Hizbullah’ın Frenciye tercihi keskin bir yol ayrımına işaret

Hizbullah Hareketi Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, cumhurbaşkanı seçimlerinde Marada Hareketi lideri Süleyman Frenciye’yi destekleyeceklerini duyurdu.15 Mayıs 2022’de yapılan seçimlerden sonra yeni bir hükümet kurulamadığı için geçici hükümetle yönetilen ülkede cumhurbaşkanının belirlenmesi siyasi tıkanıklığı açabilir ancak Hizbullah’ın desteği Frenciye’nin cumhurbaşkanı seçilmesi için yeterli olmadığı gibi Hizbullah’ın bu tercihi Özgür Yurtseverler Hareketi ile keskin bir yol ayrımına işaret ediyor.

Ekonomik krizin vurduğu Lübnan’da Mayıs ayında yapılan genel seçimlerden sonra eski Cumhurbaşkanı Mişel Avn, 22 Haziran’da Necib Mikati’ye hükümeti kurma görevini verdi. Ancak son seçimde oluşan dengeler, Hizbullah ve Hizbullah karşıtları şeklinde özetlenebilecek iki ana bloktan birinin çoğunluğu sağlamasına izin vermiyor. Öte yandan kökleri Fransız manda dönemine uzanan mezhebe dayalı kota sistemi de süreci iyice felce uğratıyor. Mezhebe dayalı sistem, parlamento başkanının Şii, başbakanın Sünni ve cumhurbaşkanının Hristiyan Maruni olmasını öngörüyor. Ancak ne Sünniler ne de Maruniler kendilerinin doldurması gereken koltuklar için uzlaşamıyor. Bu süreçte mevcut Başbakan Necib Mikati, siyasi krize tampon olması için geçici olarak göreve getirildi. Ülke geçici hükümetle yönetilirken Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın görev süresinin 31 Ekim’de sona ermesinden bu yana Meclis, 11 defa oturum düzenlenmesine rağmen cumhurbaşkanını seçemedi. Bu oturumlarda Hizbullah boş oy atarak iki Maruni ortağı Marada Hareketi ve Özgür Yurtseverler arasında seçim yapmaktan kaçındı.

Hizbullah ve Hristiyan ortakları

Hizbullah’ın açmazı; eski “düşmanı” Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ı ülkedeki en yüksek makama taşıyan anlaşma ile kazandığı Özgür Yurtseverler ve her yıl daha da kan kaybeden ve şu an Meclis’te sadece iki vekil ile temsil edilen “kadim” ortağı Marada arasında seçim yapmak zorunda kalmasıydı. Üstelik Lübnan basınında yer alan kimi haberlere göre Nasrallah, Frenciye’ye yıllar önce cumhurbaşkanlığını vaat etmişti.

Hizbullah bu süreçte Özgür Yurtseverler lideri Cibran Basil ile defalarca bir araya geldi ve ortak bir yol bulmaya çalıştı ancak uzlaşı sağlanamadı. O görüşmelere ilişkin açıklama yapan Hizbullah lideri Hasan Nasrallah, Basil ile görüştüğünü aktardı. Görüşmede, Hizbullah’ın bu süreçte desteklediği cumhurbaşkanı adayının Frenciye olduğunu Basil’e söylediğini dile getiren Nasrallah, “Hizbullah’ın doğal olarak cumhurbaşkanı seçimlerinde desteklediği aday ve aranan özelliklere sahip olduğu düşünülen kişi Süleyman Frenciye’dir” dedi.

Hizbullah ve Emel Hareketi’nin desteği Süleyman Frenciye’nin cumhurbaşkanı seçilmesi için yeterli değil.

Esad’ın yakın arkadaşı

56 yaşındaki Frenciye, köklü bir aileden geliyor ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a oldukça yakın bir isim. Kendisiyle aynı adı taşıyan büyükbabası Süleyman Frenciye, 1970’ten 1975-90 iç savaşına kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Frenciye 13 yaşındayken babası Tony Frenciye, annesi ve kız kardeşiyle birlikte 1978’de Ehden dağ beldesinde rakip Hristiyan Maruni güçler tarafından düzenlenen bir katliamda öldürüldü. O katliama karışan ancak yaralandığı için operasyondan çekildiği açıklayan Semir Caca, bugün Meclis’te Hizbullah karşıtı koalisyonu yönetiyor ve Frenciye ile 2018’de “barışmasına” rağmen cumhurbaşkanı olmasına şiddetle karşı çıkıyor. Lübnan Güçleri Partisi’nin lideri Caca, Frenciye’nin cumhurbaşkanı olmaması için elinden gelen her şeyi yapacağını söylüyor. Frenciye, Meclis Başkanı Nebih Berri’nin liderliğindeki Emel Hareketi’nin desteğini almasına karşın, seçilmesi için gereken 65 oya hâlâ ulaşamıyor.

“Mutabakata bağlıyız”

Öte yandan açıklamasında Özgür Yurtseverler ile Hizbullah arasında 6 Şubat 2006’da imzalanan “Mar Mikail Mutabakatı”na değinen Nasrallah, “Mutabakata başından beri bağlı kaldık ve hala bağlı kalmakta kararlıyız. Ancak bu mutabakat bizleri bir partiye dönüştürmedi ve halen iki partiyiz. Mutabakatta bir tarafın cumhurbaşkanı, başbakan ve meclis başkanı adaylarını diğer tarafa dayatması zorunluluğu bulunmuyor” dedi. Nasrallah, Özgür Yurtseverler’den seçilen ve görev süresi 31 Ekim 2022’den dolan 13. Cumhurbaşkanı Mişel Avn’a verdikleri desteğin de söz konusu mutabakattan kaynaklanmadığını ifade etti. ÖYH lideri Basil, partisinin hükümet içinde eski nüfuzunu korumak için cumhurbaşkanının yeniden partisinden seçilmesinde ısrar ediyor. Dolayısıyla Hizbullah’ın Frenciye tercihi Özgür Yurtseverler ile yol ayrımına geldiğine işaret ediyor. Ortaklığın bozulması ve Özgür Yurtseverlerin olası blok değişimi Meclis’teki dengeleri Hizbullah aleyhine değiştirebilir. Caca liderliğindeki Hizbullah karşıtı blok, Meclis’te hem cumhurbaşkanını belirleyecek hem de hükümeti kuracak çoğunluğu sağlamaya yaklaşabilir.