Kabir Agarwal/Anuj Srivas
Foreign Policy
Ocak ayında, New York merkezli Hindenburg Research, Adani Group’u muhasebe dolandırıcılığı ve hisse senedi manipülasyonu ile suçlayan bir rapor yayınladıktan sonra, holding milliyetçi bir yaklaşımla kendini savundu.
Group, iddiaları çürütmek isteyen 413 sayfalık bir yanıtta, “Bu Hindistan’a, Hint kurumlarının bağımsızlığına, bütünlüğüne ve Hindistan’ın büyüme hikâyesine yönelik hesaplı bir saldırıdır” dedi.
Adani Group’un kendisini Hindistan’ın “büyüme hikâyesine” bağlaması şaşırtıcı değil. Grubun kurucusu Gautam Adani’nin sanayi imparatorluğu, Başbakan Narendra Modi’nin büyümenin itici gücü olarak büyük altyapı projelerine odaklanması ile oldu. Buna karşılık, Adani’nin Modi’nin havaalanlarından yeşil hidrojen santrallerine kadar ulus inşa etme planlarına verdiği destek, holdingin yükselişini hızlandırdı. 2014’ten Aralık 2022’ye kadar Adani Group’un piyasa değeri 6,5 milyar dolardan 223 milyar doların üzerine çıktı.
Ancak Hindenburg’un raporu ani bir geri dönüşü tetikledi. Adani Group’un halka açık hisselerinin değeri kısa sürede yarıdan fazla düştü. Modi, Hindistan ekonomisi hakkında ciddi sorular gündeme getirmesine rağmen olay hakkında sessiz kalmayı seçti.
Adani Group, başarısını Hindistan’ın başarısına bağlayarak eleştiriden sığınıyorsa, o zaman tersi de hesaba katılmalıdır: Hisselerinin çöküşü, Hindistan’ın büyüme projesi için bir stres testidir. Modi’nin birkaç gözde kurumsal titanı destekleme stratejisinin sahada kalıcı sonuçlara dönüşüp dönüşemeyeceği şüphe uyandırdı. Bundan ziyade, Modi’nin Hindistan’ı, Çin’in son otuz yıldır olduğu gibi, küresel ekonomik büyümenin itici gücü olma umutlarını yerine getirip getiremeyeceği merak konusu.
Modi’nin yükselişi uzun süredir Adani ile iç içe geçmiş durumda. 2001’den 2014’e kadar Gujarat’ın Eyalet Valisi olan Modi, barajlar, geniş otoyollar ve güneş enerjisi santralleri gibi büyük altyapı projeleriyle “Gujarat kalkınma modeli”nin adını duyurdu. Adani, yalnızca bu projelerin çoğunu inşa etmek için değil, aynı zamanda büyük şirketleri Modi’nin potansiyel bir başbakan olması için de kritik öneme sahipti. Modi 2014’te seçildikten sonra Adani’nin özel jetiyle Gujarat’tan yeni evi Yeni Delhi’ye uçacaktı.
Modi, ilk başbakan Jawaharlal Nehru’dan bu yana Hindistan’ın en popüler lideri haline geldikçe, Adani’nin ticari çıkarları genişledi. Holdingi kritik altyapı projelerinde, Hindistan içinde ve dışında hükümetle ortaklık kurdu. Modi göreve başladığından beri Adani’ye bağlı şirketlerin net değeri yüzde 5 binden fazla artış kaydetti. Eylül 2022’de 150 milyar dolara çıkaran serveti, Adani’yi skandaldan önce Asya’nın en zengin adamı yaptı. Zenginliği büyük ölçüde hükümet ihalelerini kazanmasının ardından geldi; temiz enerji ve savunma gibi stratejik sektörlere açılmak ve kritik altyapı projelerinin inşa edilmesi büyük pay içerdi. Adani Group, Hindistan hükümetinin özel şirketlere kiraladığı sekiz havalimanından yedisini güvence altına aldı. Bu tür ihale sözleşmeleri, yatırımcıların Adani Grubu hisselerine daha fazla ilgi göstermesine yol açtı.
