Rusya’nın modern tarihinde sekizinci kez yapılacak olan 2024 devlet başkanlığı seçimleri için erken oy verme işlemi 25 Şubat’ta başladı. Bu sayede, aşırı ya da ulaşılması zor yerlerde yaşadıkları ya da çalıştıkları için sandıklara gidemeyen Rusya vatandaşları 14 Mart’a kadar oylarını kullanabilecekler.
Ayrıca yurt dışında yaşayan Rusya vatandaşları da 1 Mart’ta sandık başına gitmeye başladı.
15 ve 16 Mart tarihlerinde Donetsk, Lugansk, Zaporojye, Herson, Belgorod, Bryansk ve Kursk oblastlarının yanı sıra Kırım bölgelerini kapsayan savaş bölgesinin yakınına mobil oy verme istasyonları yerleştiriliyor. Bu girişim, söz konusu bölgelerde ikamet eden vatandaşların oy verme sürecine kolaylıkla erişebilmesini sağlamak amacıyla tasarlandı.
2018’deki bir önceki devlet başkanlığı seçimlerine katılım oranı yüzde 67,5 olarak gerçekleşmişti. Rusya Kamuoyu Araştırma Merkezi’nin (VTsIOM) tahminlerine göre bu yıl katılım oranının yüzde 71 olması bekleniyor.
Rusya devlet başkanını nasıl seçiyor?
Rusya’nın cumhurbaşkanlığı seçimlerini düzenleyen yasal çerçeve, anayasa, Seçim Haklarının Temel Garantileri ve Rusya Federasyonu Vatandaşlarının Referanduma Katılım Hakkına İlişkin Federal Kanun ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Seçimi Hakkında Federal Kanun ile belirleniyor.
Devlet Başkanı, Rusya vatandaşları tarafından genel, eşit ve doğrudan oyla gizli oyla altı yıllık bir süre için seçiliyor. Başkanlık seçimi, Rusya Federasyonu topraklarının tamamını kapsayan tek federal seçim bölgesinde yapılıyor.
Federasyon Konseyi veya parlamentonun üst kanadı, seçim gününü resmi olarak 17 Mart 2024 olarak belirledi. Rusya Merkezi Seçim Komisyonu, daha sonra oylamanın 15-17 Mart tarihlerinde üç gün boyunca yapılacağını duyurdu.
Komisyon Başkanı Ella Pamfilova, yaptığı açıklamada “Üç günlük oylama, seçim sistemimizde artık bir gelenek haline geliyor… İlk kez [Kovid-19] salgını sırasında kullanıldı, ancak zamanla seçmenlerin çoğunluğu, diğer avantajları nedeniyle bu formatı sevmeye başladı,” diye konuştu.
2024 seçimlerindeki yenilikler neler?
Merkezi Seçim Komisyonu tarafından alınan karara göre, bu yıl ilk kez uzaktan elektronik oylama sistemi olan e-oylama kullanılıyor. Rusya’nın 29 bölgesindeki seçmenler oylarını uzaktan kullanabilecek.
Çevrim içi e-oylama, Moskova kentinde ve oblatında, Altay, Arhangelsk, Belgorod, Çelyabinsk, Çuvaş, Kaliningrad, Kaluga, Kamçatka, Karelya, Kursk, Lipetsk, Murmansk, Nenets, Nizjniy Novgorod, Novgorod, Novosibirsk, Perm, Pskov, Rostov, Sverdlovsk, Tomsk, Vladimir, Vologda, Voronej ve Yaroslavl bölgelerinin yanı sıra Kırım ve Sivastopol’da yapılabilecek.
Elektronik oylama sistemini kullanarak uzaktan oy kullanabilmek için seçmenin, seçim günlerinin başlamasından önceki 45 gün içinde 29 Ocak ile 11 Mart tarihleri arasında başvuruda bulunması gerekiyordu.
Elektronik Oy Pusulası İşleme Sistemi (EBPC) olarak anılan yenilikçi oy pusulası işleme sistemi, işaretlenmiş kağıt oy pusulalarını okumak ve işlemek ve sonuçları saymak için özel bir tarayıcı kullanan gelişmiş bir e-sistem. EBPC, oyları sayan ve seçim mevzuatında öngörülen standart prosedürleri otomatik olarak yürüten bir donanım ve yazılım kompleksi. Seçim komisyonunun protokolü, EBPC’ye bağlı yazıcıda görüntülenebiliyor ve bu protokol otomatik olarak üst seçim komisyonuna gönderiliyor.
2024 seçimlerinin adayları kimler?
Seçimlerde, en üst makam için yarışan dört aday var:
- Rusya Federasyonu’nun görevdeki Devlet Başkanı Vladimir Putin;
- Rusya Federasyonu Komünist Partisi (RFKP) adayı Nikolay Haritonov;
- Rusya Liberal Demokrat Partisi (LDPR) adayı Leonid Slutskiy;
- Yeni Halk Partisi adayı Vladislav Davankov.
Seçime yarışına katılan tüm adaylar yüksek eğitime sahip; Putin hukuk alanında, Davankov tarih alanında, Slutskiy kamu yönetimi alanında ve Haritonov ise tarım çalışmaları alanında uzman. Akademik dereceler açısından, Putin ve Haritonov’un ekonomi alanında doktorası var, ayrıca Haritonov’un sosyoloji alanında da bir doktorası var, Slutskiy ise iktisat doktoru.
Yaş bakımından Nikolay Haritonov 75 yaşında en yaşlı aday olurken, 17 Mart 2024’te 40 yaşına girecek olan Vladislav Davankov ise en genç adayı.
Gözlemciler kim?
Rusya’ya 30 ulusal parlamentonun yanı sıra 5 uluslararası kuruluştan olmak üzere 36 ülkeden uluslararası gözlemci heyetleri geldi.
Bunların arasında Bağımsız Devlet Topluluğu (BDT) Üye Ülkelerin Parlamentolararası Asamblesi, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) Parlamenter Asamblesi, ASEAN Parlamentolararası Asamblesi, İslam İşbirliği Örgütü ve Orta Amerika Parlamentosu (PARLACEN) bulunuyor.
Onlarca seçim uzmanının yanı sıra toplamda 200’den fazla parlamento gözlemcisi akredite edildi.
