8 yıl aradan sonra ABD-Afrika Liderler Zirvesi’ni toplayan Washington’ın Afrika liderlerini Çin’e ve Rusya’ya karşı uyarması tepki çekti.
Çinli uzmanlar, ABD’li yetkililerin, “kaç Afrika ülkesinin ABD ve diğer Batılı ülkeler tarafından bombalandığını, ABD’nin doğal kaynakları yağmalamak için kaç kez kıtada kaos yarattığını unutmuş gibi göründüğünü” söylediler.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin dün Pekin’de gazetecilere verdiği demeçte, Washington’ın diğer ülkeleri karalamak ve onlara saldırmak yerine Afrika halkının iradesine saygı duyması ve Afrika’nın kalkınmasına yardımcı olmak için somut adımlar atması gerektiğini söylemişti.
Obama dönemindeki sözlerin yalnızca yüzde 25’i gerçekleşti
Global Times’ta da konuyla ilgili yayınlanan makalede, ABD’nin Afrika’ya yardım vaatlerinin samimiyeti sorgulanarak, Washington’a vaatlerde bulunmak yerine icraata geçmesi çağrısı yapıldı. Obama döneminde de Afrika’ya benzer yardım projeler geliştirildiği (The Power Afrika initiative) ancak bu sözlerin yalnızca yüzde 25’inin gerçekleştirildiği hatırlatıldı.
Yazıda, ABD’nin, Afrika stratejisini bir ‘kördüğüm’ haline getirdiği vurgulanırken, aynı zamanda Washington’ın Çin’in Afrika kıtasındaki gelişimini engellemeyi hedef olarak belirlediği kaydediliyor.
Washington’ın geçmişte Afrika kıtasını sevmediği ve çözülmesi gereken bir sorun olarak gördüğü, şimdi ise büyük güç rekabetinde bir piyon olarak ele aldığı ifade edilen yazıda, bu durumun sadece Afrika ülkeleri tarafından değil, uluslararası toplum tarafından da açıkça görüldüğü söyleniyor.
‘Çin’in endişeye kapılmasına gerek yok’
Çin, 2021’de 254 milyar dolara ulaşan, ABD-Afrika ticaretinin dört katı, ticaret hacmiyle Afrika’nın en büyük ticaret ortağı oldu. Yazıda, Afrika ülkelerinin bu farkı gördüğü vurgulanıyor.
Çinli uzmanlar da bu bağlamda, Washington’ın çağrıları karşısında Çin’in endişeye kapılmasına gerek olmadığını, çünkü Çin’in kıta ile “sağlam ve olgun bir dostluğa” sahip olduğunu söylüyor.
‘İstikrarsızlaştırma’ uyarısı
ABD Başkanı Joe Biden’ın davetiyle 49 Afrikalı lider üç günlük ABD-Afrika Liderler Zirvesi’ne katılmak üzere Washington’da buluştu.
ABD-Afrika Liderler Zirvesi’nin ilki 2014’te Barack Obama döneminde düzenlenmişti. 8 yıl aradan sonra Afrikalı liderleri Washington’a davet eden ABD; Çin ve Rusya’nın Afrika’yı istikrarsızlaştıracağı uyarısında bulundu.
ABD bu zirve ile, Batı’ya yönelik tepkilerin yükseldiği, Avrupa ülkelerinin askerlerini çekmeye başladığı, Çin, Rusya ve Türkiye’nin ise ilişkilerini geliştirdiği Afrika’da etkisini yeniden canlandırmayı hedefliyor.
Birleşmiş Milletler’deki en büyük bölgesel oylama bloklarından birine ev sahipliği yapan ve her geçen gün egemenlik vurgusunu artıran Afrika, büyük güçlerin odak noktalarından biri.
Üst düzey bir Beyaz Saray yetkilisi geçen hafta yaptığı açıklamada, “Zirvenin kökleri, Afrika’nın bugünümüzü şekillendiren ve geleceğimizi şekillendirecek olan kilit bir jeopolitik oyuncu olduğunun kabulüne dayanıyor” ifadelerini kullanmıştı.
Zirvede, Afrikalı liderlere ve Afrika Birliği’ne seslenen Biden, “ABD, Afrika’nın geleceğinde tamamen yer alacak” dedi.
Washington’ın Sahra Altı Afrika stratejisi
ABD, ağustos ayında Sahra Altı Afrika’ya yönelik ABD Stratejisini yayınlamıştı. Burada Sahra Altı Afrika’nın Birleşmiş Milletler’deki en büyük bölgesel oylama gruplarından biri olduğu vurgulanırken, yeni strateji doğrultusunda Afrika’nın ABD ulusal güvenlik çıkarları açısından önemine dair yeniden bir çerçeve çizilmişti.
Yeni stratejiyi açıklarken ‘eşit ortaklığa’ vurgu yapan ABD Dışişleri Bakanı Blinken, ABD’nin yeni Afrika stratejisinin temelinde Afrika ülkelerinin önemli bir jeopolitik güç olduğu gerçeğinin bulunduğunu itiraf etmişti.
Öte yandan Blinken, Afrika ülkelerini ağır borç yükü altına soktuğu iddiasıyla Çin’i eleştirirken, Rusya’yı da Wagner grubu aracılığıyla kıta ülkelerinin içişlerine karışmakla suçlamıştı.
Biden yönetiminin Rusya ve Çin’i dengeleme politikasının Afrika’da da devam ettiği görülüyor.
Afrikalı liderler seçim yapmak istemiyor
Afrikalı liderler ise, kendilerini “büyük güç rekabetinde piyon” olarak gören Washington yaklaşımının farkında.
Pek çok Afrikalı lider, ABD ile Çin arasında seçim yapmaları gerektiği fikrini reddediyor.
Etiyopya’nın BM büyükelçisi Taye Atske Selassie Amde, Zirvedeki tartışmalarla ilgili Reuters’e verdiği demeçte, “Her iki ülkenin de Afrika ülkeleriyle farklı düzeylerde ilişkileri olması, onları Afrika’nın kalkınması için eşit derecede önemli kılıyor. Ancak, her Afrika ülkesinin kendi ilişkilerini ve çıkarlarını en iyi şekilde belirleme ajansına sahip olduğu bilinmelidir” görüşünü paylaştı.
