Avrupa’nın en büyük teknoloji firması olan çip üretim makinesi tedarikçisi ASML, siyasi iklim yabancı yetenekleri çekmeye daha elverişli hale gelmedikçe kendi ülkesinde büyümeye devam edemeyeceği uyarısında bulunarak Hollanda hükümetini paniğe sevk etti.
Bloomberg’in iddiasında göre, ASML’nin merkezini Fransa’ya taşınmakla bile tehdit ettiği bildirildi.
Ülkede göçmen karşıtlığı yükselirken, Hollanda’daki gurbetçi işçilere vergi indirimlerine yönelik son kısıtlamalar, kalifiye göçmen işçiye dayanan şirketleri kızdırdı.
Öte yandan Paris de göçmen düşmanlığına karşı bağışık değil; kendi işgücü piyasası sorunları var ve Bloomberg’e göre ASML’yi ABD ve Asya’daki en iyi müşterilerine daha da yaklaştırmayacak. Dolayısıyla bu daha çok, Nvidia ve Microsoft gibi diğer teknoloji devleri için bir uyarı niteliği taşısa da, taviz koparmak için iyi zamanlanmış, iyi yönetilmiş bir baskı kampanyasına benziyor. ASML, küresel teknoloji şirketleri arasında ilk 10’da yer alan tek Avrupalı şirket.
ASML’nin kendi hükümetine ültimatom verebiliyor olmasının nedeni, şirketin gerçekten çok büyük olması: ASML, Hollanda borsası gösterge endeksinin yaklaşık %20’si, Avro Bölgesi değerli şirket hissesi endeksinin %10’u ve MSCI küresel teknoloji endeksinin %2,5’i değerinde.
Tüm küresel teknoloji şirketleri gibi ASML de kalifiye çalışanları kendine çekmeye çalışıyor ve Hollanda’daki işgücünün yaklaşık %40’ı Hollandalı değil. Bloomberg’e göre sağcı Geert Wilders’in kazandığı son seçimlerde üniversitelerin ve yabancı öğrencilerin hedefler arasında yer alması, küresel çip savaşının ön saflarında yer alan bir ülke için ‘kendi kalesine atılmış bir gol’ gibi görünüyor.
Öte yandan California’nın onda biri büyüklüğündeki Hollanda’da son beş yılda ev fiyatlarının %65 artmasından göçmen işçiler sorumlu tutuluyor; sadece Amsterdam’da yaklaşık 45.000 konut açığı var. Teknoloji patlamalarını başarılı kılan şey aynı zamanda yerel kaynakları da zorluyor. Bu nedenle ASML geçen ay kendi bölgesinde yüzlerce uygun fiyatlı konut inşa etme planını açıkladı.
Yapay zeka destekli teknoloji patlaması, Bloomberg’in iddiasında göre dünyayı ‘Hollanda hastalığı’nın yeni bir çeşidine hazırlıyor olabilir: patlayan bir sektörün orantısız bir şekilde diğer sektörleri yerinden etmeye veya köreltmeye başlaması.
Bu terim ilk olarak çok farklı ekonomik etkileri olan Groningen gaz sahası etrafındaki emtiaya yönelik hücumu tanımlamak için kullanılmıştı. Buna benzer bir şey teknoloji dünyasında da yaşandı. California’daki Menlo Park ile üç saat uzaklıktaki Visalia kasabasının gelişimini karşılaştıran bir araştırma, teknolojinin imalat işlerini yerinden etmesinin toplumları nasıl eşitsiz bir şekilde dönüştürdüğünü gösteriyor.
Brainport üzerine bir çalışma kaleme alan Marko Coric, bir teknoloji merkezinde 200 mühendisi işe alan bir yazılım şirketi örneğini veriyor; eğer bu sadece emlakçılara ve Michelin yıldızlı şeflere yardımcı olurken daha az vasıflı işçilerin değerini düşürüyorsa, bu ideal sayılmaz.
