Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ve ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, cuma ve cumartesi günleri Tayland’ın başkenti Bangkok’ta 12 saatten fazla süren ve San Francisco zirvesinde iki devlet başkanı tarafından varılan mutabakatın uygulanmasına yönelik “samimi, esaslı ve verimli” stratejik iletişim olarak nitelendirilen toplantılarını tamamladı.
Jake Sullivan’ın, Wang Yi ile yaptığı görüşmede, “İran destekli Husilerin Kızıldeniz’de gemilere yönelik saldırılarını dizginlemek için Pekin’i Tahran’a karşı koz kullanmaya çağırdığı” kaydedildi.
Financial Times’a konuşan üst düzey bir ABD’li yetkili Sullivan’ın Bangkok’ta Wang ile iki gün süren görüşmeler sırasında bu konuyu gündeme getirdiğini söyledi.
Yetkili, Çin’in İran’a karşı “önemli bir kozu” olduğunu ve Pekin’in konuyu Tahran’a ilettiğini söylediğini belirtti. Ancak ABD’nin Pekin’in konuyu gündeme getirip getirmediğini ve çabalarının etkili olup olmayacağını görmeye çalıştığını söyledi.
Yetkili, “Sahadaki gerçeklere bakıyoruz ve bu saldırılar devam ediyor gibi görünüyor” dedi.
Beyaz Saray, Sullivan ve Wang’ın Bangkok’ta bir araya gelerek iki güç arasındaki ilişkileri istikrara kavuşturmaya yönelik son çabayı göstermelerinin ardından, ABD ve Çin’in önümüzdeki hafta Pekin’de narkotikle mücadele görüşmeleri yapacağını açıkladı.
Açıklamada, Başkan Joe Biden’ın Çinli mevkidaşı Xi Jinping ile kasım ayında San Francisco’da gerçekleştirdiği zirve sırasında kurulan çalışma grubunun ilk toplantısını yapmaya hazırlanan Sullivan ve Wang’ın uyuşturucu ticaretiyle mücadele çabalarında kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşıladıkları belirtildi.
Beyaz Saray, toplantının Biden ve Xi tarafından kararlaştırılan “açık iletişim hatlarını sürdürme ve rekabeti sorumlu bir şekilde yönetme çabasının bir parçası” olduğunu söyledi. Üst düzey yetkili, ABD’nin Biden ve Xi’nin önümüzdeki aylarda bir noktada bir telefon görüşmesi yapmasını beklediğini kaydetti.
Her iki tarafın da, dönemin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etmesinin ardından Çin’in 2022’de durdurduğu ABD ve Çin orduları arasındaki görüşmelerin yeniden başlaması da dahil olmak üzere, ilişkileri istikrara kavuşturmaya yönelik son çabaları memnuniyetle karşıladığı belirtildi.
Bölgesel ve küresel gündemler
Beyaz Saray ayrıca “Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşı, Orta Doğu, Kuzey Kore ve Güney Çin Denizi” gibi konularda “samimi, esaslı ve yapıcı görüşmeler” gerçekleştirdiklerini açıkladı. İkili ayrıca ilkbaharda başlayacak olan yapay zeka üzerine ikili bir diyaloğu da görüştü.
Financial Times geçtiğimiz günlerde üst düzey ABD’li yetkililerin Çin’e, son iki aydır Kızıldeniz’de ticari gemilere saldıran İran destekli Husileri dizginlemesi için Tahran’a baskı yapması yönünde ısrar ettiğini bildirmişti.
Hem ABD hem de Birleşik Krallık deniz kuvvetleri cumartesi günü Husilerle çatışmaya girdi. ABD kuvvetleri Kızıldeniz’i hedef aldığını ve fırlatılmaya hazır olduğunu söyledikleri bir gemi savar füzesini vururken, İngiltere Savunma Bakanlığı HMS Diamond’ın gemiyi hedef alan bir insansız hava aracını vurmak için Sea Viper füze sistemini kullandığını söyledi.
Tayvan gündemi
Taraflar ayrıca bu ay Lai Ching-te’nin başkan seçilmesinin ardından Tayvan konusunu da görüştüler. Lai’yi tehlikeli bir ayrılıkçı olarak gören Pekin adayla birleşme kararlılığını vurguladı. Toplantı sırasında Wang, Tayvan sorununun Çin’in iç meselesi olduğunu ve Tayvan bölgesindeki seçimlerin Tayvan’ın Çin’in bir parçası olduğu temel gerçeğini değiştiremeyeceğini belirtti.
Wang, “Tayvan’ın bağımsızlığı Boğazlar arası barış ve istikrar için en büyük riski ve Çin-ABD ilişkileri için en büyük zorluğu teşkil etmektedir. ABD tarafı tek Çin ilkesine ve üç Çin-ABD Ortak Bildirisine uymalı, Tayvan bağımsızlığını desteklememe taahhüdünü eyleme dönüştürmeli ve Çin’in barışçıl bir şekilde yeniden birleşmesini desteklemelidir” ifadelerini kullandı.
Cumartesi günü Beyaz Saray tarafından yayınlanan bir bildiride ise Sullivan, Tayvan Boğazında barış ve istikrarın korunmasının öneminin altını çizdi.
Tansiyonu düşürme amaçlı görüşmeler
ABD’li yetkililer son aylarda üst düzey temaslardan kesin sonuçlar beklemediklerini vurguladılar. Yenilenen çabalar daha ziyade tansiyonu düşürmek ve iki güç arasında artan rekabetin çatışmaya dönüşmemesini sağlamak için tasarlandı.
Sullivan ve Wang geçen yıl Viyana ve Malta’da sessiz sedasız bir araya gelerek Biden ve Xi’nin kasım ayında bir araya gelmesinin önünü açmışlardı.
2024 yılı Çin ve ABD arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 45. yıldönümü.
