Kosova’nın sınırları içinde sadece avroyu kabul edeceğini açıklaması ve ardından ülkenin kuzeyindeki Sırpların Sırp dinarlarını kullanmakta ısrar etmesi nedeniyle Sırbistan ile gerilimin yeniden alevlenmesinden endişe ediliyor.
Geçen hafta Kosova Merkez Bankası, 1 Şubat’tan itibaren Nakit İşlemleri Yönetmeliği’nin yürürlüğe gireceğini duyurdu. Sahte para ve diğer mali suçlarla mücadele etmeyi amaçlayan yasa, ülkede nakit ve dijital ödemeler için izin verilen tek para biriminin avro olduğunu belirtiyor.
Düzenleme, avro dışındaki diğer para birimlerinin yalnızca fiziksel formda, avro dışı banka hesaplarında veya döviz amacıyla saklanmak üzere değerli eşya olarak kullanılabileceğini söylüyor.
Kosova, 1998-1999 Kosova savaşından kısa bir süre sonra ve Sırbistan’dan tek taraflı ve resmen bağımsızlığını ilan etmesinden altı yıl önce, 2002 yılında avroyu kabul etti. Ülkenin anayasası, Kosova’nın ‘tek bir para birimine’ sahip olduğunun altını çizmesine karşın, Sırp çoğunluklu bazı belediyeler dinar kullanıyor.
Ayrıca, Kosova’daki Sırp bankaları, Sırbistan’dan emekli maaşı alan Kosovalı Sırplar ve okullar ve hastaneler gibi hâlâ Sırp sisteminin bir parçası olan kurumların çalışanları da sadece dinar kullanıyor. Sırpların çoğunlukta olduğu bölgelerdeki dükkan ve kafelerdeki ödemeler de dinarla yapılıyor.
Merkez bankası, avro dışı para birimlerini kullanan taraflar arasındaki ‘gönüllü işlemlerin’ düzenlemelerin kapsamı dışında kaldığını açıkladı.
Sırp dinarı hakkında henüz bir yasaklama yok. Sırp dinarı, Arnavutluk leki ve ABD doları gibi diğer para birimleriyle birlikte avro dışı banka hesaplarında takas edilebilecek ve tutulabilecek.
Sırplardan tepki
Kosova’nın kuzeyindeki Sırp azınlığın temsilcisi olarak öne çıkan Sırp Listesi, Priştine’nin yeni düzenlemesine tepki gösterdi.
Sırp Listesi, düzenlemenin ‘Sırpların silah kullanılmadan sınır dışı edilmesi’ anlamına geleceğini iddia etti ve bunun ‘Sırp halkının fiziksel olarak hayatta kalmasını doğrudan tehdit ettiğini’ söyledi.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic de kararı kınayarak, “Kosova’da dinarın yasaklanmasına karşı eldeki tüm araçları kullanacağız,” dedi.
Vucic ayrıca, devlet yayın kuruluşu RTS’ye verdiği demeçte, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’i, yeni kuralın uygulanmasını önlemek için yetkisini kullanmaya çağırdı.
AB, ‘kararı analiz ediyor’
AB sözcüsü Peter Stano, Avrupa Komisyonu’nun Kosova’nın kararını ‘analiz ettiğini’ ve ‘açıklama istediğini’ söyledi.
Stano, “Hâlâ bu kararı, kabul edilme nedenlerini, motivasyonlarını ve olası sonuçlarını analiz ediyor ve açıklamalar arıyoruz. Genel olarak, Kosova ve Sırbistan’ın, ilişkilerin normalleşmesine elverişli olmayan ve sahadaki istikrarı olumsuz etkileyebilecek koordinasyonsuz eylemlerden kaçınması bekleniyor,” dedi.
Stano, her iki tarafı da konuyu ‘AB’nin kolaylaştırdığı diyalog’ çerçevesinde ele almaya çağırdı. Bununla birlikte, Kosova’nın 22 yılı aşkın bir süre önce uyum sağlamayı vaat ettiği resmi para birimi konusu müzakerelere dahil edilmiş değil.
