Belarus’ta devlet başkanlığı seçimleri, 26 Ocak 2025’e çekildi. Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, seçimlerde yeniden aday olacağını açıkladı.
Belarus parlamentosunun alt kanadı olan Temsilciler Meclisi, devlet başkanlığı seçiminin 26 Ocak 2025’te yapılacağını açıkladı. Merkez Seçim Komisyonu Başkanı İgor Karpenko, komisyonun seçim sürecine hazır olduğunu belirtti.
Karpenko, Belarus Anayasası’nın 81. Maddesi ve Seçim Kanunu’nun 56. Maddesine göre, devlet başkanlığı seçimlerinin “en geç beş ay öncesinden planlanacağını ve görev süresinin dolmasına iki ay kala, pazar günü yapılacağını” ifade etti.
BelTA ajansının haberine göre Karpenko, “Buna göre, bir sonraki başkanlık seçimi en geç 20 Temmuz 2025’te yapılmalıdır,” ifadelerini kullandı.
Ayrıca Karpenko, mevzuatta belirli bir tarih belirtilmediği için seçimlerin ocak ayına çekilmesinde herhangi bir ihlal olmadığını vurguladı. Ancak yetkili, oylamanın neden bu tarihe alındığına dair net bir açıklama yapmadı.
Aynı gün, Belarus’u 1994’ten bu yana yöneten Aleksandr Lukaşenko, başkanlık seçimlerinde yeniden aday olacağını açıkladı. Rus televizyon sunucusu Olga Skabeyeva’ya verdiği mülakatta Lukaşenko, konuyla ilgili bir soruya “Evet,” yanıtını verdi.
Lukaşenko’nun altıncı dönemi, Ağustos-Eylül 2020’deki kitlesel protestoların ardından başlamıştı ve 2025’te sona erecek. 9 Ağustos 2020’deki seçimlerde, Belarus Merkez Seçim Komisyonu, Lukaşenko’nun yüzde 80,1 oyla kazandığını ilan etmişti, ancak ana rakibi Svetlana Tihanovskaya yalnızca yüzde 10 oy aldı.
Muhalefet bu sonuçları tanımadı ve yetkilileri seçimlerde usulsüzlük yapmakla suçladı. Tihanovskaya, Ağustos 2020’de Litvanya’ya kaçtı.
Kasım 2020’de Lukaşenko, yeni bir anayasanın kabul edilmesinin ardından bir daha aday olmayacağını söylemişti (anayasayı değiştirmek için 2022’de başarılı bir referandum yapıldı).
Mart 2023’te ise devlet başkanlığı döneminin sona erdiğini ve iktidarı sürdürmek istemediğini belirtmiş, ancak kendisini göndermek isteyenlere de müsamaha göstermeyeceğini eklemişti.
Bu yılın ağustos ayında ise Lukaşenko, Belarus halkına, ülkenin yeni bir lider fikrine alışmaları gerektiğini dile getirmişti.
2022’de kabul edilen anayasa değişiklikleri, bir kişinin iki dönemden fazla devlet başkanlığı yapamayacağını öngörüyor, ancak bu kişi görev süresinin sonunda parlamentonun üst kanadının ömür boyu üyesi olabilecek.
Adaylık için yaş sınırı 30’dan 40’a, Belarus’ta ikamet süresi ise 10 yıldan 20 yıla çıkarıldı.
Lukaşenko’nun görevde bulunduğu altı dönemde, devlet başkanlığı dönem sınırlamaları birkaç kez değiştirildi. 1996 yılında, görev süresini iki yıl uzatmak için yapılan anayasa değişiklikleri referandumla kabul edildi.
Lukaşenko 2001’de kazandıktan sonra, dönem sınırlamalarını kaldırmak için yeniden referandum düzenledi ve 2006, 2010 ve 2015 yıllarında da yeniden seçildi.
