Lübnan Parlamentosu Joseph Aoun’u yeni cumhurbaşkanı olarak seçti. Lübnan eski cumhurbaşkanı Michel Aoun’un görev süresinin Ekim 2022’de sona ermesinden bu yana parlamentoda hiçbir isim üzerinde anlaşma sağlanamamıştı. Bu ilk degil, önceki cumhurbaşkanı Michel Aoun’un seçilmesi de iki yıldan fazla sürmüştü.
Joseph Aoun geçmişte Özgür Yurtsever Partisi’nden eski cumhurbaşkanı Michel Aoun ve damadı Dışişleri eski Bakanı Cibran Bassil ile ittifak yapan ancak daha sonra bağımsız bir siyasi figür haline gelen bir ordu komutanı. Adaylığı, Lübnan’ın en etkili Hristiyan politikacıları olan Cibran Bassil ve Semir Caca tarafından başlangıçta reddedilmiş olsa da, her iki isim de sonunda istemeyerek de olsa Joseph Aoun’u destekledi. Özellikle Caca, kendisi cumhurbaşkanı olmak istiyordu. Lübnan’da Ulusal Anlaşmaya göre cumhurbaşkanının Maruni Hristiyan olması gerekiyor.
Seçim Sürecindeki Siyasi Ortam
Bu seçim, Lübnan’ın karmaşık ve çoğu zaman çelişkili siyasi ortamını yansıtıyor. Yeni cumhurbaşkanının ABD’ye yakın bir figür olması ve Washington ile derin bir koordinasyon içinde bulunması, zafer yolunu şekillendiren önemli etkenlerden biri oldu. Aoun’un Suudi Arabistan’a yaptığı ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın kardeşi Savunma Bakanı ile görüştüğü son ziyaret de konumunu güçlendirdi. Bölünmüş durumdaki Sünni partiler de büyük ölçüde Suudi Arabistan’ın tercihlerine uyarak Joseph Aoun’un adaylığını destekledi.
ABD, Fransa, Katar ve Suudi Arabistan gibi uluslararası aktörler, seçim sürecinde önemli bir rol oynadı. Bu dış müdahale, Lübnan’ın içişlerinde bağımsızlık mücadelesi verme konusundaki uzun süredir devam eden zorluklarını bir kez daha gözler önüne serdi. Ancak ironik bir şekilde, İran’ın Lübnan’daki nüfuzuna tepki olarak kendilerini “Hizbullah karşıtı” olarak tanımlayan partiler, bu dış müdahaleyi Hizbullah’a karşı bir zafer olarak kutladı ve kendi retoriklerine ters düştü.
Hizbullah ve müttefiki Emel Hareketi’nin desteklediği Maruni Marada Hareketi’nin lideri olan Süleyman Franjieh daha geniş bir uzlaşı sağlamak adına adaylıktan Joseph Aoun lehine çekildiğini açıkladı. Seçimden bir gün önce Franjieh’nin yaptığı bu açıklama sonrasında Joseph Aoun’un seçilmesine kesin gözle bakılmaya başlandı.
Hizbullah’ın Direnci ve Stratejik Vizyonu
Sürekli olarak siyasi saldırılara ve ihanetlere maruz kalmasına rağmen Hizbullah, Lübnan’da önemli bir güç olmaya devam ediyor. Hizbullah, olumsuz koşullara uyum sağlama ve karmaşık siyasi manevralar yapma yeteneğini defalarca kanıtladı. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım’ın yakın zamanda vurguladığı gibi, Hizbullah’ın yaklaşımı yalnızca askeri direnişe dayanmıyor; durumun gerekliliklerine göre şekillenen daha geniş bir stratejik vizyon içeriyor. Hizbullah, Orta Doğu’daki değişen güç dengelerini anlamakta ve Lübnan’ın çıkarlarını korumak için buna uygun hareket ediyor.
Lübnan’ın Geleceği İçin Önemli Sorular
Yeni cumhurbaşkanı Joseph Aoun, seçilmesinde etkili olan ABD, Suudi Arabistan ve müttefiklerinin etkisiyle hareket ederek ülkedeki mevcut bölünmeleri derinleştirecek politikalar mı izleyecek yoksa Lübnan’ın egemenliğini ve iç istikrarını mı öncelik olarak değerlendirecek?
Mayıs 2022’de yapılan genel seçimlerden bu yana yeni bir hükümet kurulamadı ve hala seçim öncesi görevde olan başbakan ve kabine geçici olarak yönetimde. Aoun, Lübnan’ın parçalanmış siyasi yapısında bir başbakan seçip bir hükümet kurmak zorunda. Bu süreç, siyasi gruplar kilit bakanlıkları ele geçirmeye çalışırken yine gecikmelere neden olabilir ve mevcut geçici hükümetin görev süresini uzatabilir.
Lübnan Ordusu’nda Joseph Aoun’dan sonra Genelkurmay Başkanlığına kimin gelecegi kritik bir karar. Bu karar, Lübnan’ın iç güvenliği ve Batı ile Hizbullah arasında kurulacak hassas dengenin geleceği açısından büyük etkiler yaratacak. Özellikle İsrail ile yapılan 60 günlük ateşkesin bitimine günler kala Lübnan Ordusu’nun Litani Nehrinin güneyinde UNIFIL askerleri ile güvenliği sağlayabilmesi konusunda endişeler artarken, ordunun başına gelecek yeni isim kritik önem taşıyor. Yine Ulusal Anlaşmaya göre Genelkurmay Başkanı’nın Maruni Hristiyan olması gerekiyor.
Joseph Aoun Neden Şimdi Seçilebildi?
İki yıldır seçilemeyen Aoun neden şimdi seçimi kazandı? Bunun en önemli nedeni Lübnan’da Hizbullah’ın zayıflaması, Esad rejiminin düşmesi ve direniş ekseninin genel olarak güç kaybetmesidir. İkinci nedeni ise, güneyde, Bekaa Vadisi’nde ve özellikle Beyrut’ta yakın zamanda yaşanan savaş nedeniyle büyük yıkıma uğrayan bölgelerin yeniden inşası için uluslararası fon ve desteğe duyulan ihtiyaçtır.
Hizbullah’ın adayı olan Süleyman Franjieh ya da diğer adaylardan biri cumhurbaşkanı seçilseydi, uluslararası destek ve fonların gelmesi pek olası değildi. Riyad ve Washington’un bu durumu bir baskı aracı olarak gördüğü açık. Uluslararası toplumun üzerinde uzlaştığı bir cumhurbaşkanı seçilmeden bu desteğin sağlanması pek olası görünmüyordu. Bunun ötesinde, Esad’ın düşüşüyle birlikte Lübnan’ın içten içe çöküş yaşayan, kurumları iflas etmiş, dünyadan izole bir ülke haline gelmesinin, bölgedeki yöneticiler için bir tehdit oluşturduğu açıkça görülüyor.
Lübnan’ın yeni cumhurbaşkanı, derin bir şekilde bölünmüş siyasi ortamda ve yoğun dış müdahale altında göreve geliyor. Bu seçim, ülkenin liderlik dinamiklerinde bir değişimi temsil etse de, hükümetin kurulması, iç ve dış çıkarlar arasındaki dengeyi sağlama ve iç istikrarı koruma gibi zorluklar hala büyük önem taşıyor. Lübnan’ın geleceği, liderlerinin hizipçiliği aşarak ülkenin egemenliğini ve birliğini önceliklendirme becerisine bağlı olacak.
