Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen geçen cuma günü Güney Amerika bloğu Mercosur ile devasa bir ticaret anlaşması imzalayarak önemli bir adım attı.
Uruguay’ın başkenti Montevideo’da Mercosur bloğunun liderleriyle yapılan zirve görüşmelerinin ardından konuşan Leyen, “Bugün gerçekten tarihi bir dönüm noktası,” dedi.
Anlaşmanın temelinde ticaret engellerinin azaltılması yer alıyor. AB ile Mercosur arasında ticareti yapılan ürünlerin %91’i için gümrük vergilerinin kademeli olarak kaldırılması planlanıyor. Avrupa Komisyonu’nun hesaplamalarına göre, bu durum Avrupalı ihracatçılar için yıllık yaklaşık 4 milyar avro tasarruf anlamına gelecek.
Güney Amerikalılar tarım hammaddeleri ve iklim dönüşümü için önemli hammaddelerde güçlü bir konuma sahipken, Avrupalılar otomobil, makine ve kimyasal ürünler sağlıyor.
AB, Mercosur’un Çin’den sonra ikinci en büyük ticaret ortağı konumunda ve bloğun ticaret hacminin %15’ini oluşturuyor. Çin’in payı ise %24.
Mallar için ticaret hacmi son dönemde yaklaşık 110 milyar avroya ulaştı. Bu, AB’nin toplam dış ticaretinin yaklaşık %2’sine denk geliyor.
Alman-Fransız gerilimi ayyuka çıktı
Tamamlanması 25 yıl süren ve 750 milyondan fazla insanı kapsayan bir serbest ticaret bölgesi yaratacak olan anlaşmaya, ucuz kümes hayvanı ve sığır eti ithalatının çiftçilerini baltalayacağından korkan Fransa şiddetle karşı çıkıyor.
Mercosur ülkeleri, en yüksek dış gümrük vergilerine sahip ülkeler arasında yer alıyor. Otomobillerde %35, otomobil parçalarında %14-18, makinelerde %14-20 ve kimyasallarda %18’e varan gümrük vergileri uygulanıyor.
Bu ithalatların %91’i için gümrük vergilerinin kaldırılması planlanıyor. AB ise kendi ithalat vergilerinin %92’sini kaldıracak.
Ayrıca, devlet altyapı ihalelerine erişimin AB için kârlı olması bekleniyor. Avrupalılar ayrıca posta ve lojistik hizmetleri, telekomünikasyon ve finans sektörlerinde pazar erişiminden faydalanacak.
Almanya ise tam tersine Brüksel’den, zor durumdaki ihracatçıları için yeni pazarlar açma fırsatını değerlendirmesini istedi. Alman Sanayi Federasyonu (BDI) Başkanı Siegfried Russwurm hemen bir açıklama yaparak anlaşmayı selamladı ve “Bu anlaşma Alman ve Avrupa ekonomisi için acilen ihtiyaç duyulan bir büyüme ivmesi sağlayacaktır,” dedi.
2023 yılı itibariyle Almanya’nın Mercosur bloğuna toplam ihracatı 16 milyar dolar civarında ve AB ülkeleri arasında ilk sırada. Almanya’yı İtalya, Belçika, Hollanda ve Fransa takip ediyor.
Gümrük vergilerindeki indirimler, Alman şirketlerine yıllık 400-500 milyon avro tasarruf sağlayabilir. Alman Sanayi ve Ticaret Odasına (DIHK) göre, Almanya’dan Mercosur’a ihracat yapan 12.500 şirket bulunuyor ve bunların %72’si küçük ve orta ölçekli işletmeler. Bu ihracatlar, Almanya’da 244.000 kişilik istihdamı destekliyor.
Leyen: Anlaşma yalnızca iktisadi değil, siyasi bir gereklilik
Leyen’in ilk döneminde elde edemediği bu anlaşma, ikinci dönemine başlarken büyük bir jeopolitik kazanıma işaret ediyor.