Hükümet kuşkusuz Adani’ye güveniyor, ancak Hindenburg raporu Modi’nin Hindistan’ın dünyanın en hızlı büyüyen büyük ekonomisi olarak kalmasını sağlama planlarında bir engel olabilir. Acımasız hisse senedi bozgununun ardından Group, 2,5 milyar dolarlık hisse satışını iptal edildi. Bu yüzden Adani Group genişleme planlarını ertelemek zorunda kaldı. Bunu, Adani’nin 1,1 milyar dolarlık bir krediyi vadeden önce ödemesine yol açan bir marj çağrısı takip etti. Bu arada Fransız enerji devi Total Energies, Adani Group’un yeşil hidrojen projesine yaptığı 4 milyar dolarlık yatırımı askıya aldı.
Görev süresi boyunca Modi, daha fazla şirketin önemli bir risk almadan yeni sektörlere girmesine izin verecek yapısal reformları gerçekleştirmek konusunda istekliydi. Bu nedenle, Adani gibi ulusal şampiyonlara güvenmekten başka seçeneği yok. Ancak Hintli milyarderler arasında Adani benzersizdir. Çok az iş insanı hükümetin güveninden yararlanır, baş döndürücü devlet düzenlemelerini yönetebilir ve hepsinden önemlisi, muazzam miktarda sermayeyi riske atmaya istekli kalabilir.
2015 yılında Credit Suisse, çeşitli altyapı sektörlerinde önemli bir varlığa sahip 10 önde gelen Hintli iş grubunun istikrarsız borç seviyelerini inceleyen bir borç raporu yayınladı. 10 Group’tan birçoğu son yıllarda iflas mahkemelerine çıkarken, diğerleri borç konsolidasyon planlarını takip etti. Sadece bir Group, Adani Holding nefes kesici bir hızla borç almaya ve yatırım yapmaya devam etti.
The Economist, Adani ve Reliance Industries’in Yönetim Kurulu Başkanı Mukesh Ambani tarafından kontrol edilen şirketlerin toplam gelirlerinin Hindistan’ın GSYİH’sının yüzde 4’üne eşdeğer olduğunu tahmin ediyor. Öte yandan parite tarafından kontrol edilen firmalar tüm finansal olmayan firmaların sermaye harcamalarının yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
Pek çok analist, Adani Group’un başarısız olamayacak kadar büyük olup olmadığı konusunda endişelenirken, asıl soru Adani’nin Hindistan ekonomisini başarısızlığa sürükleyecek kadar ayrılmaz bir parça olup olmadığıdır.
Modi şimdi zor bir ikilemle karşı karşıya. Bir yandan, büyük ölçüde Hindistan’ın milyarderleri tarafından sağlanan büyük altyapı gelişimine güveniyor. Adani devasa yenilenebilir enerji projeleri geliştirmeyi planlıyor ve bunlar olmadan Hindistan, 2030 yılına kadar enerji gereksinimlerinin yüzde 50’sini yenilenebilir enerji kaynaklarıyla karşılama taahhüdünü yerine getirmekte zorlanacaktır.
Öte yandan Modi, Hindenburg’un iddialarını yanıtsız bırakarak Hindistan muhalefetinin iddia ettiği gibi Adani’yi korumaya devam ederse, Hindistan’ın bürokrasisine müdahale ile yatırım güvenilirliğini baltalama riskiyle karşı karşıya kalır.
Hindistan’ın mali düzenleyici kurumları mükemmel olmaktan uzak olsa da Hindistan’ın mali dolandırıcılığı soruşturma ve cezalandırma konusunda köklü bir geçmişi vardır. Ancak Adani Group skandalı, ülkenin sermaye piyasası düzenleyicisi olan Hindistan Menkul Kıymetler ve Borsa Kurulu (SEBI) gibi bu kurumların bağımsız olarak faaliyet gösterebilme yetenekleri konusunda şüphe uyandırdı.
