Aşağıda çevirisini okuyacağınız makale, İsrail’in Gazze savaşında yapay zekâ tarafından üretilen hedeflere odaklanmasının etkileri üzerine yoğunlaşıyor. Orta Doğu Enstitüsü’nde kıdemli bir araştırmacı olan Charles Lister’ın kaleme aldığı analiz, İsrail ordusunun 2019’dan bu yana kullandığı bilinen Habsora adı verilen yapay zekâ platformunun verilerinin büyük çoğunluğunun Hamas’ın lider kadrosu değil daha ziyade görünür olan Hamas savaşçılarıyla ilgili istihbarata dayanıyor. Bu durumun konutların çok yüksek düzeyde hedef alınmasını açıkladığını belirten Lister, savaşta yapay zekâ ile hedef belirlemenin “hem yakın hem uzun vadede ne kadar etkili olacağı görülecek, ancak kitlesel sivil ölümleri, insani felaket ve altyapı yıkımı ortada” diyor. Lister ayrıca yapay zekânın olağandışı yeteneklerinin İsrail için sahte bir güvenlik ve güven duygusu yaratabileceğine dikkat çekiyor:
***
İsrail’in Gazze’de yapay zekâ tarafından üretilen “kitle imha fabrikasına” bir bakış
İsrail’in iki ay süren askeri operasyonu, İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman şehirlerinin yıllarca süren kapsamlı bombardımanından daha fazla hasara yol açtı.
CHARLES LISTER
Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’in güneyine saldırmasından bu yana İsrail’in Gazze’ye yönelik askeri harekâtı 18 binden fazla Filistinlinin ölümüne ve 50 binden fazlasının yaralanmasına neden oldu.
Ölçek, kapsam ve yıkıcı etki bakımından İsrail’in iki aylık askeri operasyonu, İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman şehirlerinin yıllarca süren kapsamlı bombardımanı kadar -hatta daha fazla- hasara yol açtı.
Gazze’ye ilişkin uydu analizleri, Gazze’nin kuzeyindeki tüm binaların %70’inin ve Gazze Şeridi’nin tamamındaki konutların %60’ının hasar gördüğünü ya da yıkıldığını gösteriyor.
İsrail ordusu Gazze’deki niyetini gizlemedi ve Hava Kuvvetleri Komutanı Omer Tishler, “Demir Kılıç Operasyonu”nun “cerrahi bir şekilde değil, büyük ölçekte” yürütülen “amansız, 24 saat süren hava saldırıları” içerdiğini açıkladı.
İsrail bombardımanının ilk beş gününde Gazze’ye toplam patlayıcı ağırlığı 4 bin ton olan en az 6 bin bomba atıldı. 35 günün sonunda 15 bin ayrı hedef vurulmuştu ki bu rakam İsrail’in 2008, 2012, 2014 ve 2021 yıllarında Gazze’de 92 gün süren dört savaşta vurduğu 12 bin 600 hedeften daha fazlaydı.
İsrail’in askeri harekatının büyüklüğü, özellikle de İsrail Ordu Sözcüsü Daniel Hagari’nin harekatın ilk günlerinde “isabete değil hasara önem verdiklerini” söylemesi İsrail ordusunun gelişigüzel hareket ettiği iddialarına yol açtı.
Gerçekte, yıkım ve ölümlerin ölçeği, yapay zekanın (AI) sorumlu olduğu İsrail tarafından belirlenen hedeflerdeki aşırı artıştan kaynaklanıyor.
Gizli yapay zekâ birimi
İsrail, 2019’dan bu yana Habsora veya İncil adı verilen sofistike bir yapay zekâ platformuna dayanan gizli bir yapay zekâ birimini (Hedef Belirleme Birimi) istikrarlı bir şekilde genişletti.
İnsan, coğrafi-mekansal, sinyal ve açık kaynak istihbaratının yanı sıra havadan gözetlemeyi de kullanan Habsora’nın Gazze’de Hamas veya diğer militan gruplarla ilişkili olduğunu düşündüğü 40 binden fazla hedeften oluşan bir veri tabanı geliştirdiği bildiriliyor.
Yapay zekâ sistemi ilk kez Mayıs 2021’deki savaşta test edildi ve Habsora bazen yeni hedefleri belirlemek için gerçek zamanlı istihbarat toplayan yapay zekâ güdümlü drone sürüleri ile birlikte kullanıldı.
Dönemin İsrail Savunma Bakanı Aviv Kochavi’ye göre, ordunun daha önce Gazze’de yılda 50 militan hedef üretme kapasitesine kıyasla, Al sistemi 2021 savaşında günde ortalama 100 hedef belirledi.
Yapay zekanın etkisi o zaman açıkça görülüyordu ve 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail ordusunun Hamas’a saldırma yeteneğinin dramatik bir şekilde genişlemesini kolaylaştırdı. İsrail liderliğinin Demir Kılıç Operasyonu’nun hedefi olarak Hamas’ın “ortadan kaldırılması” ya da “kökünün kazınmasını” gösterecek kadar kendine güvenmesinin nedeni de muhtemelen budur.
