Çin Dışişleri Bakanlığı’nın perşembe günü yaptığı açıklamaya göre Vietnam Devlet Başkanı ve Komünist Parti Genel Sekreteri olan To Lam, Çinli mevkidaşı Xi Jinping’in daveti üzerine üç günlük bir devlet ziyareti gerçekleştirecek.
Bu ziyaret, Lam’ın ülkenin en üst makamı olan Vietnam Komünist Partisi’nin genel sekreteri seçilmesinden bu yana yapacağı ilk yurtdışı gezisi olacak. Lam, 19 Temmuz’da hayatını kaybeden ve uzun süredir görevde olan parti başkanı Nguyen Phu Trong’un yerine geçti.
To Lam’ın pazar günü Pekin’e vardığında gündeminde ekonomik bağlar, özellikle de ülkesinin demiryolu projelerine Çin’in desteğini sağlamak, olması bekleniyor.
Nanjing Üniversitesi Güney Çin Denizi Çalışmaları Ortak İnovasyon Merkezi’nde kıdemli araştırma görevlisi olan Cheng Hanping, Lam’ın ziyaretinin iktidardaki iki komünist parti arasındaki ilişkinin “balast” rolünü göstermesinin muhtemel olduğunu söyledi.
South China Morning Post’a konuşan Cheng, “Dünya nasıl değişirse değişsin ya da Çin ve Vietnam arasında ne tür çelişkiler olursa olsun, Çin ve Vietnam’daki iki parti arasındaki partiler arası ilişki bir denge unsurudur ve sarsılmazdır” dedi.
Lam’ın gezisi, Hanoi ve Pekin arasında Güney Çin Denizi’nde birbiriyle örtüşen hak iddiaları nedeniyle haftalardır süregelen gerginlik ve restleşmelerin ardından geldi. Vietnam ayrıca bölgede ABD ve Avustralya, Filipinler ve Japonya gibi Çin’in etkisine karşı koymaya çalışan müttefikleriyle yakınlaşmaya devam ediyor.
Trong, parti başkanı olarak görev yaptığı 13 yıl boyunca Çin liderliği ile sık sık üst düzey temaslarda bulundu.
Çin Komünist Partisi’nin Ekim 2022’deki dönüm noktası niteliğindeki 20. Kongresi’nden bir hafta sonra Trong, üst üste üçüncü dönemine başlamasından bu yana ilk yurtdışı gezisi için Pekin’e gelmişti.
Bu ziyaret aynı zamanda Trong’u, Xi’nin Çin’in parti başkanı olarak tarihi üçüncü döneminin onaylanmasının ardından onu şahsen tebrik eden ilk yabancı lider yapmıştı.
Xi, Aralık 2023’te Hanoi’ye karşılıklı bir ziyaret gerçekleştirmiş ve iki taraf işbirliklerini artırma ve “ortak bir geleceğe” sahip bir toplum inşa etme konusunda anlaşmıştı.
Lam’ın da, selefinin yolunu takip edeceği düşünülüyor.
‘Ekonomik uyum ve partiler arası dayanışma’
Cheng’e göre iki taraf Lam’ın ziyareti sırasında ikili bağları güçlendirmek için ekonomik uyumluluklarını ve partiler arası dayanışmayı daha da geliştirmeye çalışacak.
Uzmanlar, Lam’ın Çin ile daha yakın işbirliği yaparak Vietnam ekonomisini güçlendirmeye çalışacağı ve liderlik çalkantılarının yaşandığı bir dönemin ardından ülkedeki siyasi konumunu sağlamlaştırmaya çalışacağı konusunda hemfikir.
Siyasi çalkantılar arasında bir önceki Vietnam Devlet Başkanı ve Ulusal Meclis Başkanı’nın yolsuzluk davalarıyla bağlantılı oldukları iddiasıyla görevden alınmaları da yer alıyordu.
Cehng, Lam’ın hedefleri arasında Çin yatırımlarını artırmak ve ticaret hacmini genişletmenin yanı sıra dijital ekonomi bağlarını güçlendirmek ve çeşitli tedarik zinciri konularında birlikte çalışmak olduğunu söyledi.
Hanoi ayrıca ulusal ve sınır ötesi demiryolu projelerini ilerletmek için Çin yatırımları ve teknolojik destek arıyor.
Cheng’e göre, sınır ötesi demiryolu sadece Vietnam’ın Çin ile bağlantısını güçlendirmekle kalmayacak, aynı zamanda Güneydoğu Asya ülkesini çeşitli Avrupa ülkelerini birbirine bağlayan bir yük hizmetleri ağı olan Çin-Avrupa Demiryolu Ekspresi ile de entegre edecek.
Çin uzun zamandır Vietnam’ın en büyük ticaret ortağı ve en büyük yabancı yatırımcılarından biri; Vietnam ise Çin’in Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği içindeki en büyük, dünyadaki dördüncü büyük ticaret ortağı.
Pekin merkezli bağımsız düşünce kuruluşu Anbound’da araştırmacı olan Zhou Chao, Lam’ın Çin’in Vietnam meyveleri ithalatında bir artış ve Çin’den istikrarlı elektrik ihracatı arayışında olabileceğini söyledi.
Bu sonuncusu Hanoi’nin, özellikle Vietnam’ın kuzey bölgesindeki yerel işletmeleri ve yabancı üreticileri etkileyen elektrik sıkıntısının üstesinden gelmesine yardımcı olacaktır.
“Daha derin ekonomik ve ticari ilişkiler şüphesiz ki ikili ilişkilerin güçlenmesine ve optimize edilmesine işaret ediyor” diyen Zhou, Güney Çin Denizi anlaşmazlığına vurgu yaparak iki komşu arasındaki ilişkinin bir sınırı olduğunu da sözlerine ekledi.
Zhou, Hanoi’nin Pekin ile olan toprak anlaşmazlıkları konusundaki tutumunda bir yumuşama belirtisi olmadığına dikkat çekti.
Öte yandan mayıs ayında başkanlık görevine başlamasından bu yana Lam, ziyarete gelen Çinli yetkililere Hanoi’nin Pekin ile ilişkilerine “en yüksek önceliği” verdiğini yineledi. Son olarak Çin’in 4 numaralı yetkilisi Wang Huning 25 Temmuz’da Vietnam’ı ziyaret etti.
Politbüro Daimi Komitesi üyesi ve Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı Ulusal Komitesi başkanı olan Wang, Trong’un cenaze töreninde Xi’nin özel temsilcisi olarak Hanoi’deydi.
Lam, parti liderliğine yükselmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında dış politikada bir değişiklik olmayacağını söyleyerek Vietnam’ın Çin ve ABD ile ilişkileri arasında bir denge kurmaya devam edeceği yönündeki beklentileri artırdı.
