Ukrayna-ABD anlaşması nadir toprak elementlerinde Çin’in kısıtlamalarını önleyebilir mi?

Analistlere göre Rusya ile ısınan ilişkiler ve Ukrayna ile imzalanabilecek bir anlaşma, ABD’ye önemli mineraller için yeni kaynaklar sağlayabilir ve bu da Çin’in ABD’ye yönelik nadir toprak ihracat kontrollerinin etkisini azaltabilir.

South China Morning Post’a konuşan analistler, ABD Başkanı Donald Trump’ın savaştan zarar gören Ukrayna’dan maden çıkarmak için bir anlaşma yapması ya da Rusya ile ilişkilerini geliştirmeye devam etmesi halinde, her iki ülkenin de Amerikalı üreticilere hammadde sevkiyatını artırabileceğini söyledi.

Bu da Çin’in kendi madenlerinin ABD’ye ihracatı üzerindeki kısıtlamalarını tamamen dengelemese de zayıflatabilir. Pekin’in yüksek teknolojili malların üretimi için gerekli olan bu minerallerin tedariki üzerindeki neredeyse tekeli, ABD ile uzun süreli bir ticaret savaşına girerken elinde güçlü bir koz olarak görülüyor.

Hong Kong’daki Fransız yatırım bankası Natixis’in Asya-Pasifik baş ekonomisti Alicia Garcia-Herrero, “Trump’ın Ukrayna’ya ihtiyacı olabilir” dedi.

Washington ve Moskova temsilcileri bu ayın başlarında Ukrayna savaşını sona erdirmek için çalışmaya başlama konusunda anlaştı ve iki taraf da Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında bir toplantı düzenlemeye çalışıyor – ABD politikasında büyük bir değişimin habercisi olan hamleler.

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’na (USGS) göre Ukrayna’nın rezervlerinde tahminen 500.000 ton lityum bulunuyor – pil üretimi için gerekli bir madde – ve grafit zulası küresel kaynakların yüzde 20’sini temsil ediyor. Ülkede ayrıca rüzgar türbinlerinin yapımında kullanılan önemli miktarda neodimyum ve TV’lerde, aydınlatmada ve lazerlerde bulunan bir dizi metal bulunmaktadır.

Trump hükümeti bir yandan Rusya-Ukrayna ateşkesini sürdürürken bir yandan da Moskova ile ekonomik ilişkilerini geliştirmeye çalışıyor. Putin, üç yıllık savaş sırasında Ukrayna’nın ilhak ettiği bölgelerdeki nadir toprak metallerine erişimi açacağını belirtti.

Pekin merkezli düşünce kuruluşu Çin ve Küreselleşme Merkezi’nin başkan yardımcısı Victor Gao, “Rusya ve ABD zaten aynı yatakta uyuyor gibi görünüyor, bu yüzden çok komik anlaşmalar yapabilirler” dedi.

Çin, ABD’nin kısıtlama ve gümrük vergilerine karşı bir önlem olarak maden ihracatını sınırlandırdı. Geçen yıl Pekin, ABD’ye antimon, galyum ve germanyum sevkiyatını kısıtladı. Bu ayın başlarında ise Çin Ticaret Bakanlığı, mühimmat bileşeni tungsten de dahil olmak üzere beş elementin kapsamını genişletti.

Putin bu hafta başında yaptığı açıklamada, 3,8 milyon ton rezerve sahip olan ülkesinde nadir toprak endüstrisinin geliştirilmesinin bir öncelik olduğunu söyledi.

Ancak Pekin, dünyadaki nadir toprak rezervlerinin %60’ından fazlasını elinde tuttuğu ve küresel işlemenin %90’ını gerçekleştirdiği için Çin’in ihracat kontrolleri Amerikalı üreticilere zarar verebilir.

Kritik mineraller uzmanı ve madencilik yatırım şirketi Cove Capital’in CEO’su Pini Althaus, “Bir yerden başlamak zorundayız ve ABD’nin kritik mineralleri temin edebileceği her ülke sorunu daha da derinleştiriyor” dedi.

17 nadir toprak metali elektrikli araçlar, cep telefonları, füze sistemleri ve diğer elektronik cihazlar için mıknatıs yapımında kullanılıyor. ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu, nadir topraklar da dahil olmak üzere 50 minerali kritik olarak değerlendiriyor. Kritik mineraller savunma, yüksek teknoloji, havacılık ve yeşil enerji alanlarında kullanılıyor.

Economist Intelligence Unit pazar araştırma şirketinin Asya baş ekonomisti Nick Marro, ABD Ukrayna’nın nadir toprak tedariki için bir anlaşma yapmayı başarsa bile, savaştan kaynaklanan hasar ve nüfusun yer değiştirmesinin madencilik faaliyetlerini zorlaştıracağını söyledi.

Marro, “[Ukrayna’ya güvenmenin] Çin’i küresel tedarik zincirinden nasıl çıkaracağı tam olarak açık değil, çünkü herhangi bir pazardaki işleme kapasitesi Çin’in şu anda sunduklarını karşılamakta zorlanacaktır” dedi.

Ukrayna, maden kaynaklarının çoğunun 2022’den bu yana Rusya tarafından ele geçirilen bölgelerde bulunduğunu söyledi. USGS verilerine göre Rusya geçen yıl 2.500 ton nadir toprak üretti ki bu Çin’in tahmini 270.000 tonluk üretimine kıyasla çok düşük bir miktar.

ABD de dahil olmak üzere Çin dışındaki çoğu ülke, çıkarıldıktan sonra kritik mineralleri işlemek için gerekli arıtmadan yoksun.

Toronto merkezli endüstri danışmanlık şirketi Stormcrow Capital’in başkanı Jon Hykawy, “Bildiğim kadarıyla Ukrayna’da kaynak ya da rezerv oluşturmaya yetecek kadar araştırılmış ve sondaj yapılmış hiçbir yatak yok” dedi ve “Bir maden planının oluşturulabileceği noktaya gelmek yıllar alır” diye ekledi.