ABD, Çin’in gelişmiş bir yarı iletken endüstrisi yaratma kabiliyetini azaltmak ve askeri uygulamalarla yapay zeka gelişimini yavaşlatmak amacıyla yeni ihracat kontrolleri getirdi.
Önemli üretim araçlarının ihracatına getirilen kısıtlamalar hem ABD şirketlerini hem de çip üretim ekipmanlarında Amerikan teknolojisini kullanan yabancı firmaları etkileyecek.
ABD ayrıca yapay zeka çiplerinde kritik bir bileşen olan gelişmiş yüksek bant genişlikli belleğin (HBM) Çin’e ihracatını da engelleyecek.
ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, Ekim 2022 ve Ekim 2023’te yürürlüğe giren önceki iki geniş paketi takip eden yeni kontrollerin “çığır açıcı ve kapsamlı” olduğunu söyledi.
Raimondo, “Bunlar, Çin Halk Cumhuriyeti’nin askeri modernizasyonunda kullandığı en gelişmiş çipleri üretme kabiliyetini azaltmak için ABD tarafından şimdiye kadar yürürlüğe konan en güçlü kontrollerdir,” dedi.
Ticaret Bakanlığı ayrıca 140 Çinli grubu “varlık listesine” ekleyecek. Bu liste, ABD ve diğer şirketlerin elde edilmesi neredeyse imkansız olması beklenen ihracat lisansları için başvurmasını gerektiren bir “kara liste” olarak görülüyor.
Hedefler arasında Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC) ve Huawei gibi çip üreticilerinin yanı sıra çip üretimi için ekipman üreten Çinli şirketler de yer alıyor.
Financial Times’a (FT) göre kurallar, daha önce hedef alınmayan 24 tür çip yapım aracının ihracatını kısıtlıyor. Bu kuralları daha etkili kılmak için ABD, çoğu durumda yabancı doğrudan ürün kuralı (FDPR) adı verilen ve araçlarında ABD parçaları bulunan ABD dışındaki şirketleri vuracak olan bir önlem uygulayacak.
Kurallar hakkında bilgi sahibi olan bir kişi, ABD’nin kendi ihracat kısıtlamalarını uygulamayı kabul etmelerinin ardından Japonya ve Hollanda da dahil olmak üzere bazı Avrupalı müttefiklerine FDPR muafiyeti getirdiğini söyledi. Güney Kore henüz bir muafiyet elde etmedi, fakat daha sonra elde edebilir.
ABD’li bir yetkili FDPR’nin ABD’li grupların Çin’e ihraç etmek üzere Singapur ve Malezya gibi başka ülkelerde alet üreterek mevcut kontrolleri atlatmasını zorlaştıracağını söyledi.
Yakın tarihli bir raporda, CSIS’te yapay zeka uzmanı olan Gregory Allen, başlıca Amerikan alet üreticilerinin (Applied Materials, KLA ve Lam Research) ABD dışındaki üretimlerini genişleterek iki katına çıkardıklarını ileri sürmüştü.
Konuya aşina olan kişiler, yönetim içinde Huawei ile nasıl mücadele edileceği konusunda yoğun bir tartışma yaşandığını söyledi. Bir kişi, Huawei tesislerinden bazılarının henüz faaliyette olmadığını, bu nedenle gelişmiş çipler için uygun olup olmayacaklarının belli olmadığını söyledi.
Fakat bazı yetkililer Shenzhen merkezli şirket üzerinde daha sıkı kontroller uygulanması için bastırdı. Farklı kurumlar arasında varılan uzlaşmalara ek olarak ABD, müttefiklerinden kısıtlamalar konusunda çip ile ilgili işbirliği almak için bazı alanlarda daha az agresif bir yaklaşım benimsemeye karar verdi.
Yönetimin Çinli HBM üreticisi CXMT’yi neden varlık listesine eklemediğine dair sorular da gündeme geldi. Yönetim içinden bazı kişiler bunun için bastırdı, fakat bir kişi diğer kısıtlamaların HBM üretme kabiliyeti üzerinde bazı etkileri olacağını söyledi.
