Bulgaristan’ın iktidardaki koalisyon partileri, Lukoil’in Rus petrolünü işlenmek üzere tankerlerle getirdiği Karadeniz’deki Burgaz petrol limanını kontrol eden imtiyazın sona erdirilmesini önerdi. Sofya bunun sonbaharda Schengen üyeliğini sağlamasına yardımcı olacağını umuyor.
Rosenets Limanı, Bulgaristan’ın Karadeniz kıyısındaki tek uzmanlaşmış petrol limanı ve Boyko Borissov’un ilk hükümetinin Lukoil ile 35 yıllık bir imtiyaz sözleşmesi imzaladığı 2011 yılından bu yana Rus şirketinin tam kontrolü altında. Ayrıca Bulgaristan’ın tek rafinerisi olan Neftochim Burgas da Lukoil’e ait.
Koalisyon hükümeti partilerinin eş lideri Kiril Petkov, başta sınırlar olmak üzere tüm kilit altyapıların Bulgar devleti tarafından kontrol edilmesi gerektiğini söyledi.
Petkov, “Stratejik hedefimiz Schengen’e girmektir ve bu yönde atılmış büyük bir adımdır. Bu adım aynı zamanda Avrupa Birliği’nin savaş yaptırımlarına ilişkin düzenlemesiyle de uyumludur. Dolayısıyla Schengen’in ulusal hedefimiz olduğunu ve hiçbir Bulgar kilit noktasının sebepsiz yere teslim edilmeyeceğini açıkça ifade ediyoruz,” dedi.
Teklif, Bulgaristan’ın en büyük partisi GERB’in lideri sıfatıyla Borissov ve Türk azınlık partisi DPS’nin lideri Mustafa Karadayı (Yenileme) tarafından da imzalandı. Bu da kararın geçmesi için yeterli parlamento çoğunluğu olduğu anlamına geliyor.
GERB hükümetleri 2009’dan 2021’e kadar iktidarda kalırken Borissov, Lukoil’in ülkedeki faaliyetleri üzerindeki devlet kontrolünden vazgeçtiği için ağır eleştirilere maruz kalmıştı.
Liman imtiyazını sona erdirme girişimine Cumhurbaşkanı Rumen Radev’in karşı çıkması bekleniyordu. Radev bu girişimin arkasındaki ‘şirket iştahını’ kınayarak tepki gösterdi.
Ukrayna savaşında ‘barış ve diplomasi’ye öncelik verilmesi gerektiğini söyleyen ve batıda ‘Rus yanlısı’ olarak bilinen Radev, önerinin ‘siyasi liderlerin bir başka aceleci ve yanlış fikri’ olduğunu ve bunun sadece bir ‘kriz PR hamlesi’ olabileceğini de sözlerine ekledi.
Radev, “Umarım limanın arkasında ne olduğuna dair bir risk değerlendirmesi yapmışlardır çünkü Lukoil’e ait büyük bir lojistik üs var. Bu lojistik üssü olmadan petrolün rafineriye taşınması mümkün değilken liman nasıl çalışacak ve en önemlisi bu durum yakıt fiyatlarını nasıl etkileyecek?” diye sordu.
Şubat ayında Bulgaristan Parlamentosu Lukoil’e ait Burgaz rafinerisi ile ilgili bir dizi önlemi kabul etmişti. O zaman da parlamento, devletin Rosenets petrol limanını geri alması gerektiğini ilan etmiş fakat bir son tarih belirlememişti.
2022 yılının sonunda geçici hükümet, yılda 300 milyon avrodan fazla vergi ödeme sözü karşılığında Bulgaristan’ı Rus şirketin Avrupa operasyonlarının ana üssü haline getirmek için Lukoil ile görüşmelere başlamıştı.
Lukoil, yıllık 3 milyar avroyu aşan cirosuyla uzun süredir Bulgaristan pazarında gelir açısından en büyük şirket konumunda. Lukoil, geçen yılın son beş ayında 90 milyon avro vergi ödedi. Bu rakam Rus şirketinin son 15 yılda Bulgaristan’a ödediği vergi miktarının iki katı.
