Aşağıda çevirisini okuyacağınız makalede İsrail Başbakanı Netanyahu’nun 7 Ekim’in sorumluluğunu üzerinden atmak için Katar’ı hedef tahtasına oturtmasının neden yanlış olduğu açıklanıyor. İsrail’in New York başkonsolosu olarak görev yapmış eski diplomat Alon Pinkas’ın kaleme aldığı makalede, böyle bir girişimin sadece yanlış değil aynı zamanda stratejik bir hata olacağı değerlendiriliyor.
Çünkü Pinkas’a göre Katar, benzersiz bir konumda ve yeniden yapılandırılan bölgede merkezi rol oynayacak. Peki bölge nasıl yeniden yapılandırılacak?
Pinkas, bu konuda ABD’nin Gazze Savaşı’nı iki rakip eksenin oluşması ve güçlenmesi için bir katalizör olarak gördüğünü belirtiyor: “Rusya’nın desteği ve akıl hocalığıyla İran, Suriye, Hizbullah, Hamas ve Yemen’deki Husileri kapsayan anarşi, düzensizlik ve terörizm ekseni. Diğer tarafta Amerikalıları, Suudi Arabistan’ı, Birleşik Arap Emirlikleri’ni, Mısır’ı, İsrail’i ve evet Katar’ı kapsayan ‘düzen ekseni’ diyebileceğimiz eksen.”
***
Netanyahu, Katar’ı 7 Ekim Katliamının Sorumlusu Yapmak İstiyor. Ona İzin Vermeyin
Katarlılar Hamas’ı yıllarca finanse etti, liderlerini barındırdı ve siyasi bir güç olarak meşrulaştırdı. Ancak yaptığı her şey İsrail’in tam rızası ve teşvikiyle yapıldı. Şimdi, Katar Ortadoğu siyasetinde bir tür ‘tarafsız devlet (swing state)’ olduğu için, onu eleştirenler yeniden yapılandırılmış bir bölgede kilit bir role sahip olacağını kabul etseler iyi olur
Alon Pinkas
Pek çok İsrailliye ve bazı Amerikalılara sorduğunuzda size öfkeyle tüm bunların Katar’ın suçu olduğunu söyleyeceklerdir. Argüman ne kadar zayıf olursa olsun, son üç aydır İsrail’de en çok konuşulan konu bu oldu: Hamas’ın 7 Ekim’deki alçak ve vahşi terör saldırısındaki mali ve siyasi suç ortaklığı nedeniyle Katar’ı yüksek sesle suçlamak.
Bu eleştirmenler Katar’ın Hamas’ı cömertçe finanse ettiğini, Hamas liderlerini barındırdığını ve grubu siyasi bir güç olarak meşrulaştırdığını söylüyor. Kısacası, hepsi Katar’ın suçu.
Bu doğru olabilir, ancak siyasi bağlamdan tamamen yoksun. Bu haliyle, eleştirileri azaltmak veya saptırmak ve sorumluluğu, başta Başbakan Binyamin Netanyahu olmak üzere, üstlenmesi gerekenlerden uzaklaştırmak için suçu kötü adama yüklemenin tembelce uygun bir yolu.
Birincisi, vahşeti Hamas gerçekleştirdi, Katar değil. İkincisi, Katar İsrail’in talebi üzerine Hamas rejimini ayakta tutmak için Gazze’ye para akıttı. Üçüncüsü, Katar 2018’de ödemeleri durdurup durdurmamayı tartışırken, İsrail Doha’ya üst düzey temsilciler göndererek Katarlılara devam etmeleri için ricada bulundu. Dördüncüsü, Katar İsrailli rehinelerin serbest bırakılması için arabuluculuk yapmak konusunda vazgeçilmez. Bunu zaten yaptı ve yapmaya devam ediyor. Beşinci olarak, savaş sonrası Orta Doğu’nun daha geniş jeopolitik boyutlarında Katar çözümün merkezi bir parçası olabilir ve olmalıdır, kesinlikle sorunun değil.