Korucuyu kurumlar işlerini yapmış olsaydı, Adani destanının Hindenburg raporu gelmeden çok önce araştırılıp etkisiz hale getirilip getirilemeyeceği tartışma konusu olurdu.
Hindenburg’un yanıtlamaya çalıştığı kafa karıştırıcı bir soruyu ele alacak olursak: Birçok Adani Grubu hissesinin fiyatındaki akıllara durgunluk veren artışın açıklaması nedir? Holdingin amiral gemisi olan Adani Enterprises’ın fiyat-kazanç oranı sadece iki yıl içinde 37,6’dan 343,9’a çıktı. Ancak uzmanların işaret ettiği gibi bu tür bir büyüme tipik olarak tuğla ve harç endüstrilerinde değil, teknoloji sektöründeki şirketlerde görülen bir durumdur.
Şirketin yönetim kurulunun konuyu kamuoyuna açıklamamış olması, Hindenburg’un endişe verici iddialarına kapı araladı. Adani Group’un hisselerinin holdingin kendisi tarafından gizli off-shore kuruluşlar aracılığıyla şişirildiğini iddia edildi.
Bu bize Hindistan’ın borsa ve bankacılık düzenleyicilerinin ne iş yaptığı sorusuna yöneltiyor. Hindenburg skandalı ortaya çıkmadan çok önce, haber kaynakları, yalnızca Adani Grubu şirketlerine yatırım yapıyor gibi görünen ve nihai mülkiyeti belirsiz olan Mauritius merkezli üç fonun varlığı ile gündeme taşımıştı.
Buna ek olarak, Hindistan hükümeti 2021’de SEBI’nin bazı Adani Group şirketlerini “kurallara uymama” nedeniyle soruşturma başlattığını açıklamıştı. Buna rağmen SEBI, holdingin bağış toplama önerilerini imzalamaya devam etti. SEBI soruşturmasının kapsamının ne olduğu ve sonuçlanıp sonuçlanmadığı belli değil.
Hindistan’ın kuşatılmış muhalefeti yıllardır düzenleyici makamları yolsuzlukla suçladı ve özellikle Adani’ye işaret ederek ahbap-çavuş kapitalizmi iddialarını dile getirdi. Ancak muhalefetin SEBI’ye karşı ileri sürdüğü spesifik iddiaların eksikliği göz önüne alındığında, ekonomi ve borsa gözetmenlerinin sadece kayıtsız olup adaletin hiçe sayması daha olası görünüyor. Ne olursa olsun, bu suçlamalar ve Adani Grubu tartışması kısmen yönetiminin ana akım medya üzerindeki sıkı kontrolü sayesinde Modi’nin popülaritesini zedelemedi.
Yine de Hindistan sınırları dışından kaynaklanan sonuçlarla karşı karşıya kalınabileceği unutulmamalı. Hintli iş imparatorluklarının gerekli altyapıyı kuramayacağını veya yerel düzenleyici sistemler tarafından dizginlenemeyeceğini düşünürlerse, küresel yatırımcıların Hindistan konusunda daha az iyimser olmaları muhtemeldir. Adani-TotalEnergies ortaklığında olduğu gibi, denizaşırı ortaklıklar ve ortak girişimler de ters rüzgârlarla karşı karşıya kalabilir.
Adani Group aleyhindeki iddialara yönelik adil, bağımsız ve şeffaf bir soruşturma bu korkuları azaltabilir. Modi şimdiye kadar muhalefetteki siyasi partilerin taleplerini görmezden geldi. Ancak bunu yapmaya devam etmek, kısa vadede Modi’ye siyasi olarak zarar vermese bile, Hindistan’ın ve dünyanın uzun vadeli ekonomik çıkarlarına pekâlâ zarar verebilir.
