Geçtiğimiz hafta ABD Başkanı Joe Biden, Çin’deki üç teknoloji sektörüne (yarı iletkenler, kuantum bilgi teknolojileri ve yapay zeka) yönelik ABD yatırımlarına kısıtlamalar getirme sürecini başlatan bir kararname imzaladı. Kararnameye, ABD Hazine Bakanlığı’nın Çin teknolojilerine yönelik bazı yatırımlara yasaklar ve bildirim yükümlülükleri getirecek kural koyma önerisi eşlik etti. Kongre’deki şahinler yönetimi bu tür yatırımlar üzerinde daha geniş kontroller benimsemeye zorlasa da taslak düzenlemelerin kapsamı bu üç alanla sınırlandırıldı ve bu teknolojilerin askeri uygulamalarına yönelik kısıtlamalara öncelik verildi.
Biden’ın icra emri, yönetimin yüzlerce şirketi kara listeye alma, kritik teknolojilerin ihracatını engelleme ve Çin’in tedarik zincirlerindeki hakimiyetini azaltma hamlelerinin devamı olarak geldi. Bu kararın, Biden yönetiminin Çin’in teknoloji sektörünün büyümesini yavaşlatmaya yönelik daha geniş stratejisiyle uyumlu olduğu görülüyor. Ayrıca yatırım kısıtlamalarının daha da genişletilmesi bekleniyor.
Biden, Hazine Bakanlığı’nı yürütme emrini uygulamakla görevlendirdi, hükümetin ABD şirketlerinin Çin’deki çip, kuantum ve yapay zeka yatırımlarını nasıl sınırlandırması ve ilgili yatırımlar için bildirim gerekliliklerini nasıl belirlemesi gerektiği konusunda bir önerge yayınlanacak.
Foreign Policy haberine göre, yarı iletkenlerle ilgili olarak Hazine, Ticaret Bakanlığı’nın Ekim 2022 yarı iletken ihracat kontrolleri kapsamındaki aynı alanlarda ABD yatırımlarını yasaklamayı ve şirketlerin bu yaptırımlı teknolojileri geliştirmede Çin’e yardımcı olmaları için yollarını kapatmayı düşünüyor. Hazine özellikle ABD kuruluşlarının gelişmiş mantık ve bellek çiplerinin tasarımı, üretimi ve paketlenmesi; gelişmiş çiplerle çalışan süper bilgisayarların kurulumu ve çip üretimi için gerekli yazılım ve makine aletleriyle ilgili Çin teknolojisine yatırım yapmasını engellemeyi planlıyor.
Hazine’nin önerdiği yatırım sınırlamaları, Biden yönetiminin henüz kapsamlı ihracat kontrollerini yürürlüğe koymadığı iki alan olan Çin’deki kuantum bilgi teknolojileri ve yapay zeka sistemleri söz konusu olduğunda daha sınırlı. Bu kısıtlamaların en genişinin, kuantum bilgisayarların ve bileşenlerinin üretimine yatırım yapılmasının potansiyel olarak yasaklanması olduğu ifade ediliyor. Kuantumla ilgili diğer yatırım yasaklarının yalnızca belirli son kullanımlar için geçerli olacağı belirtiliyor: Çin kuantum algılama platformlarına yatırım, askeri, istihbarat veya gözetleme uygulamalarında kullanılmak üzere tasarlanmışlarsa yasaklanırken, Çin kuantum iletişim sistemlerine yatırım “yalnızca güvenli iletişim için kullanılmak üzere tasarlanmışlarsa” yasaklanacak.
Benzer şekilde, yapay zeka sistemlerini içeren Çin yazılımlarının geliştirilmesine yönelik yatırımların, ancak bu tür sistemler “askeri, hükümet istihbaratı veya kitlesel gözetleme amaçlı son kullanımlar” için kullanılmak üzere tasarlanmışsa yasaklanacağı söyleniyor.
Bu sınırlı yatırım yasaklarına ek olarak Hazine, Çin’de çip ve yapay zeka alanındaki bazı yatırım türleri için bildirim gereklilikleri öneriyor. Bu bildirim rejiminin, gelen yatırımları tarayan Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Yabancı Yatırım Komitesi’ne harici bir tamamlayıcı oluşturduğu düşünülüyor. Hazine, firmaların Çin’de eski çiplerin tasarımı, üretimi ve paketlenmesine yönelik yatırımların yanı sıra öncelikle siber güvenlik, yüz tanıma, robotik ve istihbarat toplama için tasarlanan yapay zeka sistemlerine yönelik yatırımlar için 30 gün içinde hükümete bildirimde bulunmalarını zorunlu kılmayı düşünüyor.
Genel olarak, Hazine’nin ön bildirimi, giden yatırım kontrollerinin etkisini hafifleten bir dizi önlem içeriyor. Kontrollerin, ABD ana şirketlerinden mevcut Çin iştiraklerine yapılan şirket içi transferleri, borsa yatırım fonu yatırımlarını veya henüz belirlenmemiş bir eşiğin altındaki pasif sınırlı ortak yatırımları hedef almayacağı belirtiliyor. Çinli olmayan kuruluşlara yapılan yatırımlar, ancak bu kuruluşların işlerinin en az yarısının “yasaklı faaliyetlerde” bulunan Çinli iştiraklerden oluşması halinde kısıtlanacağı söyleniyor.
