Türkiye’de seçim sürecinin tamamlanmasından sonra İsveç’in NATO üyeliğini onaylaması için Ankara’ya baskı artıyor. NATO Genel Sekreteri “11 Temmuz’daki Vilnius Zirvesi’ne kadar İsveç’in NATO üyesi olması mümkün” derken İsveç Başbakanı ülkesinin Türkiye’ye karşı Üçlü Muhtıra’dan kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirdiğini savundu. ABD Dışişleri Bakanı da “İsveç’in NATO’ya katılımı için zamanın geldi” dedi.
ABD ve diğer NATO üyeleri Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’deki seçimlerin tamamlanmasından sonra İsveç’in NATO üyeliğini onaylaması için ikna ve baskı çabalarını yoğunlaştırdı.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, İsveç’in Lulea kentinde, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile bir araya geldi. Kristersson burada düzenlenen ortak basın toplantısında bir soru üzerine, Türkiye ile NATO üyeliği konusunda temasların sürdüğünü aktararak “Geçen pazar günü yapılan ikinci tur seçimlerinden sonra da temasımız oldu” dedi. Ülkesinin Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasındaki Üçlü Muhtıra’nın gerekliliklerini yerine getirdiğini savunan Kristersson, “Bunun son kısmı fiilen 1 Haziran’da yürürlüğe giriyor. Terörle mücadelede yeni yasa. Bu, önemli bir adım. Böylece Üçlü Muhtıra çerçevesinde Türk dostlarımıza ne dediysek onu yapmış olduk. Çok, çok önemli. Endişelenmek için haklı nedenleri olduğu gerçeğini kabul ettik” diye konuştu.
“Olabileceğinden şüphemiz yok”
Blinken ise İsveç ve Finlandiya’nın, Türkiye’nin endişelerini gidermek için dikkate değer adımlar attığını belirterek “İttifakın tüm üyelerini, bazı (güvenlik) endişelerine odaklamış olmasının Türkiye’nin başarısı olduğunu düşünüyorum. Ancak bu endişeleri gidermek için somut adımlar atmış olmaları da İsveç ve Finlandiya’nın başarısıdır” değerlendirmesinde bulundu. ABD’ye göre İsveç’in NATO’ya katılımı için zamanın geldiğini işaret eden Blinken, “Çok haklı endişeleri gidermek için çok önemli adımlar attı. Bu nedenle bu sürecin önümüzdeki haftalarda tamamlanmasını dört gözle bekliyoruz. Olabileceğinden ve olması gerektiğinden hiç şüphemiz yok ve olmasını bekliyoruz” ifadesini kullandı.
Yarın yürürlüğe girecek yasayı yazdı
İsveç Başbakanı yarın yürürlüğe girmesi beklenen terörle mücadele yasası için Financial Times’ta da bir yazı kaleme aldı. Yazısında “İsveç, ulusal güvenliğine yönelik tüm tehditlere karşı Türkiye’ye tam destek vermekte ve PKK da dahil olmak üzere kendisine karşı saldırılar gerçekleştiren tüm terör örgütlerini kınamaktadır” diyen Kristersson yarın yürürlüğe girecek yasanın içeriği ile ilgili detay verdi. Yasanın İsveç’e terörizmi destekleyenleri kovuşturmak için yeni ve güçlü araçlar sağlayacağını belirten Kristersson bu araçları özetle şöyle açıkladı: “İlk olarak, yasa terörle mücadele yasalarımızdaki bir boşluğu kapatıyor. Bazı komşularının aksine İsveç daha önce terör örgütlerine katılımı yasaklamamıştı. Bu durum, belirli bir terör eyleminin gerçekleştirilmesinde doğrudan yer almayan ancak bu tür faaliyetleri başka bir şekilde -örneğin lojistik veya idari destek sağlayarak- aktif olarak destekleyen kişilerin cezadan kaçma riski olduğu anlamına geliyordu. Artık böyle bir durum söz konusu değil ve komşularımızla yasal olarak eşitiz. Yeni yasa ayrıca başkalarının terör örgütlerine katılımını mali olarak destekleyen ya da başkalarını bu tür örgütlere katılmaları için alenen teşvik eden veya üye yapan kişileri de hedef almaktadır. Ayrıca, İsveç dışında terör faaliyetlerine katılmak amacıyla seyahat etmeyi de suç haline getirmektedir.
