AB, Apple ve Meta’ya 700 milyon avro ceza kesti

AB antitröst düzenleyicileri, Büyük Teknoloji’nin gücünü sınırlamayı amaçlayan dönüm noktası niteliğindeki mevzuat kapsamında ilk yaptırımları uygularken, Apple çarşamba günü 500 milyon avro ve Meta 200 milyon avro para cezasına çarptırıldı.

AB cezaları, ABD şirketlerini cezalandıran ülkelere karşı gümrük vergileri uygulamakla tehdit eden ABD Başkanı Donald Trump ile gerilimi artırabilir. Nitekim Beyaz Saray, cezaları ABD’nin hoş görmeyeceği “yeni bir iktisadi gasp biçimi” olarak nitelendirdi.

Bu cezalar, AB yürütme organı olan Avrupa Komisyonu’nun, şirketlerin en büyük şirketlerin hakim olduğu pazarlara daha küçük rakiplerin girmesine izin vermeyi amaçlayan Dijital Pazarlar Yasası’na (DMA) uyup uymadıklarına ilişkin bir yıl süren soruşturmasının ardından geldi.

Cezalar, AB’nin 2023 yılında yürürlüğe girecek olan yeni kuralları uygulama konusunda kararlı olduğunu gösteriyor. Trump, şubat ayında “Amerikan şirketlerini ve yenilikçilerini denizaşırı şantajlardan koruma” sözü verirken DMA’ya atıfta bulunmuştu.

Google ve Elon Musk’ın X’i de Avrupalı düzenleyicilerin potansiyel cezalarıyla karşı karşıya.

Komisyon kaynakları, AB’nin bu ayın başlarında ABD mahkemesinin Google’ın çevrimiçi reklam teknolojisi için iki pazara yasadışı olarak hakim olduğunu tespit eden kararından cesaret alacağını söylüyor. Bu karar, ABD antitröst savcılarının Google’ın reklam ürünlerini parçalamasının önünü açabilir.

Apple, AB cezasına itiraz edeceğini söyledi. Şirket e-postayla yaptığı açıklamada, “Bugünkü duyurular, Avrupa Komisyonu’nun kullanıcılarımızın gizliliği ve güvenliği için kötü olan, ürünler için kötü olan ve bizi teknolojimizi bedavaya vermeye zorlayan bir dizi kararla Apple’ı haksız yere hedef almasının bir başka örneğidir,” dedi.

Meta da AB kararını eleştirdi. Şirketin Küresel İlişkiler Direktörü Joel Kaplan e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, “Avrupa Komisyonu, Çinli ve Avrupalı şirketlerin farklı standartlar altında faaliyet göstermesine izin verirken başarılı Amerikan işletmelerini engellemeye çalışıyor,” iddiasında bulundu.

Meta bunun sadece bir para cezasından ibaret olmadığını; Komisyon’un Meta’yı “iş modelini değiştirmeye” zorlayıp daha düşük bir hizmet sunmasını talep ettiğini öne sürdü.

Söz konusu para cezaları, bir önceki AB antitröst şefi Margrethe Vestager’in kendi döneminde verdiği cezalarla kıyaslandığında mütevazı kalıyor.

Adlarının açıklanmaması kaydıyla Reuters’a konuşan kaynaklar, bunun nedeninin ihlallerin kısa sürmesi, yaptırımlardan ziyade uyumluluğa odaklanılması ve Trump’ın olası misillemelerinden kaçınma isteği olduğunu söyledi.

AB rekabet kurumu, Apple’ın uygulama geliştiricilerinin kullanıcıları App Store dışındaki daha ucuz fırsatlara yönlendirmesini engelleyen teknik ve ticari kısıtlamaları kaldırması gerektiğini söyledi.

Meta’nın Kasım 2023’te uygulamaya koyduğu “öde ya da onay ver” modelinin, hedefli reklamcılık için daha az kişisel veri kullanacak şekilde değiştirildiği Kasım 2024’e kadar olan dönemde DMA’yı ihlal ettiği ileri sürülüyor.

Model, izlenmeyi kabul eden Facebook ve Instagram kullanıcılarına reklam gelirleriyle finanse edilen ücretsiz bir hizmet sunuyor. Alternatif olarak, reklamsız bir hizmet için ödeme yapabiliyor.

Meta, DMA ile uyumlu olup olmadığını görmek için geçen yıl kasım ayında tanıtılan yeni versiyonu AB ile görüşüyor. Şirketlerin emirlere uymak ya da günlük para cezalarını göze almak için iki ay süreleri var.

Apple, iPhone’lardaki tarayıcı seçeneklerine ilişkin ayrı bir soruşturmada, kullanıcıların rakip bir tarayıcıya veya arama motoruna daha kolay geçmesine olanak tanıyan değişiklikler yaptıktan sonra para cezasından kurtuldu. Düzenleyiciler bunların DMA ile uyumlu olduğunu söyledi ve çarşamba günü soruşturmayı kapattı.

iPhone üreticisi, kullanıcıların web’den alternatif uygulama mağazaları ve uygulamaları indirmelerini içeren bir uygulama olan yan yükleme yapmalarını engellediği gerekçesiyle hâlâ DMA kurallarını ihlal etmekle suçlanıyor.

Düzenleyiciler, Apple’ın Çekirdek Teknoloji Ücreti adı verilen yeni bir ücret içeren koşullarını eleştirerek, bunların geliştiricilerin mobil işletim sistemi iOS’ta alternatif uygulama dağıtım kanallarını kullanmaları için caydırıcı bir unsur olduğunu söyledi.

AB düzenleyici kurumu ayrıca kullanıcı sayısının gerekli eşiğin altına düşmesi nedeniyle “Meta’s Marketplace”in DMA bekçisi olarak atanmasını da iptal etti.

AB antitröst şefi Teresa Ribera, “Her iki şirkete karşı da açık ve öngörülebilir kurallar temelinde katı ancak dengeli yaptırımlar uyguladık. AB’de faaliyet gösteren tüm şirketler yasalarımıza uymalı ve Avrupa değerlerine saygı göstermelidir,” dedi.

AB milletvekili Andreas Schwab, Komisyon’u Google’ın kârlı reklam teknolojisi işine ve Elon Musk’ın X’ine karşı soruşturmalarını sürdürmeye ve kararları geciktirmemeye çağırdı.

“Rekabet politikasının genel olarak önemini de etkileyebileceğinden, uygulamada esneklik olamaz” diyen Schwab, ticaret politikası konularıyla bağlantılı olduğu anlaşılan bir kararın ‘tüm Avrupa Birliği yapısı için tehlikeli’ olduğunu sözlerine ekledi.