Avrupa Parlamentosu (AP) milletvekillerinin 18 Temmuz Salı günü bloğun önerdiği Net Sıfır Sanayi Yasası üzerinde vardıkları siyasi anlaşmaya göre, nükleer enerji Avrupa sanayisini canlandırmak için tercih edilen yeşil teknolojilerden biri olarak yeniden gündeme geldi.
Avrupa Komisyonu, ABD Enflasyonu Düşürme Yasasına (IRA) bir yanıt olarak Avrupa topraklarında düşük karbonlu teknolojilerin üretimini teşvik etmek üzere Net Sıfır Sanayi Yasası (NZIA) taslağını 16 Mart’ta masaya yatırmıştı.
18 Temmuz Salı günü AP’nin Sanayi, Araştırma ve Enerji Komitesindeki (ITRE) milletvekilleri, Alman muhafazakâr AP üyesi Christian Ehler (Avrupa Halk Partisi – EPP) tarafından hazırlanan metnin bazı bölümleri üzerinde siyasi bir anlaşmaya vardı.
Stratejik teknolojiler listesi teke düşürüldü
Komisyon’un ilk teklifine göre kayda değer bir değişiklikle, AP üyeleri, AB finansmanı düzenleyici avantajları için uygun olan düşük karbonlu teknolojilerin tek bir listesini sunmaya karar verdiler. Avrupa Komisyonu başlangıçta, biri %40 yerli üretim hedefine ve hızlı izin prosedürlerine tabi stratejik teknolojileri içeren iki liste önerdi. Ne var ki bu listede nükleer enerjiye yer verilmemesi, özellikle Fransa’da olmak üzere sosyal medyada nükleer enerji savunucularının tepkisine yol açtı.
ITRE’deki tartışmalar sırasında Ehler başlangıçta, AB’nin yeşil finans sınıflandırmasını model alarak, nükleer enerjinin yer almadığı tek bir liste ile sonuçlanacak farklı bir teknoloji dağılımı önerdi. Bu öneri, AP’nin ‘merkezci’ Renew Europe grubunun sözcüsü Fransız Parlamenter Christophe Grudler tarafından eleştirildi.
‘Sağ’ ve ‘sol’ nükleerde birleşti
Daha sonra Sosyalist (S&D), Muhafazakâr (EPP), Milliyetçi (ECR) ve ‘aşırı sağcı’ (ID) grupların desteğiyle Grudler ve nükleer savunucuları, nükleerin Avrupa’nın yeşil sanayileşmesine yardımcı olacak teknolojiler listesine dâhil edilmesini sağladılar.
Grudler, “Raportör Chrsitian Ehler’i teknolojiler için sınıflandırma ile bağlantı kurma fikrinden vazgeçmeye ikna etmeyi başardık: bu uygulanamazdı,” diye açıkladı.
Uzlaşılan listede yenilenebilir enerji teknolojileri, nükleer fisyon ve füzyon teknolojileri, enerji depolama, karbon yakalama ve depolama (CCS), hidrojen taşıma altyapısı ve elektrolizörler yer alıyor. Grudler, bunun artık her tür nükleer enerjinin dahil edildiği anlamına geldiğini belirterek, bunun Komisyon’un sadece yenilikçi üçüncü ve dördüncü nesil nükleer enerji teknolojilerini içeren ilk listesinden bir değişikliğe işaret ettiğini söyledi.
‘Stratejik’ teknolojilere kolaylık
Tek bir liste ile tüm teknolojiler, başlangıçta sadece ‘stratejik’ teknolojilere sunulan AB avantajlarından yararlanacak. Bunlar arasında, 18 ay içinde teslim edilmesi gereken endüstriyel projeler için hızlı izin prosedürleri, hatta kamu yararının ağır bastığı düşünülenler için 9 ila 12 ay gibi süreler yer alıyor.
AB kanun yapıcıları, stratejik olarak nitelendirilecek projeler için kriterlerin hâlâ gelişebileceğini de sözlerine ekledi. Örneğin, blok talebini karşılamak için AB sanayi planının bir parçası olarak invertörler, güneş pilleri, piller için katotlar ve anotlar gibi bileşenlerin ne ölçüde AB yapımı olması gerektiği hâlâ belirsiz.
Komisyon başlangıçta AB’nin 2030 yılına kadar iklim ve enerji hedeflerine ulaşmak için ihtiyaç duyduğu teknolojinin en az %40’ını blok içinde üretmesini hedeflerken, AB milletvekilleri Ehler’in bu hedefi küresel talebin %25’i olarak değiştirme önerisi üzerinde henüz anlaşmaya varamadı.
‘Net Sınıf Sanayi Vadileri’ oluşturulacak
Ehler’in kilit önerilerinden biri, ilgili düşük karbon teknolojileri için üretim faaliyetlerini bir araya getirecek Net-Sıfır Sanayi Vadilerinin oluşturulması.
AP üyeleri, bu vadilerin endüstriyel kalkınmanın çevresel etkilerini en aza indirirken, ‘endüstriyel sinerjileri’ teşvik edeceğini ve ekonomik ve toplumsal etkiyi en üst düzeye çıkaracağını savunuyor.
Ehler, Net Sıfır sanayi vadilerine, daha az gelişmiş bölgelerde veya kömür madenciliği bölgeleri gibi sosyo-ekonomik bir geçiş sürecinden geçen bölgelerde öncelik verileceğini söyledi.
Ehler’e göre, bu bölgeler aynı zamanda kamu yararını ön planda tutan projelerin yoğunlaşması gereken ve daha büyük dağıtım olanaklarından faydalanılması gereken alanlar.
