2023, Çin tarihinde unutulmaya yüz tutmuş bir yıl olabilir

2022’nin sonunda Çin hükümeti ‘sıfır Kovid’ politikasını bıraktı. Kaçınılmaz olarak birileri hayatını kaybederken, diğerlerinin çoğu 2023 yılında normal hayata dönecekleri umuduyla rahatladı.

Ancak, beklenen güçlü ekonomik toparlanma çok daha hafif oldu. Ve pandemi sırasında yapılan büyük kamu harcamaları bazı yerel yönetimlerin borçlarını daha da artırdı. Hatta birkaç geçici sağlık çalışanı, ücretleri zamanında ödenmediği için protesto gösterisi yaptı.

Ardından büyük mülk gruplarının krizi patlak verdi. Bazı eleştirmenler bir leşin üzerindeki akbabalar gibi konunun üzerinde durdular ve hatta krizin küresel ekonomiyi nasıl aşağı çekeceğini veya siyasi bir kargaşaya nasıl yol açacağını hayal ettiler. Eğer durum böyle olsaydı, bu tarihe geçecek büyük bir olay olurdu.

Şimdi, 2023 yılının sonunda, tahminlerin hiçbiri gerçeğe dönüşmedi.

Siyasi İstikrar

Salgın politikalarının aniden değişmesinin ardından bu durum internette her türlü alay konusu oldu. Ardından iki bakanın ‘kaybolduğu’ ve eski Başbakan Li Keqiang’ın vefat ettiği söylentileri yayıldı.

Ancak bu olaylar ÇKP rejimini hiç sarsamadı. Siyasi Büro Daimi Komitesi Üyesinin faaliyetleri devlete ait medya tarafından düzenli olarak rapor edildi, bu da siyasi sistemin çekirdeğinin daha sorunsuz işlediğini gösterdi.

Bazı üst düzey yozlaşmış askeri yetkililer tutuklandı. Kişisel değişiklikler gelecekte olası birleşme operasyonlarının hazırlanmasını nadiren engelledi. Bu durum Parti’nin ordu üzerindeki mutlak liderliğini yansıtıyordu.

Sadece birkaç gün önce Dong Jun yeni Savunma Bakanı olarak atandı. Dava kapanmıştır.

Ekonomik Toparlanma

Evergrande’nin krizi aslında yıllar önce ortaya çıkmıştı. ÇKP zaten onu ve diğer emlak gruplarını yumuşak bir iniş için düzenlemişti. Ne yazık ki pandemi bardağı taşıran son damla oldu.

Uzun vadeli bir iktidar partisi olarak ÇKP bir nevi sınırsız bir şirket gibidir. İnşaatı yeniden başlatma ve denetleme sorumluluğunu üstlenecek ve mülk gruplarının bunu yapamamasının ardından alıcıların dairelerini almalarını sağlamak için elinden geleni yapacaktır. Alıcılar hala zorluklarla karşı karşıya, ancak birçoğu Parti’ye ve hükümete güveniyor. Ne de olsa tek umutları bu.

Benzer şekilde Parti, bazı batı ülkelerinde olduğu gibi yerel yönetimlerin iflas etmesine izin vermeyecektir. Merkezi hükümetin yerel borçlar için ‘dip garanti’ vermeyeceğini açıkladığı doğrudur. Ancak Çin’deki tüm siyasi mantık batı sisteminden farklıdır. ÇKP herhangi bir dramatik etkiyi önleyecek ve sofistike bir devlete ait finansal sistem aracılığıyla borcu ortadan kaldıracak ya da hafifletecektir. Olası çözüm, yerel yönetimlerin borcu kelimenin tam anlamıyla ‘kendi başlarına’ ama aslında sistemin yardımıyla ödemeleridir. Borcu pervasızca artırmaya devam eden yetkililer ise bunun siyasi bedelini ödeyeceklerdir.

Öte yandan, borçların ılımlı olduğu bölgelerde kentsel dönüşüm teşvik edildi. 2023’te Şanghay’da birkaç inşaat alanını ziyaret ettim. Şehir merkezinde neredeyse yüz yıllık birçok ev, yeni memur binaları veya ticari kompleksler inşa etmek için yıkılmıştı. Bağlantının nispeten zayıf olduğu banliyö bölgelerinde, bazı eski ofis alanları yeni uygun fiyatlı konutlarla değiştirildi. İnşaat GSYH’yi artırabilir ancak yenilemenin kendisine gerçekten ihtiyaç vardı.