İsrail’deki haberlere ve özellikle 972 Magazine’in çığır açan araştırmasına göre Habsora’nın veri tabanı dört hedef kategorisi içeriyor:
- “taktiksel” (militan hücreleri, silah depoları, roketatarlar, yerel militan komuta merkezleri vs),
- “yeraltı” (tüneller),
- “güç hedefleri” (yüksek apartman blokları, devlet daireleri, bankalar ve kamu binaları)
- “evler” (her rütbeden Hamas savaşçısının ikamet ettiği binalar).
İsrail’in saldırısının ilk beş gününde Gazze’ye atılan 6 bin bomba, Gazze’deki Filistinli siviller arasında “şok yaratmak” amacıyla yapay zekâ tarafından oluşturulan “güç hedeflerini” vurdu.
Bu hedefler arasında Gazze Üniversitesi, Filistin Barosu, birkaç Birleşmiş Milletler binası, Kültür, Ekonomi ve Telekomünikasyon Bakanlıkları ve düzinelerce konut bloğu yer alıyordu.
Tipik istihbarat kaynaklarına dayanmasının ötesinde, yapay zekâ sisteminin sofistike otomatik öğrenimi aynı zamanda şüpheli bireylerin ve grupların hareketlerini sürekli olarak izliyor ve davranışlarını ve kalıplarını analiz ediyor.
En az 30 bin savaşçıya komuta eden bir militan grubuyla ilgili Habsora verilerinin büyük çoğunluğu muhtemelen militan liderlerle değil, daha görünür olan askerlerle ve onların evlerine gidip gelmeleriyle ilişkili, bu da konutların çok yüksek düzeyde hedef alınmasını açıklıyor.
İki ayın sonunda İsrail ordusu 5 bin kadar savaşçıyı öldürdüğünü iddia etse de sadece bir düzine kadar orta ve üst düzey Hamas komutanının öldüğüne inanılıyor.
Etkililiği görülmeye devam ediyor
İsrail’in 7 Ekim saldırısında tarihindeki en yüksek ölü sayısına ulaştığı göz önünde bulundurulduğunda, tepkisinin sert olacağı kesindi, ancak Al’nin olağanüstü acımasız bir askerî harekâtı kolaylaştırmada etkili olduğu açık.
Bunun hem yakın hem uzun vadede ne kadar etkili olacağı görülecektir, ancak kitlesel sivil ölümleri, insani felaket ve altyapı yıkımı ortada.
Bu etkilerin İsrail için herhangi bir istikrar görüntüsünü destekleyeceğini tek başına tasavvur etmek zor, bu da temel soruyu gündeme getiriyor: Yapay zekânın olağandışı yetenekleri sahte bir güvenlik ve güven duygusu yaratabilir mi?
7 Ekim’den beş ay önce İsrail Ordusu Genel Müdürü Eyal Zamir, İsrail güvenlik kurumunun bir Al “süper gücü” haline geldiğini iddia etti.
Ancak, İsrail, Filistin topraklarında yapay zekâ, yüz tanıma ve gözetleme yetenekleri konusunda dünya lideri olmasına rağmen, Hamas piyasadan temin edilebilen insansız hava araçları, birkaç yamaç paraşütü ve patlayıcılarla donatılmış savaşçılarla İsrail’i işgal etti.
Al saldırıyı ne öngördü ne tespit etti ne de önledi.
Kitle imha fabrikası
Yapay zekanın sözde uygun hedefleri belirleyebilme kolaylığı da soru işaretlerine yol açıyor. Eski bir İsrail istihbarat subayına göre Habsora, seçilen her hedefe kırmızı, sarı ya da yeşil ışıklarla kodlanmış bir “puan kartının” verildiği ve doğal olarak “niteliğe değil niceliğe vurgu yapılan” bir “kitle imha fabrikasının” kurulmasına yardımcı oldu.
Yapay zekâ, Hamas askerleriyle bağlantılı her konut ya da evin bombalanmasını önermenin uzun vadeli etkilerini ya da Gazze’yi bir moloz yığınına dönüştürmenin uzun vadeli güvenlik sonuçlarını dikkate alıyor mu?
Tüm yeni teknolojilerin daha geniş yapılar, mekanizmalar ve en iyi uygulamalar içinde yerini bulması zaman alır ancak Al, Gazze’de önümüzdeki yıllarda Filistinliler, bölgenin geneli ve özellikle de İsrail için derin etkileri olacağı tartışmasız olan bir askeri harekatın arkasındaki birincil itici güç olmuş gibi görünüyor.
Al’nin Gazze’de devam eden savaştaki rolüne odaklanan medya yorum ve analizlerinde, dünya çapındaki orduların Habsora’nın uygulamasını yakından izleyeceği ve dersler çıkaracağı sıklıkla dile getiriliyor.
Bu derslerin neler olacağını sadece zaman gösterecek
