Trump’ın ‘Kurtuluş Günü’ vergileri Asya’yı nasıl etkileyecek?

ABD Başkanı Donald Trump çarşamba günü Asya ülkelerine yönelik %49’a varan kapsamlı gümrük vergilerini açıklayarak bu hamlenin gelirleri artıracağını ve yerli üretimi canlandıracağını savundu.

Yeni vergiler, Trump yönetiminin ABD ihracatına uygulanan vergiler ve tarife dışı engeller için “karşılıklı” önlemler olarak tanımladığı vergilerle birlikte 5 Nisan’da yürürlüğe girecek olan tüm ülkelere yönelik %10’luk bir temel tarifeyi içeriyor. Bu karşılıklı oranlar 9 Nisan’da 60 ülkeden ithalatı vuracak.

Nikkei Asia, gümrük vergilerinin Asya’ya olası etkilerini derledi.

Trump’ın kapsamlı gümrük vergileri uygulama gerekçesi nedir?

Trump diğer ülkelerin “adil olmayan” ticaret uygulamalarıyla mücadele etme sözü vermişti. ABD Başkanı çarşamba günü yaptığı açıklamada “yabancı liderlerin işlerimizi çaldığını, yabancı dolandırıcıların fabrikalarımızı yağmaladığını ve yabancı leş yiyicilerin bir zamanlar güzel olan Amerikan rüyamızı parçaladığını” söyledi.

Federal kurumlar aalı günü ortakların uygulamalarını değerlendiren raporlar sundu ve şu anda hedef alınan ekonomilerin çoğu ABD ile büyük mal ticareti fazlalıklarına sahipti.

Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 2024 yılında ABD en büyük mal ticareti açığını Çin ile verirken, onu Avrupa Birliği, Meksika, Vietnam, İrlanda, Almanya, Tayvan, Japonya, Güney Kore, Kanada, Hindistan ve Tayland takip ediyordu. Başkan, birçok ülkenin Amerikan ihracatına ticari kısıtlamalar ve gümrük vergileri koyduğunu belirterek Tayland, Vietnam ve Hindistan’ın ABD’den gelen motosikletlere %60’ın üzerinde gümrük vergisi uyguladığına işaret etti.

Bazı ekonomistler Vietnam’a uygulanan %46, Kamboçya’ya uygulanan %49 ve Laos’a uygulanan %48 oranındaki yüksek gümrük vergilerinin, Çinli şirketlerin ürünlerini bu Güneydoğu Asya ülkeleri üzerinden geçirerek Çin’e uygulanan gümrük vergilerinden kaçınmaları nedeniyle konulmuş olabileceğini belirtiyor.

Singapur’daki ISEAS – Yusof Ishak Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı olan Jayant Menon şunları söyledi: “ Karşılıklı oranların nasıl hesaplandığı tam olarak belli değil, ancak ticaret açığının dolar miktarının ABD’ye yapılan ihracatın dolar miktarına bölünmesine ve ardından %10’luk bir tabanla yarıya indirilmesine dayanıyor gibi görünüyor. Daha önce açıklandığı gibi, ABD’li ihracatçıların karşılaştığı farklı tarife ve tarife dışı engellerin bir kombinasyonuna dayanmıyor gibi görünüyor.”

Menon sözlerini şöyle sürdürdü: “Sonuç olarak bu uygulama keyfi ve ticari alışverişin yürütülmesi açısından yararsızdır. Ayrıca ticaret politikasının silah haline getirilmesini de yeni boyutlara taşıyor.”

Yeni gümrük tarifeleri öncekilere kıyasla nasıl işliyor?

Trump yönetimi karmaşık bir tarife politikaları ağı oluşturdu ve tüm vergiler diğerlerinin üzerine yığılmadı.

Örneğin çarşamba günü Çin’e %34 gümrük vergisi getirildi. Bunun, Trump’ın fentanil akışları nedeniyle Çin mallarına zaten uyguladığı %20’lik ek vergilerin ve ABD’nin daha önce başlattığı mevcut tarifelerin üzerine geldiği anlaşılıyor. Gerçekte, bazı Çin ürünleri yaklaşık %80’lik toplam tarife oranlarına tabi olacak.

Citi analistleri Çin malları üzerindeki ortalama efektif tarife oranını %65 olarak tahmin etmiş ve bunu “ABD-Çin ticareti için neredeyse yasaklayıcı bir tarife seviyesi” olarak tanımlamışlardır. Analistler, “böylesine uç bir senaryoda”, potansiyel dengeleme önlemleri hesaba katılmadan önce, etkinin Çin’in büyümesinde yüzde 2,4 puan ve ihracatında 15,4 puanlık bir düşüşe yol açabileceğini yazdılar.

