Gazze’de ateşkes trafiği: Trump’ın ziyareti öncesi pazarlık hızlandı

ABD Başkanı Donald Trump’ın mayıs ayı ortaları için planlanan Orta Doğu ziyareti öncesi Gazze’de ateşkes ve esir takası müzakereleri hızlandı. Hamas’ın ateşkes için daha fazla İsrailli rehineyi serbest bırakmayı kabul ettiği ABD’nin de kalıcı ateşkes müzakerelerine başlaması için İsrail’e baskı yapma sözü verdiği iddia edildi. Ayrıca Hamas’ın Mısır denetiminde silahsızlandırılması gündemde.

İsrail ile Hamas arasında ocak ayında yürürlüğe giren ateşkes ve esir takası anlaşmasının ilk aşaması tamamlandıktan sonra İsrail yönetimi Gazze’deki işgalini sonlandırması gereken ikinci aşamaya geçmeyi kabul etmedi. Ateşkesin ilk aşamasının uzatılması ve karşılığında Hamas’ın 11 İsrailli rehineyi serbest bırakmasını istedi. Ateşkesin ikinci aşamasına geçmek isteyen Hamas ise, İsrail’in bu yeni teklifine 5 rehineyi serbest bırakabileceğini söyleyerek yanıt verdi. İsrail ise öneriyi reddederek 18 Mart’ta Gazze saldırılarına yeniden başladı. O zamandan beri saldırılar ve karadan işgal devam ederken ateşkes için müzakereler de yürütüldü.

İsrail’in savaşı sonlandırmaya dönük herhangi bir taahhütten kaçınması bugüne kadar müzakerelerin sonuçsuz kalmasına neden oldu. Ancak bu durumun geçen hafta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Washington’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesi sonrası Tel Aviv’in tutumunu yumuşattığı belirtiliyor.

Suudi Arabistan merkezli El-Arabiya’nın haberine göre İsrail son teklifinde serbest bırakılacak rehine sayısını azaltmaya hazır olduğunu ifade etti. Hamas’ın da daha fazla rehineyi serbest bırakmayı kabul ettiğini bildirdi. Ancak net bir sayı verilmedi.

İsrail’in sınır kapılarını insani yardım girişine tamamen kapattığı ve saldırılarını sürdürdüğü Gazze Şeridi’nde, gıda krizi devam ediyor. Fotoğraf: Mahmoud İssa / AA

Teklif edilen taslak kapsamında bir anlaşmaya varılması durumunda, rehineler iki aşamada serbest bırakılacak ve Gazze Şeridi’ne insani yardım girişine izin verilecek.

Ayrıca, ABD’nin Hamas’a, İsrail’i savaşı sonlandırmaya yönelik müzakerelere zorlayacağı yönünde söz verdiği belirtilirken; Hamas liderlerinin Gazze’de kalıp kalamayacağı konusundaki görüşmelerin ileri bir tarihe ertelendiği kaydedildi.

Suudi kaynak ayrıca, olası anlaşma kapsamında, Hamas’ın rehinelerin sağlık durumlarıyla ilgili tıbbi raporlar sunacağını bildirdi.

“Mısır denetiminde silahsızlanma”

Haaretz gazetesinin Filistinli kaynaklara dayandırdığı haberine göre ise Kahire ve Doha yönetimleri, ocak ayında varılan ateşkes anlaşmasının yeni bir aşaması üzerinde ABD ile birlikte çalışıyor. Bu aşama, 18 aydır süren savaşı sonlandıracak müzakereleri de içerecek.

Habere göre, Mısır; Hamas’ın silahsızlandırılmasını ve bunun Kahire’nin denetiminde yapılmasını içeren kalıcı bir ateşkes önerisi sundu.

Haberde ayrıca, Hamas’ın mevcut müzakerelerden büyük sonuçlar çıkmasını beklemediği, ancak ABD Başkanı Donald Trump’ın mayıs ortasında Suudi Arabistan, BAE ve Katar’a yapacağı ziyaretten önce bir ateşkes anlaşmasına ulaşma fırsatının bulunduğuna inandığı belirtildi.

“ABD baskı için Hamas’a güvence verdi”

Bu arada, Ynet’in, kaynağını açıklamadan aktardığına göre, ABD Hamas’a, 8’den fazla rehineyi serbest bırakmayı kabul etmesi durumunda, İsrail’in savaşı sona erdirmek için müzakerelere katılacağı yönünde güvence verdi.

Bir Hamas yetkilisi cuma günü AFP’ye yaptığı açıklamada, grubun baş müzakerecisi Halil el-Hayye başkanlığındaki Kahire heyetinin, “savaşı sonlandıracak, saldırıları durduracak ve işgal güçlerinin Gazze’den tamamen çekilmesini sağlayacak gerçek bir ilerleme” sağlamasını umduklarını söyledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ofisi ise pazar akşamı yaptığı açıklamada, Netanyahu’nun rehine Eitan Mor’un ailesiyle yaptığı görüşmede, Hamas’ın elindeki rehinelerin kurtarılması yönündeki çabaların “tam bu anda bile” sürdüğünü vurguladığını belirtti.

Times of Israel’in cuma günü yayınladığı ve görüşmelere yakın iki yetkiliye dayandırdığı haberinde Netanyahu’nun geçen hafta Washington’da Trump’la yaptığı görüşme sonrası taleplerini yumuşattığı belirtiliyor.

Gazeteye konuşan yetkililer perşembe günü İsrail’in Mısır arabuluculuğundaki son teklife resmi yanıtını ilettiğini söyledi. Bu yanıta göre İsrail, 45 günlük ateşkesin ilk iki haftasında rehinelerin serbest bırakılmasını talep ediyor ve Hamas’ın daha önce önerdiği zamana yayılmış serbest bırakma planını reddediyor.

Ayrıca, İsrail tarafı her bir rehine karşılığında serbest bırakılacak Filistinli mahkûm oranını da düşürmek istiyor. Bu mahkumlar arasında ömür boyu hapis cezası alanlar da bulunuyor. Son teklifte ayrıca, Gazze’de tutulan 16 İsraillinin naaşının teslimi talep ediliyor. Karşılığında, İsrail’in elinde bulunan Gazelilerin naaşları teslim edilecek.

Öte yandan Netanyahu’nun savaşı sona erdirmesi durumunda hükümetini devirmekle tehdit eden aşırı sağcı koalisyon ortaklarının desteğini aldığı da iddia ediliyor. Ancak kamuoyu yoklamaları da halkın çoğunluğunun rehinelerin serbest kalması karşılığında savaşın sona erdirilmesini desteklediğini gösteriyor. Hamas’ın elinde bulunan 59 rehineden yalnızca 24’ünün hâlâ hayatta olduğu düşünülüyor.