Anlaşma, Donald Trump’ın önümüzdeki ay ABD başkanı olarak döndüğünde küresel bir ticaret savaşı başlatma tehdidinde bulunduğu bir dönemde, AB ile Brezilya, Arjantin, Uruguay, Paraguay ve yeni üye Bolivya’dan oluşan Mercosur arasındaki bağları derinleştirmeyi amaçlıyor.
Ortak düzenlenen basın toplantısında Leyen, “Açık ve güçlü bir mesaj gönderiyoruz. Giderek daha çatışmacı bir hal alan dünyada demokrasilerin birbirlerine güvenebileceğini gösteriyoruz. Bu anlaşma sadece iktisadi bir fırsat değildir. Aynı zamanda siyasi bir gerekliliktir,” dedi.
Leyen ve AB ticaret şefi Maroš Šefčovič’in perşembe günü anlaşmayı imzalamak üzere Uruguay’a uçması, birkaç saat önce hükümetin düştüğü Fransa’da kargaşaya neden oldu.
Paris, Roma’nın kararını bekliyor
Paris’in mücadeleye devam etmesi bekleniyor ama anlaşmanın onaylanmasını engellemek için halihazırda Polonya, Avusturya ve İrlanda’yı içeren Mercosur karşıtı koalisyonu genişletmesi gerekecek.
Fransa Ticaret Bakanı Sophie Primas, “Fransa’nın sesi Avrupa’da güçlü kalmaya devam ediyor. Hayır, Mercosur’a bu haliyle karşı çıkarken yalnız değiliz. Engelleyici bir azınlık elde edebiliriz,” dedi.
Paraguay Devlet Başkanı Santiago Peña, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’u ikna etmek amacıyla önümüzdeki hafta Fransa’yı ziyaret etmeyi taahhüt etti.
İtalya’nın tereddütleri sürerken, gözler Başbakan Giorgia Meloni’nin anlaşmaya karşı çıkıp çıkmayacağını görmek için Roma’ya çevrilecek.
Bir İtalyan hükümet yetkilisi, “İmzalama yalnızca yeterli güvenceler ve tarım sektörü için dengesizlikler olması durumunda tazminat ödenmesi koşuluyla gerçekleşebilir,” dedi.
Büyük bir AB ülkesi olarak İtalya’nın anlaşmayı iptal ettirmek için yeterli oy ağırlığı olabilir.
Süreç hâlâ tamamlanmış değil: Brüksel ne yapacak?
Mercosur ile ticaret ve işbirliği anlaşmasının parafe edilmesi siyasi müzakerelerin sona erdiğine işaret ediyor.
Önümüzdeki hafta başında yayınlanacak olan metin, müzakereler üzerindeki gizlilik perdesini kaldıracak ve ulusal başkentlere kendi görüşlerini ifade etme şansı verecek.
Anlaşmanın hala yasal kontrollerden geçmesi ve tercüme edilmesi gerekiyor ki bu da birkaç ay sürebilir.
Daha sonra ticaret bölümünü onaylamanın en hızlı yolu, bunu siyasi ve işbirliği ayağından ayırmak olacak. Bu henüz teyit edilmemiş olsa da, sadece AB Konseyi ve Parlamentosunun söz sahibi olduğu ve AB ülkeleri arasında oybirliği gerekmeyen Brüksel’in tercih ettiği yolun bu olması bekleniyor.
Diğer türlü, bu bölümün kabul edilmesi için Bakanlar Konseyinde nitelikli çoğunluk gerekiyor; bu da en az 15 ülkenin, AB nüfusunun en az %65’ini temsil eden bir destek vermesi gerektiği anlamına geliyor.
Yatırımlar ve siyasi işbirliğini kapsayan diğer sütun ise ancak tüm ulusal parlamentolar onayladıktan sonra geçerli olacak ki bu da yıllar alabilecek bir süreç.
