Çevirmenin notu: Rusya’da 8-10 Eylül tarihleri arasında ülke genelinde yapılan oylamada seçmenler 33 bin oblastın parlamento milletvekilini ve 21 oblastın valisini seçti. Ortalama katılım oranı yüzde 43,5 oldu.
Moskova Belediye Başkanlığı oylamasında Sergey Sobyanin yüzde 76,4 ile yeniden seçildi; 2018’deki çoğunluğu yüzde 70,2 idi. Rusya Federasyonu Komünist Partisi (RFKP) mağlup buldu; parti liderinin 35 yaşındaki torunu Leonid Zyuganov sadece yüzde 8,1 oy alabildi.
RFKP, Hakasya’da Valentin Konovalov ve Oryol’da Andrey Kliçkov olmak üzere iki valisini korumasına rağmen, 2018’deki son yerel seçimlere kıyasla çok daha düşük bir oy oranına erişti; bu iki vali de görevde olma avantajına sahipti ve 2018’de seçilmişlerdi. Ukrayna’nın doğusunda geçen yıl referandumla resmi olarak Rusya’ya bağlanan Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporojye’de Komünist Parti’ye verilen destek zayıftı; Herson’da yüzde 11 ile ikinci sırada yer aldılar ve diğer üç oblastta da üçüncü çıktılar.
İktidardaki Birleşik Rusya, yerel meclislerde çoğunluğu ve ülke genelinde üçte iki oy oranını alarak 2018’den çok daha iyi bir performans sergiledi.
RFKP Birinci Başkan Yardımcısı Yuriy Afonin, RBK’ya verdiği demeçte, yaşanan yenilginin sebebinin savaş olduğunu öne sürdü: “2018’de sonuçlarımızı (hükümetin) emeklilik yaşını yükseltmesi ve emeklilik protesto hareketinin yükselmesi etkilemişti. Şimdi durum tersine döndü; özel askerî harekât söz konusu ve toplum (hükümet etrafında) konsolide olmuş durumda.”
Parti lideri Gennadiy Zyuganov ise, RFKP’nin hala ülkede ana muhalefet olduğu konusunda ısrar etti. Pazartesi günü partinin internet sitesinde yayımlanan mülakatında Zyuganov, şunları söyledi: “Bu savaşın tüm Rus dünyasına, medeniyetimize karşı ilan edildiğinin farkına varmamız gerekiyor. Dolayısıyla tek bir çıkış yolumuz var, o da mutlak ve koşulsuz bir zafer kazanmak. Ancak bunu yapmak için mevcut durumu doğru değerlendirmek, güçlü ve zayıf yönlerimizi anlamak ve kararlılıkla saldırıya geçmek gerekiyor. Toplumu mümkün olduğunca birleştirmek, kaynakları seferber etmek, en ileri ve en taze olan her şeye hâkim olmak ve bunu eşi benzeri görülmemiş yaptırım koşullarında yapabilmek gerekiyor.”
Aşağıda tercümesi verilen makalede, Vzglyad gazetesine konuşan uzmanlar, yenilginin sebebini RFKP’nin iktidar partisinden söylemsel olarak pek de farklı şeyler söylememesine bağlıyor.
