Çin-Filipinler arasındaki ihtilaflı batık resifteki karşılaşmanın ardından Güney Çin Denizi’nde gerginlik artıyor. ABD, Avustralya ve Filipinler tatbikatının yanı sıra, bu hafta ABD, Japonya ve Avustralya da Filipinler açıklarında ortak deniz tatbikatı düzenleyecek. Emekli Tuğamiral Alaettin Sevim’e göre, gelişmeler ABD ve Batı’nın Çin’i “doğudan kuşatma” planlarının bir parçası.
5 Ağustos’ta bir Çin sahil güvenlik gemisi, Filipin hükümetine ait bir teknenin İkinci Thomas Sığlığı’ndaki birliklere malzeme götürmesini engellemek için tazyikli su kullanmıştı.
Şubat ayında bir Çin sahil güvenlik gemisinin benzer bir ikmal görevinde bulunan Filipin sahil güvenlik gemisine askeri sınıf bir lazer doğrultmasının ardından ilişkiler zaten gerilmişti. Çin ve Filipinler arasındaki bu tür gerginlikler rutin gibi gözükse de, son olay ABD’nin müdahil olmasıyla dikkat çekti.
ABD “yardıma hazır”
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, olayın ardından, Güney Çin Denizi’nde saldırıya uğramaları halinde Filipin gemilerini savunma sözü verdi. ABD Hint-Pasifik filosu komutanı Amiral Samuel Paparo da, Çin’in Manila’nın İkinci Thomas Sığlığı’ndaki birliklere ikmal yapma çabalarına müdahale etmesi halinde ABD’nin yardıma hazır olduğunu söyledi.
Washington’ın Filipinler ile hali hazırda yenilenmiş ve genişletilmiş bir karşılıklı savunma anlaşması mevcut.
Manila, Çin’in tepkisine rağmen, sahil güvenlik ve hatta bazı spekülasyonlara göre ABD varlıkları tarafından eşlik edilen birliklerini yeniden ikmal etmek için yakında tekrar aynı eylemi deneyeceğini söyledi.
Ayrıca, Manila bu yıl içinde ABD ile ilki İkinci Thomas Sığlığı’na odaklanabilecek ortak devriyeler planlıyor.
Karaya oturtulan ABD yapımı savaş gemisi
Filipin donanmasına ait ABD yapımı savaş gemisi BRP Sierra Madre, 1999 yılında Çin’in sulardaki ilerleyişini kontrol etmek amacıyla kasıtlı olarak resifte karaya oturtulmuştu.
Ocak 2013’te Filipinler, Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki hak iddialarına karşı BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin (UNCLOS) uyuşmazlık çözüm mekanizması kapsamında şikayette bulundu. 12 Temmuz 2016 tarihinde uluslararası tahkim heyeti, diğer hususların yanı sıra, Spratly Adaları’ndaki İkinci Thomas Sığlığı’nın Filipinler’in kıta sahanlığının bir parçası ve münhasır ekonomik bölgesi içinde olduğuna karar verdi. Çin Lahey’in kararını reddetti ve buna uymayacağına dair söz verdi.
Filipinler’den gemiyi kaldırmasını talep eden Pekin, eylemlerinin “yasal ve profesyonel” olduğunu savunuyor. Çin ayrıca, ABD’nin Güney Çin Denizi’ndeki anlaşmazlığı körüklediğini ve diplomatik çözümler yerine bölge ülkeleri arasında çatışma çıkarmaya çalıştığını söylüyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Wang Wenbin pazartesi günü düzenlediği olağan basın toplantısında, ABD’nin bazı ülkelerin diğer ülkelerin deniz haklarını ihlal etmesini teşvik ettiğini ve desteklediğini ve bölgedeki ülkeler arasında anlaşmazlık çıkardığını, bunun da ABD’yi “bölgesel düzenin bozucusu ve sabotajcısı” haline getirdiğini söyledi.
“Bu olaylar, Çin’i kuşatma planlarının bir parçası”
Güney Çin Denizi’ndeki gerginliği Harici’ye değerlendiren Emekli Tuğamiral Dr. Alaettin Sevim, “ABD’nin Çin’in doğudan deniz duvarıyla kuşatılması yönündeki çalışmaları sürüyor” yorumunu yaptı.
“ABD, şu anda Bering Boğazı’ndan Yeni Zelanda’ya kadar uzanan ve Çin’i doğudan deniz tarafından kuşatan bir hat inşa ediyor” diyen Sevim şöyle devam etti:
“Bu kuşakta ülkeler arası tartışmalı olan bölgeler var. Güney Çin Denizi’ndeki Spratly Adaları etrafı özellikle. Bu bölgede sadece Filipinler değil, Vietnam ve Tayvan da hak iddia ediyor. Daha önce Filipinler’le Çin arasındaki meselede BM Deniz Hukuku Mahkemesi Çin’in aleyhine bir karar vermişti. Çin de bunu tanımadığını bildirmişti. Pekin, bunların ikili görüşmelerle belirlenmesi gerektiğini savunmuştu. Dolayısıyla bu bölgede deniz egemenlik alanları üzerinden tartışma devam edecek.”
Hindistan’ı ikna edemediler
Amerika’nın ise burada yapmaya çalıştığı şeyin, “ördüğü duvarın sağlam olduğunu kanıtlamak ve duvarın arkasındaki güçleri artırmak” olduğunu söyleyen Sevim, bölgedeki ABD, Japonya ve Avustralya arasındaki tatbikatı işaret etti. Ayrıca ABD’nin Filipinler’deki askeri üslerini artırdığını hatırlatan Sevim, bunları ABD ve Batı’nın Çin’i “doğudan kuşatma” planlarının bir parçası olarak değerlendirdi.
Bu çabaları AUKUS ve QUAD üzerinden okyanuslara da uzatmaya çalışacaklarını belirten E. Tuğamiral Dr. Alaettin Sevim, Hindistan’ın buna şu ana kadar karşılık vermediğini ve dolayısıyla henüz Hint Okyanusu’nda Batı’nın bu kontrolü sağlayamadığını ifade etti.
Öte yandan bu çabaların silahlı bir çatışmaya döneceğini düşünmediğini söyleyen Sevim, yine de gerginliğin süreceğini belirtti.
