada, “Taraflar, uluslararası bir gaz merkezi oluşturulması projesi de dahil olmak üzere, doğalgaz sektöründeki güncel konular iş birliği olanaklarını değerlendirdi. Görüşmede, Gazprom’un Türkiye’ye güvenilir bir şekilde gaz tedarik ettiği vurgulandı,” ifadelerine yer verildi.

Ancak açıklamada, uluslararası doğalgaz merkezi projesinin ayrıntıları hakkında henüz net bir bilgi paylaşılmadı.

Türkiye’de bir gaz merkezi oluşturma fikri, 2022 yılında Rus gazının Avrupa’ya boru hattıyla ihracatında yaşanan ciddi düşüş sonrası gündeme gelmişti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uluslararası bir gaz merkezi oluşturulması için çalışmalar başlatılması talimatını vermişti. Erdoğan, söz konusu kararı 14 Ekim 2022 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmenin ardından açıklamıştı.

Aslında bu fikri ilk olarak Putin, Moskova’daki Enerji Haftası (REN-2022) forumunda gündeme getirmişti.

Gazprom, Karadeniz üzerinden Mavi Akım ve Türk Akımı boru hatları aracılığıyla Türkiye’ye gaz sevkiyatı yapıyor.

Vedomosti gazetesi, Avrupa Gaz İletim Sistemi Operatörleri Ağı’nın (ENTSOG) verilerine dayanarak, Ocak-Temmuz 2024 döneminde Türk Akımı boru hattı üzerinden Avrupa Birliği’ne yapılan Rus doğalgaz sevkiyatının bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 40,5 artarak 9,26 milyar metreküpe ulaştığını belirtti.

Türkiye enerji merkezi olabilir mi?