Şarj istasyonları, güneş enerjisi istasyonları ve 5G baz istasyonları gibi altyapı projeleri de ülke genelinde ilerletildi. Sadece 26 ve 27 Aralık tarihlerinde beş yeni yüksek hızlı tren hattı hizmete girdi.

Açıkçası, Çin’in ekonomik performansı diğer büyük ekonomilerin çoğundan çok daha iyiydi ve elinde daha fazla politika aracı vardı, bu yüzden bu konuda hiç endişelenmeyeceğim.

‘Savaşçı Kurt’ Geri mi Çekiliyor?

2023 yılında diplomat Zhao Lijian yeni bir göreve getirildi ve kamuoyunun gözünden kayboldu. Büyükelçi Lu Shaye ise diplomatik bir olayın ardından düşük bir profil çizdi. Görünüşe göre Çin diplomatik rotasını ‘Savaşçı Kurt Diplomasisi’nden geri çevirmişti.

Ancak Dışişleri Bakanlığı’na göre bu kavram sadece bir ‘anlatı tuzağı’ idi. “Çin diplomasisinde nezaket ve iyi niyet konusunda hiçbir eksiklik yoktur. Ancak kurtlarla karşı karşıya kalındığında Çinli diplomatların onlarla yüzleşmekten ve anavatanımızı korumaktan başka çaresi yoktur,” demişti Qin Gang Dışişleri Bakanı olduğu dönemde.

‘Savaşçı Kurt Diplomasisi’ Çin-ABD ilişkileri bozulduğunda ve Çin “Kovid pandemisine neden olmakla” suçlandığında savunmacı bir jest olarak görülebilir. Şimdi pandemi ortadan kalktı ve liderler bir araya geldikten sonra Çin-ABD ilişkileri nispeten ‘istikrara kavuştu’. Dolayısıyla eskisine göre daha sade bir dile ihtiyaç duyuluyor. Ancak ara ara nüktelere hala ‘izin veriliyor’. Örneğin diplomat Hua Chunying, X’te her zaman alaycı bir tonla ABD’yi eleştiriyor.

‘Dil olgusunu’ bir kenara bırakırsak, Çin 2023’te ABD ve Filipinler karşısında çıkarlarını sıkı bir şekilde korudu. Çin’in sınır ötesi telekomünikasyon ve internet dolandırıcılığını engellemek için Myanmar’daki iç çatışmanın arkasında olduğuna dair somut kanıtlar yoktu ancak birçok Çinli buna inandı ve bunu bir ‘diplomatik zafer’ olarak gördü.

İronik bir şekilde, bir başka ‘diplomatik zafer’ de ABD’nin bir hediyesiydi. ABD’nin İsrail yanlısı politikası Batılı olmayan ülkelerde yaygın eleştirilere ve hatta öfkeye yol açarken Çin, Orta Doğu ülkelerindekine benzer şekilde barışı destekleyen tarafsız bir tutum sergiledi.

Teknolojik Rekabet

ABD’nin Çin’in çip endüstrisinin gelişimini tamamen engelleyemeyeceği artık açık. ABD firmaları da Çin pazarını terk edemez. Çin’in nadir toprak kimyası ve bataryalardaki teknolojik hakimiyeti, baskıyı dengelemek için bir kaldıraç görevi gördü.

ChatGPT gibi yapay zeka araçları birçok sektörde verimliliği ve üretkenliği artırabilir. Çin’in büyük teknoloji firmaları bir adım gerideydi. Bununla birlikte, Çin’deki çok sayıda kullanıcı gelişimi destekleyebilir ve nihayetinde Çince’de yetenekli bir Büyük Dil Modeli oluşturabilir. İngilizce kullanıcıları için asla ChatGPT kadar iyi olmayabilir, ancak yerel üretkenliği artırmak için yeterince iyi olacaktır.

Geleceğin tarihçileri 2023 yılı hakkında yazdıklarında ChatGPT, Gazze Savaşı ve Ukrayna Savaşı’nın ikinci yılı üzerinde duracaklardır. Ancak Çin’e özgü hiçbir şey yazılmaya değer görünmüyor. Çin’in uzun tarihinde, normal bir prosedürle oluşturulan yeni bir hükümet, büyük çaplı bir sosyal kargaşaya yol açmadan önce söndürülen bir kriz ya da uzak bir bölgede meydana gelen bir deprem en fazla birkaç cümleyle ifade edilecek, hatta belki de hiç bahsedilmeyecektir. Ve bu iyi bir şey olabilir.