Hamas’ın finansmanı en ilgili, acı ve rahatsız edici konu gibi görünüyor. Gerçek şu ki, Katar’ın yaptığı her şey İsrail’in tam rızası, teşviki ve kasıtlı bir politikanın parçası olarak yapıldı.
Mossad’ın Harpoon biriminin (Hamas’ın finansmanını incelemek için kurulan ve sonradan dağıtılan ekonomik savaş birimi) eski başkanı Udi Levi, Katar’ın bu işe karışmasının taraftarı değil. Ancak Katarlıların yaptığı her şeyin nasıl İsrail ile koordinasyon içinde yürütüldüğünü ayrıntılı olarak anlatıyor.
New York Times 10 Aralık’ta İsrail’in Katar’ın Hamas’ı finanse etmesini ne ölçüde teşvik ettiğini ortaya koyan uzun bir araştırma makalesi yayınladı. Udi Levy bir hafta sonra aynı gazetede Netanyahu’yu Mossad’ın Katar’ın finansmanıyla ilgili uyarılarını görmezden gelmekle suçladı.
Katar Gazze’ye gizlice yasadışı fon aktarmıyordu. İsrail ne istediyse ve İsrail neye göz yumduysa onu yaptı. Bunu kabul etmek bazıları için rahatsız edici olabilir ama gerçekler bunlar.
İsrail Katar’ı Gazze Şeridi’ne para aktarması için teşvik etti çünkü bu bir politikaya hizmet ediyordu. Kötü bir politika ama yine de bir politika. Bu, Sayın Netanyahu’nun Hamas’ı güçlendirmenin Filistinlilerin siyasetinde bir karşı ağırlık yaratarak Filistin Yönetimini zayıflatacağı ve böylece kendisini herhangi bir diplomatik süreçte Filistinlilerle uğraşmak zorunda kalmaktan muaf tutacağı yönündeki çok aleni, çok tutarlı ve çok hatalı konseptinin bir parçasıydı.
Mart 2019’da Likud parlamento grubuna konuşan Netanyahu, “bir Filistin devletinin kurulmasını engellemek isteyen herkesin Hamas’ı desteklemesi ve Hamas’a para aktarması gerektiğini” söyledi. Bundan bir yıl önce, 2018’de kabinesi Katar’dan Hamas’a para transferini onaylamıştı. Netanyahu’nun şimdi bu politikayı inkâr etmeye ya da yumuşatmaya çalışması, onun manipülatif ve yalancı karakterine yakışan bir davranış. Ancak çok sayıda insan gerçekleri biliyor ve Katar’a yönelik hiçbir saldırı bunu değiştirmeyecek.
Katar’a yönelik bu suçlama Washington’da da yavaş yavaş ortaya çıkıyor ve Körfez suç ortaklığı iddiası sorgulanıyor. Ancak ABD Hava Kuvvetleri Katar’da devasa el Udeid Hava Üssü’nü ve aynı zamanda ABD Merkez Komutanlığı’nın (CENTCOM) ileri karargahını bulunduruyor. Bu, Katar’a daha kapsamlı bir bakış açısına katkıda bulunuyor.
Washington’da, savaş sonrasında Ortadoğu’nun jeopolitik manzarasına ilişkin daha geniş bir perspektifin şekillendirilmesine yönelik- yavaş da olsa- bir süreç var ve bu süreç İsrail tarafından hâlâ inkâr ediliyor. ABD, savaşı iki rakip eksenin oluşması ve güçlenmesi için bir katalizör olarak görüyor: Rusya’nın desteği ve akıl hocalığıyla İran, Suriye, Hizbullah, Hamas ve Yemen’deki Husileri kapsayan anarşi, düzensizlik ve terörizm ekseni. Diğer tarafta Amerikalıları, Suudi Arabistan’ı, Birleşik Arap Emirlikleri’ni, Mısır’ı, İsrail’i ve evet Katar’ı kapsayan ‘düzen ekseni’ diyebileceğimiz eksen.
