Çin, Kuşak ve Yol Girişimi için 780 milyar yuan (106,6 milyar ABD doları) yeni finansman sözü verdi. Uzmanlara göre, Pekin küresel altyapı stratejisini “küçük ama akıllı” projelere yönelttiği için paranın karşılığını daha fazla verme potansiyeline sahip.
Geçtiğimiz hafta Pekin’de düzenlenen Uluslararası İşbirliği için Kuşak ve Yol Forumu’nda Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Çin’in Çin Kalkınma Bankası’na 350 milyar yuan ve Çin İhracat-İthalat Bankası’na da benzer bir miktar tahsis edeceğini söyledi. Ülke İpek Yolu Fonu’na da 80 milyar yuan daha tahsis edecek.
Xi, fonların “piyasa ve ticari işleyiş temelinde” Kuşak ve Yol projelerini destekleyeceğini söyledi.
Londra’daki Denizaşırı Kalkınma Enstitüsü’nde araştırma görevlisi ve kalkınma ekonomisti olan Linda Calabrese, South China Morning Post’a verdiği demeçte, yeni mali taahhütlerin geçmişte harcananlara kıyasla mütevazı olduğunu ve son kuşak ve yol tartışmalarına yön veren “küçük ama güzel” veya “küçük ama etkili” projelerle ilgili anlatıya uyduğunu söyledi.
“Küçük ama akıllı” ve “küçük ama güzel”, daha küçük kredilerle finanse edilen daha küçük ve daha hedefe yönelik projeleri tanımlamak için Kuşak ve Yol bağlamında kullanılıyor.
Örnekler arasında mevcut elektrik şebekesinin kapsamadığı alanlara hizmet verecek güneş enerjisi santralleri ya da uzak bölgeleri ticarete açacak yollar yer alıyor. Bu projeler, Kuşak ve Yolun ilk günlerinde görülen ve devlet borcu sorunları ve artan riskler nedeniyle finanse edilmesi giderek zorlaşan büyük karayolu ve demiryolu projelerinden farklılık gösteriyor.
George Washington Üniversitesi Elliott Uluslararası İlişkiler Okulu’nda profesör olan Çin uzmanı David Shinn, Kuşak ve Yol stratejisinin Çin dış politikasının önemli bir bileşeni olmaya devam edeceğini, ancak “altyapı projeleri için önemli sayıda büyük krediler sağladığı günlerin geride kaldığını” söyledi.
Shinn, “Bunun yerine ‘yeşil ve düşük karbonlu kalkınmayı’ vurgulayan ‘küçük ama akıllı’ programlar ve projeler, daha düşük maliyetli insanlar arası faaliyetler ve daha az riskli projeler için mali destek taahhütleri olacak” dedi.
Küçük ama akıllı projeler
Boston Üniversitesi Küresel Kalkınma Politikaları Merkezi’ne göre, Çin’in yurtdışı kalkınma finansmanı toplam değer olarak düşerken, ortalama kredi taahhüdü büyüklüğü de hem parasal değer hem de projelerin coğrafi ayak izi olarak azaldı.
Çin ayrıca geri ödeme süresi daha kısa olan projeleri de giderek daha fazla finanse ediyor.
Xi, Çin’in hem imza projelerini hem de “küçük ama akıllı” programları teşvik edeceğini ve 1.000 küçük ölçekli geçim yardımı projesi gerçekleştirmeyi planladığını söyledi. Xi, Çin’in altyapı, enerji ve ulaştırma alanlarındaki yeşil projeler konusunda işbirliğini derinleştirmeye devam edeceğini de sözlerine ekledi.
Çin Ulusal Mali Düzenleme İdaresi’ne göre, ülkenin finans kurumları Kuşak ve Yol projeleri için yaklaşık 687 milyar ABD doları kredi verdi. Çinli yetkililerin verdiği rakamlara göre Pekin, girişimin on yıl önce başlatılmasından bu yana Kuşak ve Yol yatırımları için toplamda 1 trilyon ABD dolarından fazla harcama yaptı.
Uzmanlara göre, Kuşak ve Yol için yeni yönelimin, özellikle yurtdışında faaliyet gösteren Çin kamu iktisadi teşebbüsleri için yolsuzlukla mücadele, yasalara uyum ve sosyal sorumluluk anlamına gelen “dürüstlüğü” de vurguluyor.
Yüksek kalite öncelikli
Şanghay Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü Batı Asya ve Afrika Çalışmaları Merkezi’nde kıdemli araştırmacı ve müdür yardımcısı olan Zhou Yuyuan, Çin’in yeni mali taahhütlerinin iki geniş yönü yansıttığını söyledi. Zhou, bunlardan birincisinin Çin’in yüksek kaliteli Kuşak ve Yol inşaatının finansmanına hala büyük önem vermesi, ikincisinin ise Çin’in finansmanın etkinliği ile risk önleme arasındaki dengeye daha fazla ağırlık vermesi olduğunu söyledi.
Zhou, Çin para biriminin kullanımını artırarak Pekin’in sadece Kuşak ve Yola imza atan ülkelerle ekonomik ve mali bağlarını güçlendirmekle kalmayacağını, aynı zamanda ABD dolarının değer kazanmasının borçlular için maliyetli olması nedeniyle borç yüklerinin artmasını da önleyebileceğini söyledi.
“Piyasalaştırma ve ticarileştirme ilkesi sayesinde özel sektör ve işletmelerin Kuşak ve Yol Girişimine katılması ve bundan faydalanması beklenmektedir,” diyen Zhou, bunun da projelerde daha fazla çeşitlilik ve farklılığa yol açabileceğini söyledi.