Zyuganov’un görüşleri şu şekilde: “Putin son yirmi yılda stratejisini dört kez değiştirdi. İktidara, 80 binden fazla işletmenin yok edildiği ve satıldığı, yurttaşların birikimlerinin dinamitlendiği ve Sovyet yönetiminin vurulduğu ‘atılgan 1990’lardan’ sonra geldi. 1990’larda ülke, kendini Sam Amca’nın sallanan kuyruğuna dönüştürdü ve bir petrol ve doğalgaz borusuna, taş ocağına ve kereste fabrikasına dönüşmeye karar verdi. Fakat Putin stratejiyi değiştirmenin gerekli olduğunu fark etti… Fakat Yeltsin döneminin artıkları iktidarda (kalmaya) devam ediyor. Kremlin’de ve hükümette hala pek çok makamı işgal ediyorlar… Putin Doğu Ekonomi Forumu’nda son derece ilginç ve bilgilendirici bir konuşma yaptı. Fakat ben konuşmasının vergi mevzuatıyla ilgili bölümüne özellikle dikkat çekmek istiyorum. Oligarşi rahat bir nefes aldı; Devlet Başkanı, vergi konusunu değiştirmeyeceğimizi söylüyor ama dünyanın önde gelen yirmi ülkesi arasında sadece bizde hem yoksullardan hem de önde gelen zenginlerden aynı oranda gelirin toplandığı düz bir vergi ölçeği var! Bu kesinlikle adil değil ve devletin çıkarlarıyla doğrudan çelişiyor. Bu politika sayesinde oligarklar normal vergilerini ödemiyorlar… Ülkeyi görülmemiş bir hızla yağmalamaya devam ediyorlar. Sadece 2022 yılında Rusya’dan yurt dışına 261 milyar dolar transfer edildi. En zengin 25 oligarkımızın toplam sermayesi şimdiden 300 milyar doları aşmış durumda. Bu, tüm Rusya bütçesinden daha fazla! Ve tüm bunlar, yardım, destek ve şefkate ihtiyaç duyulan özel askerî harekât koşullarında gerçekleşiyor! Yani maksimum konsolidasyon ve uyum gerektiği sırada.”
Mevcut koşullarda Rusya’daki siyasi partilerin birbirlerinden ayırt edilmeleri zorlaştı
Andrey Rezçikov
15 Eylül 2023
Rusya’da gerçekleşen seçimler yeni bir dizi eğilimi ortaya çıkardı. Bir yandan, partilerin birbirlerinden ayırt edilmeleri daha zor hale geldi. Öte yandan, tüm partiler seçmenlere yönelik politikalarını net bir şekilde formüle etmedi.
Seçim sürecinde başka hangi hatalar yapıldı ve Rusya’nın parti sistemi bir sonraki seçimlere ne durumda girecek?
Uzmanlar, geçtiğimiz hafta sonu gerçekleşen Tek Günlük Oylamayı bir “referandum oylaması” olarak nitelendiriyor, zira seçimlerin yapıldığı tüm yasama meclislerinde Birleşik Rusya, yeni (Donbass) bölgeleri de dahil olmak üzere çoğunluğu kazandı. Ayrıca Birleşik Rusya’nın vali adayları da —ki bunlar 21 kişiden 19’u— ilk turda yüzde 70 ila yüzde 80 arasında değişen sonuçlarla kazandılar.
Siyaset bilimcilere göre, seçim kampanyası esnasında pek çok parti, birbirlerinden farklılaşmalarının daha zor hale geldiği gerçeğiyle yüzleşti. Gözlemcilere göre, Vladimir Jirinovskiy (6 Nisan 2022’de hayatını kaybetti) olmadan mücadele eden Rusya Liberal Demokrat Partisi’nin (LDPR) sonuçları beklenmedik derecede yüksek çıktı. Ancak Hakikat İçin Adil Rusya ve Komünist Parti, mevcut siyasi gerçeklere uyum sağlayamadı ve seçmenlere geleneksel sloganlarından başka bir şey sunamadı. Bu durum karşısında Yeni Halk (Novye Lyudi) partisi, artık siyasi sistemin tam teşekküllü bir üyesi haline geldiğini ispat etmeyi başardı.
Bazı uzmanlar son seçimleri 2024 başkanlık kampanyası öncesinde partiler için bir antrenman olarak nitelendiriyor. Genel manada sistem, bazı bölgelerdeki rekabete rağmen iç siyasi uzlaşıyı sürdürüyor.
Minçenko danışmanlık iletişim holdingi başkanı ve MGIMO Siyasi Elitler Araştırma Merkezi Direktörü Yevgeniy Minçenko, “Birleşik Rusya seçmenlerini harekete geçirmek adına makul bir teknoloji yarattı, bu nedenle partinin bir şeyleri kökten değiştirmesinin bir anlamı yok; kazanan takımlarını değiştirmek istemiyorlar. Teknolojik yöntemleri değiştirmek mümkün ama Devlet Başkanı’nın imajını kullanma modeline, idari ve endüstriyel bileşenin mobilizasyonuna, sosyal medyada aktif çalışmaya ve parti mensupları aracılığıyla mobilizasyon sistemine bağlı kalıyorlar; bunların hepsi işe yarıyor,” dedi.