Katar birçok açıdan bölgesel dış politikası ve ABD, Suudi Arabistan, Hamas ve İsrail ile açık iletişim kanallarıyla benzersiz konumda. Yeniden yapılandırılan bölgede merkezi bir rol oynayacak.
Müslüman Kardeşler hareketiyle olan ilişkileri ve bu hareket üzerindeki etkisi nedeniyle Katar, Ortadoğu siyasetinde bir tür “kararsız devlet” haline geldi. Bu açıdan, Amerikalıların başını çektiği düzen eksenine dahil edilebilir.
Jason Pack, Kasım ayında Foreign Policy’de şöyle yazmıştı: “Bölgesel barışa giden yol Doha’dan geçiyor. Katar sadece Hamas’ın siyasi kanadının ikamet ettiği yer değil, aynı zamanda Hamas’ın kumbarası ve uluslararası finans sistemine giriş noktası. Dolayısıyla sadece Katar Hamas’ı dizginleyebilir, yenilmiş bir Hamas’ın tekrar dirilmemesini garanti edebilir ve Sünni Arap güçlerinin istikrarsızlaştırıcı Rus ve İran vekillerine karşı birleşmesini sağlayabilir.”
Aynı zamanda “Rant İslamcılığı: Müslüman Kardeşler’in Körfez Monarşilerindeki Etkisi” kitanının yazarı Courtney Freer’dan da alıntı yapıyor: ‘Katar liderliğinin, [devlet dışı İslamcı] gruplarla bağlarını sürdürme arzusu mutlaka onları desteklemek için değil, aynı zamanda arabuluculuğu kolaylaştırmanın bir yolu olarak nüfuzunu güçlendirmek istemesinden de kaynaklanıyor.”
Bu Katar’ın elinde tutmak ve genişletmek isteyeceği bir rol. Ancak eleştirmenler Doha’nın Hamas’ı ayakta tutmak gibi bir çıkarı ya da ideolojik bir eğilimi olduğunu iddia ediyor. Bu hiç mantıklı değil.
Bu, 7 Ekim’de ve sonrasında yaşananlar göz önüne alındığında, tamamen yanlış yönlendirilmiş, art niyetli bir eleştiri ve asıl amacı sorumluluğu Sayın Netanyahu’dan uzaklaştırmak. Aslında bu, Katar’ın dış politikasına ve arabulucu ve yumuşatıcı olma imajına da aykırı. Hamas 7 Ekim’de Katar’ın konumunu tehlikeye atmış ve prestijini zedelemişken, Gazze’ye katliam ve yıkımdan başka bir şey getirmeyen bir terör örgütünü yeniden canlandırmakta Katarlıların ne çıkarı olabilir ki?
Savaş sonrası Gazze’nin bir kondominyum (paylaşılan geçici egemenlik), uluslararası mütevelli heyeti veya sınırlı uluslararası güce sahip olması konusunda Katar’ın Suudiler, BAE, Mısır ve Filistin Yönetimi ile birlikte öne çıkması gerekecek. Daha geniş jeopolitik haritaya gelince, 7 Ekim’den önce tartışılan ABD-Suudi-İsrail üçlü anlaşması şimdi daha aciliyet kazanmış olabilir. Ancak bu anlaşma Katar’ı da içerebilir ve içermeli.
Katar 1996’da İsrail ile diplomatik ilişki kuran ilk Körfez ülkesi oldu (İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki Dökme Kurşun Operasyonu nedeniyle 2009’da ilişki koptu). Ağustos 2023’te Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman es-Sani, “İsrail’le savaşımız yok, İsraillilerin Filistinliler üzerinde bir işgali var” dedi. İsrail’in Katar’a yönelik saldırılarını azaltması akıllıca olacaktır, tıpkı bazı Kongre üyelerinin yapması gerektiği gibi. Stratejik hususlar çok daha önemli.