İkinci olarak, ağır cezalar öngörülüyor. Azami ceza dört yıl hapis. En ciddi suçlar için ceza en az iki, en fazla sekiz yıl hapis. Terör örgütlerinin liderleri için ceza iki yıl ile müebbet arasında. Cezalandırılması öngörülen terör eylemlerine örnek olarak ekipmanların taşınması, kampların kurulması, toplantı yerlerinin düzenlenmesi, barınma yerlerinin idaresi, çocuk bakımının sağlanması, etkinliklerin düzenlenmesi, yiyecek hazırlanması ve ulaşımın sağlanması verilebilir. Bu tür katılımların finanse edilmesi de cezalandırılacaktır.
Üçüncü olarak, geliştirilmiş terörle mücadele düzenlemelerimiz İsveç’in AB ve NATO’daki uluslararası işbirliği açısından önemli olacak. Her yıl dünya genelinde çok sayıda terör saldırısı meydana geliyor. Terörizm, etkilediği toplumları ciddi şekilde sınayan ve hem ülke içinde hem de küresel ölçekte barış ve güvenliği tehdit eden ciddi, uluslararası bir sorun haline gelmiştir. Oluşturduğu tehditle mücadele etmek yoğun ulusal ve uluslararası çabalar gerektiriyor. İsveç’in yeni yasası, Türkiye’nin yanı sıra diğer NATO ve AB ülkeleriyle işbirliğimizi kolaylaştıracaktır.”
“Türk makamlarıyla yakın temastayım”
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de gayriresmi nitelikteki NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’nın yapılacağı Norveç’in başkenti Oslo’da Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store ile ortak basın toplantısı düzenledi ve burada İsveç’in NATO üyeliği konusundaki soruları yanıtladı. Haziran 2022’deki Madrid Zirvesi’nde tüm müttefiklerin İsveç’i ittifaka katılmaya davet ettiğini hatırlatan Stoltenberg, “İsveç’in mümkün olan en kısa sürede üye olması için Türk makamlarıyla yakın temastayım. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile birçok kez bu konuyu konuştum” ifadelerini kullandı.
Stoltenberg, 11-12 Temmuz’da Litvanya’nın başkenti Vilnius’taki NATO Zirvesi’ne kadar bir karar almayı hedeflediklerini belirterek, “Garanti değil ancak bir çözüme ulaşmak ve İsveç’in tam üyeliği için Vilnius Zirvesi’ne kadar bir karar almak kesinlikle mümkün” diye konuştu.
“İsveç’in NATO üyeliği ve F-16’lar farklı konular”
Öte yandan İsveç’in üyeliğine verilecek onay ABD’nin Türkiye’ye satması muhtemel olan F-16’larla birlikte gündeme geliyor. Türkiye’nin F-16 alabilme şartının İsveç’in NATO vetosunu kaldırmasından geçtiği iddia ediliyor. Ancak ABD üst düzey yetkilileri daha önce olduğu gibi bu iddiayı yine yalanladı. Beyaz Saray Sözcüsü Jean-Pierre Türkiye’nin, İsveç’in NATO’ya katılımını onaylamasının, ABD’nin Türkiye’ye F-16 satışı için bir koşul olmadığını vurguladı: “Bu podyumdan birçok kez duyduğunuz üzere Başkan Biden, NATO’nun müşterek çalışabilirliğini kolaylaştırmasına yardımcı olması kapsamında Türkiye’ye F-16 satışına ilişkin desteğinde uzun süredir net” dedi.
ABD Dışişleri Blinken ise bu konuda şunları kaydetti: “İsveç’in NATO üyeliği ve F-16’lar farklı konular. Ancak her ikisi de bizim kanaatimize göre, Avrupa güvenliği için hayati öneme sahiptir. Bu nedenle hem Türkiye’yi hem de Macaristan’ı, İsveç’in NATO’ya katılımını mümkün olan en kısa sürede onaylamaya çağırıyoruz. İsveç’in artık hazır olması için daha fazla zamana gerek yok. Yönetimimiz, F-16’larla ilgili olarak çok netti. Türkiye’nin NATO ittifakının kritik bir üyesi olarak F-16’lara sahip olmasının, İttifakın en yüksek standartlarında faaliyet göstermesi ve diğer tüm müttefiklerle tamamen birlikte çalışabilir olması için önemli olduğuna inanıyoruz. Bu, ABD’nin çıkarınadır ve bu nedenle bunu gündeme getirdik.”
“Biz, iki konuyu ilişkilendirmediğimiz halde, biz derken Biden yönetimini kastediyorum, bazı Kongre üyelerinin İsveç’in NATO’ya katılımını F-16’lardaki ilerlemeye bağladığı da aynı derecede doğru. Kongre tamamen eşit ve bağımsız bir hükûmet organıdır. Bu tür kararlarda onların sesi ve oyları elbette kritik öneme sahiptir. Ama bizim açımızdan her ikisi de mümkün olan en kısa sürede ilerlemelidir.”
