Rusya Merkez Bankası, temmuz ayı Finansal Piyasalar Risk İncelemesini yayımladı.
İncelemeye göre Doğu Avrupa’nın en büyüklerinden biri olan ve yıllık cirosu 300 trilyon rubleyi aşan Moskova Borsası’nın döviz piyasası, mevcut tek para biriminin bulunduğu bir ‘döviz bürosuna’ dönüştü.
Kurum, ABD’nin borsaya ve borsanın temel takas yapıları olan Rusya Ulusal Takas Merkezi ve Ulusal Takas Deposuna yönelik yaptırımlarının ardından Çin yuanının borsada işlem gören döviz piyasasının yüzde 99,6’sını ele geçirdiğini belirtti.
Ukrayna’ya dönük askeri müdahaleden önce yuan, Moskova Borsası’ndaki döviz işlemlerinin yalnızca yüzde 3,5’ini oluşturuyordu; 2024’ün başlarında bu pay yarıya yükseldi.
Şimdi, Çin para birimi dışında, Rusya’nın ana ticaret katında fiilen neredeyse hiçbir para biirmi yok. Piyasanın geri kalan yüzde 0,4’lük kısmı bir dizi ‘dost’ ülkenin para birimi tarafından işgal edilmiş durumda.
Bunlar arasında, Moskova Borsası’nın internet sitesinin ana sayfasına oranlarını yerleştirdiği Belarus rublesi ve Kazak tengesi de var.
İki yıl önce dolar ve avronun yerini alacağı düşünülen Türk lirası ticareti de devam ediyor, ancak bu işlemlerin ölçeği hızla küçülüyor.
Geçen yıl ayda 50 milyar ruble (günde 2 milyar rubleden fazla) ile rekor düzeyde işlem gören Türk lirasının cirosu neredeyse 100 kat düşerek günlük 20 ila 30 milyon rubleye geriledi.
Lira ile ilgili sorunlar, yılın başında Türk bankalarının ödemeleri toplu olarak bloke etmesinin ardından başladı ve Moskova Borsası’na yönelik yaptırımların ardından daha da kötüleşti.
Rusya’nın en büyük banka dışı brokeri olan BKS, lira ticaretini durduracağını açıklarken, bir diğer büyük broker Finam da aynı şeyi yapabileceğini bildirdi.
Merkez Bankası’nın tahminlerine göre yaptırımlar Moskova Borsası’ndaki döviz cirolarını üçte bir oranında azalttı; haziran ayının ikinci yarısında günlük ortalama işlem hacmi 418 milyar rubleden 282 milyar rubleye düştü.
Kurum, piyasa katılımcılarının yuana hücum ettiğini ve yuanın kıtlaştığını kabul ediyor: 13 Haziran’da dolar ve avro ticareti durduğunda, swap piyasası aracılığıyla yuan cinsinden kredi maliyeti yıllık yüzde 30’a yükseldi.
Merkez Bankası, yuan açlığını gidermek için rezervlerinden piyasaya para akıtıyor; yuan ile swap işlemlerinin limiti günde 20 milyar yuana yükseltildi. İncelemede, “Bazı günlerde döviz likiditesine olan talepte hala ani artışlar yaşanıyor,” ifadelerine yer verildi.
İktisatçı Andrey Barhota, yuan ticaretinin durması halinde Rusya’daki döviz piyasasının gerçekten öleceğini kaydetti. Bloomberg’e göre Merkez Bankası, ABD yaptırımları nedeniyle Çinli bankaların borsayla işbirliğini azaltacağından korkarak böyle bir senaryoyu şimdiden gerçek bir senaryo olarak değerlendiriyor.
Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, 4 Temmuz’da yaptığı açıklamada, kurumun yuan ticaretinin durdurulmasının ‘risklerini dikkate aldığını’ bildirmişti.
Nabiullina, aynı zamanda sınır ötesi ödemelerin ‘daha karmaşık’ hale geldiğini de sözlerine eklemişti.