Minçenko, “Birleşik Rusya Yönetim Kurulunun başındaki başkan yardımcıları Aleksandr Sidyakin ve Sergey Perminov harika, çok iyi iş çıkarıyorlar,” ifadelerini kullandı.
Uzmana göre diğer partilere gelince, birbirlerinden ayırt etmeleri hakikaten zor: “Bunun nedeni Donbass mutabakatı denen şeyde yatıyor. Herkes Devlet Başkanı’nın etrafında birleşmiş durumda, parlamentodaki tüm partiler kendi partilerini destekliyor. Bu koşullarda birbirinden farklı olmak son derece zor.”
Minçenko, Rusya Federasyonu Komünist Partisi’nin (RFKP) siyasi stratejistlerinin” bu sezon iyi bir iş çıkardığını ve Valentin Konovalov’un Hakasya’da iyi bir kampanya yürüttüğünü” düşünüyor. Minçenko’nun (Konovalov’un kampanyasından) elde ettiği bulgular arasında siyasetçi imajı üzerinde çalışmak, internette aktif olmak, tartışmalar sırasında kulaklık kullanmak ve Konovalov’un danışmanlardan gelen tavsiyeleri kabul etmesini sağlamak yer alıyor.
Uzman, “Komünist Parti’yi silmek için henüz çok erken. Şu anda onlar için iyi bir zaman değil ama (RFKP’nin seçmen tabanında) hala atalet söz konusu. Bununla birlikte, Komünist Parti’nin bir zamanlar olumlu bir performans sergilediği İrkutsk oblastı gibi bölgeler de dahil olmak üzere konumunu büyük ölçüde kötüleştirdiği de bir gerçek,” diye kaydetti.
Minçenko, “Genel manada partinin aldığı sonuçlar oldukça anlaşılabilir sebeplerle azalıyor. Geçmişte, emeklilik reformu ve Birleşik Rusya’ya karşı protesto alternatifi olarak Komünist Parti’ye oy veren Navalnıy taraftarları ve liberal muhalefetle zımni bir koalisyon oluşturarak sıçrama yaptılar. Bugün ise seçmenlerin bu kesimi demoralize olmuş durumda; iç göçe başladılar ve Komünist Parti’yi oylarından mahrum bıraktılar,” değerlendirmesini yaptı.
Siyasi analist Pavel Danilin ise Komünist Parti’nin seçmenlere dönük çalışmasını net bir şekilde formüle edemediği görüşünde: “Onlara ne söyleyeceklerini hiç bilmiyorlar. Ve parti, bu hata üzerinde ciddi bir çalışma yürütmeli. Komünistler Vladimir Putin’i destekliyor gibi görünüyorlar ama öyle değiller. Komünist Parti liderleri kendilerini kaybetti ve seçmenlerini de kaybetti.”
Böyle bir durumda partinin “sahici bir gençleşmeye ve lider değişikliğine” ihtiyacı var: Danilin, “Böyle gelmiş böyle gider. Fakat Gennadiy Andreyeviç Zyuganov çok sklerotik. Zyuganov değişsin, tamam ama genç Leonid, parti liderinin torunu. Bu belki Komünistler için büyük bir artı olacaktır,” dedi.
Fakat bir sonraki lider seçmenin ihtiyaçlarını karşılamalı: “Şu anda Komünist Parti, destekçilerine neden komünistlere oy vermeleri gerektiğine dair bir cevap veremiyor. Komünist Parti ne sunmak istiyor, partinin Rusya için gelecek vizyonu nedir?” Danilin’e göre bu sorunun bir cevabı yok ve eğer varsa da bunu bilen son derece kısıtlı grup Komünist Parti’yi Rusya’nın en güçlü ikinci partisi olarak koruyamaz.
Minçenko, “Ancak Hakikat için Adil Rusya, boşu boşuna radikalleşme yolunda ilerledi. Kendisini bir ‘şok partisi’ olarak sunma fikri işe yaramadı. Sözü ona ‘öfkeli vatanseverleri’ cezbetmedi ve geleneksel seçmenleri kendine yabancılaştırdı. Partinin sonuçlarındaki düşüş de bundan kaynaklanıyor,” diye açıkladı.