Öte yandan Trump’ın çarşamba günü yayınladığı kararnamede, yeni gümrük vergilerinin daha önce açıklanan çelik, alüminyum ve otomobil sektörlerine özel vergilerin üzerine eklenmeyeceği belirtildi. Bir Beyaz Saray yetkilisi gazetecilere yaptığı açıklamada, yeni oranların yakında ulusal güvenlik tarifelerine tabi tutulacak olan yarı iletkenler ve ilaçlar için de geçerli olmayacağını söyledi.

Asya ülkeleri nasıl etkilenecek?

Uzun vadede, ticaret yapan ülkeler ABD ile daha az iş yapmak isteyebilir.

Michigan Eyalet Üniversitesi’nde tedarik zinciri yönetimi profesörü olan Jason Miller, “Benim beklentim, bu gümrük vergilerinin dünyanın geri kalanının kendisiyle daha fazla, ABD ile daha az ticaret yapması için daha da fazla itici güç yaratacağı yönünde” dedi. “Bunu Çin, Güney Kore ve Japonya’nın bir ticaret anlaşması oluşturma görüşmelerinde zaten görüyoruz” diye ekledi.

Etkilenen Asya ülkelerinin çoğu kahve ve palmiye yağı ürünleri gibi tarımsal emtialar ya da düşük değerli mamul mallar ihraç ediyor. ABD Nüfus Sayım Bürosu’na göre Çin ABD’ye 6.4 milyar dolarlık tarım ve gıda ürünü gönderirken Hindistan’ın tarımsal gıda ithalatı 5.5 milyar dolar değerinde.

Bangladeş, Kamboçya ve Vietnam’dan gelen milyarlarca dolar değerindeki hazır giyim ve tekstil ürünleri de darbe alacak ve muhtemelen ABD’deki hazır giyim maliyetlerini artıracak.

ISEAS’tan Menon, “ABD ticaret politikasının belirsiz ve düzensiz doğası, ülkeleri Çin’den değil ama ABD’den risk almayı düşünmeye zorluyor. Stratejik anlamda Çin, bu tuhaf ticaret politikasının faydalanıcısıdır” dedi.

Müzakere için yer var mı?

Pek çok kişi Trump’ın gümrük vergilerinin ticaret ortaklarından taviz koparmak için bir müzakere taktiği olduğunu savundu. Şimdi savaş hatlarını çizmiş durumda.

ISEAS’tan Olson iki makul senaryo olduğunu söylüyor: “Etkilenen ticaret ortakları ya Trump’ın geri adım atmak zorunda kalacağı umuduyla sağlam durup misilleme yapacaklar ya da gümrük vergilerinden kaçınmak için Trump’la ‘anlaşma’ yapmaya çalışacaklar.”

Misilleme yapanların Trump’tan hızlı bir tırmanış bekleyebileceği konusunda uyardı. “Bu misilleme ve karşı misilleme döngüsü bir kez başladığında, tam olarak nerede sona ereceğini bilmek imkansızdır, ancak 1930’ların gümrük tarifesi kaynaklı küresel ticaret savaşının yarattığı hasar, kıyaslandığında çok sönük kalabilir.”

Diğer taraftan Olson, müzakere edilen tavizlerin kutlanacak bir şey olmayacağını savundu. “Bu noktada Trump, ticari ilişkileri karşılıklı olarak kabul edilen kurallara ve giderek daha serbest ticarete dayalı bir sistemden, organize bir suç örgütü tarafından yönetilen bir ‘koruma raketine’ benzer bir şeye dönüştürmüş olacak. Temel önerme, acıdan kaçınmak için ödeme yapmanız gerektiğidir.”

Olson ayrıca, Trump yönetiminin görüşme talep eden çok sayıda ülkeyle ne kadar bant genişliği ile uğraşmak zorunda kalacağı sorusunun da bulunduğunu sözlerine ekledi.

Gündem hakkında bilgi sahibi bir kişiye göre Vietnam başbakan yardımcısı, Sacombank ve VietJet başkanlarının da aralarında bulunduğu farklı sektörlerden iş dünyası liderlerinden oluşan bir heyetle önümüzdeki hafta ABD’ye gidecek.

Bir otomobil üretim merkezi olan Japonya da muafiyet umuyordu. Başbakan Shigeru Ishiba, Trump ile doğrudan müzakere etmek üzere Washington’a uçmaya hazır olduğunu söyledi.