AB ülkelerinin liderleri, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán’ın Ukrayna’ya mali yardımı bloke etmesinin ardından, Budapeşte’ye yönelik baskıyı artırmanın yollarını arıyor.
Perşembe günü Brüksel’de yapılan AB liderleri zirvesinde Orbán, Almanya Başbakanı Olaf Scholz tarafından ‘bir kahve içmek için’ odadan çıkmaya ikna edildikten sonra beklenmedik bir şekilde Ukrayna’nın AB’ye katılım müzakereleri konusunda yumuşadı ve haftalardır görüşmelere başlamak için herhangi bir harekete direneceğinin sinyalini verdikten sonra çekimser kaldı.
Fakat birkaç saat sonra 50 milyar avroluk mali yardım paketini veto ederek Brüksel ve Kiev’de şok dalgaları yarattı.
Financial Times’a (FT) konuşan üst düzey bir AB diplomatı, “O bir davranış biçimi benimsiyor ve hepimiz bunu öğreniyoruz. Hepimiz onu tetiklemek için ne gerektiğini görüyoruz ve bu da para,” dedi. Bir başka Avrupalı diplomat ise, “O her zaman alışverişle ilgilidir, asla ideolojik değildir ve ilgi odağı olmayı sevdiğini de hafife almamalıyız,” iddiasında bulundu.
Orbán tüm fonların serbest bırakılmasını istiyor
Orbán, Macaristan’ın zirveden önce serbest bırakılan 10 milyar avrosuna atıfta bulunarak, Brüksel’in bloke ettiği fonların bir kısmını değil, tamamını istediklerini söyledi. Macar lider ayrıca, her aşamada AB üyelerinin oybirliğiyle onayı gerektiğinden, Ukrayna’nın katılım sürecini engellemek için ‘hâlâ 75 fırsatı olduğuna’ dikkat çekti. Macaristan’ın Temmuz ayında bloğun altı aylık dönem başkanlığını üstlenecek olması işleri daha da karmaşık hale getiriyor.
Budapeşte’nin hâlâ bloke edilen 20 milyar avroluk bir alacağı daha var. Üst düzey AB diplomatı, Macar lidere daha fazla taviz verilmesine karşı uyararak, “Bu yönde çok fazla ilerlersek bunun bizi nereye götüreceğinin farkında olmalıyız. Sürecin bütünlüğünü korumalıyız,” dedi.
Yaptırım ihtimalleri araştırılıyor
Bazı yetkililer, oy hakkının askıya alınmasıyla sonuçlanabilecek hukukun üstünlüğü ihlallerine yönelik 7. Madde ceza prosedürünü yeniden devreye sokmayı düşünüyor.
Bu süreç başka bir üye devlet tarafından engellenebilir fakat Polonya’daki hükümet değişikliği, Macaristan’ın artık ‘garantili bir koruyucuya’ sahip olmadığı anlamına geliyor. Yine de birçok ülke AB’nin en büyük silahını bir üye ülkeye karşı kullanma konusunda tereddüt ediyor.
Yetkililer, bunun yerine önceliğin, Orbán’ı, tecritin ‘tam maliyetini’ açıkça ortaya koyarak finansman konusunda geri adım atmaya ikna etmek olduğunu söylüyorlar.
Zirveye katılan üçüncü bir AB üst düzey yetkilisi ise, “Belki Macaristan daha fazla sorun yaratabilir. Belki Macaristan bizi birkaç farklı araç kullanmaya zorlayabilir. Ama sonuçta Macaristan Ukrayna’ya para sağlamamızı engelleyemez. [Orbán] Bazılarının düşündüğü gibi Putin’in kuklası değil ve birçok kişi öyle düşünüyor,” dedi.
Çekya: Orbán Rus çıkarları için truva atı
Öte yandan Çekya, Macaristan liderine karşı söylemini sertleştiriyor.
Orbán’ın Avrupa’nın birliğini bozan ve Rus çıkarlarını koruyan bir ‘truva atı’ olduğunu ileri süren Çek Cumhuriyeti Avrupa İşleri Bakanı Martin Dvořák, CNN tarafından yayınlanan bir tartışma sırasında Orbán’ın ‘Ukrayna’yı göz ardı etmemiz gerektiğini göstermeye çalıştığını’ söyledi.
Çek bakana göre Orbán Avrupa’ya şantaj yapıyor ve veto yetkisini kötüye kullanıyor. Dvořák, Orbán’ın Macar ulusal çıkarlarını değil, Rusya’nın çıkarlarını koruduğunu da öne sürdü.