Danilin, “Adil Rusya son derece dar bir seçim alanında oynadı ve günün sonunda oy kaybetti,” diye ekliyor: “Adil Rusya ilk başta aşırı vatanseverleri desteklemişti ama Yevgeniy Prigojin’in kalkışmasından sonra şok partisi konseptini tamamen terk etmek zorunda kaldı. Böylece sadece Birleşik Rusya’nın kazanan olarak kaldığı ortaya çıktı. Verdiği mesajlar seçmenlerin ihtiyaçlarını net bir şekilde karşıladı. Fakat bu, Birleşik Rusya partisinin bir sonraki kampanya için yeni bir şeyler icat etmesi gerekmediği anlamına gelmiyor.”
Minçenko, “Liberal Demokratlar, çeşitli faktörler sayesinde iyi bir sonuç elde etti. Her şeyden evvel Leonid Slutskiy, bölgesel yetkililerle yetkin bir şekilde ilişki kuran ve kişisel zamanının büyük bir kısmını buna harcayan etkili bir müzakereci oldu. İkinci faktör ise partinin merhum lideri Vladimir Jirinovskiy’in bir peygamber ve bilge olarak imajının yetkin bir şekilde kullanılması. Bunlar dikkat çekici ve yaratıcı yeniliklerdi. Buna ek olarak LDPR’de güçlü bölgesel liderlerden oluşan bir galaksi yetişti. Bunların arasında Krasnoyarsk Krayından Aleksandr Gliskov, Hakasya’dan Mihail Molçanov var. Bu şahsiyetler karizmaları sayesinde partinin oylarını yukarı çekti,” diye konuştu.
Minçenko’ya göre, “partinin şu anda dayandığı gündemin kendisi ve Jirinovskiy’in çok şey öngördüğü fikri, parti ideolojisinin talep görmesine yardımcı oldu.” Minçenko, “LDPR’nin bundan ne kadar süre faydalanacağını söylemek zor ama Sovyet Komünist Partisi’nin Lenin’in imajını on yıllar boyunca sürdürdüğünü hatırlayın,” anımsatmasını yaptı.
Danilin aynı zamanda LDPR’nin temel konularda “devlet başkanını son derece açık bir şekilde desteklediğini” ve diğer durumlarda da önerilerini seçmene açıkça ifade ettiğini düşünüyor: “Evet, Jirinovskiy’in imajı ve mirası partiye epey yardımcı oldu. Ayrıca akıllıca konumlandırma ve kamusal tartışmalara aktif katılım sayesinde parti, Komünist Parti ve Adil Rusya’dan seçmenlerin bir kısmını koparmayı başardı. Bu eğilim devam ederse LDPR, Komünist Parti’yi ana muhalefetten edecek.”
Minçenko, “Yeni Halk Partisi çok iyi bir performans sergilemedi ama genel olarak takdire şayandı. Yeni Halk, parlamentoda olmalarının tesadüf olmadığını ispat etti. Vladislav Davankov’un Moskova’daki seçim kampanyası beklenildiği kadar etkili olmadı; belediye başkanlığı seçimlerinde dördüncü sırada yer aldı. Aynı zamanda, gerçek bir programı ve gerçek başarıları olan Sergey Sobyanin hariç, kampanyası en anlamlı olanıydı,” yorumunu yaptı.
Minçenko’ya göre partinin Yakutistan İl Tümeni ve Yakutsk Kent Duması seçimlerinde elde ettiği en iyi sonuç, bir yandan Sardana Avksentiyeva’nın kişiliğinin, diğer yandan da parlak ve yaratıcı kampanyasının sonucu. Minçenko, pek çok insanın Yakut deneyimini incelemesini ve bir sonraki seçim döneminde tekrarlamasını tavsiye ediyor.
Danilin’e göre, parlamentodaki diğer partilerden farklı olarak öne çıkan Yeni Halk’tı, ancak “Mesajlarını hiç ifade etmiyorlar, bu nedenle Yaroslavl ve Yakutistan dışında neredeyse her yerde kötü sonuç aldılar. Partinin söylemini net bir şekilde formüle etmesi ve seçmenlerin beklentilerine hitap etmesi gerekiyor, o zaman sonuçlar iyileşecektir.”
