Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, Ukrayna’da devam eden savaş, Avrupa’da yeni silah alımlarını dramatik bir şekilde artırdı ve bundan en çok yararlananlar ABD’li üreticiler oldu.
2019-2023 yılları arasında dünya genelindeki silah ticareti 2014-18 rakamlarına göre %3,3 oranında azaldı fakat bu dönemde Avrupa ülkeleri tarafından ithal edilen silah miktarı önceki beş yıla kıyasla iki katına çıktı.
Avrupa ülkelerine yapılan silah satışlarının %55’lik aslan payı ABD’den geldi. Bu oran bir önceki döneme göre yüzde 20 puan arttı. Ağırlıklı olarak Avrupa ülkelerine yapılan satışlar sayesinde ABD toplam silah ihracatını %17 oranında artırdı.
ABD’li üreticiler 107 ülkeye, SIPRI tarafından incelenen diğer tüm dönemlerden ya da diğer ihracatçı ülkelerden daha fazla silah göndermiş durumda.
SIPRI Silah Transferleri Programı Direktörü Mathew George, “ABD, dış politikasının önemli bir yönü olan silah tedarikçisi olarak küresel rolünü arttırdı ve geçmişte hiç olmadığı kadar çok ülkeye silah ihraç etti. Bu durum, ABD’nin iktisadi ve jeopolitik hakimiyetinin yükselen güçler tarafından sorgulandığı bir döneme denk geliyor,” dedi.
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde Ukrayna, silah ithalatının en dramatik şekilde arttığı Avrupa ülkesi. Ukrayna 2019’dan 2023’e kadar çok az ithalat yapan ve yerli üretim ile silahlanan bir ülke konumundan Hindistan, Suudi Arabistan ve Katar’ın ardından dünyanın 4 numaralı silah alıcısı konumuna yükseldi. İthalat bir önceki döneme kıyasla %6.600 artış gösterdi.
2023 yılında Ukrayna küresel silah ithalatında 1 numaraydı. Fakat Rusya’ya karşı mücadelede edindiği silahların çoğunu satın almak yerine müttefiklerinden hibe ile aldı. ABD, Almanya ve Polonya Ukrayna’nın ilk üçteki tedarikçisi.
Fransa, Rusya’yı yerinden etti
Dünyanın en büyük beş silah ihracatçısı ABD, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya oldu. Fransa, Rusya’yı geride bırakarak 2. sıraya yerleşti. Rusya’nın ihracatı %53 oranında düştü. Fransa’nın satışları ise %47 arttı.
2019 yılında 31 ülke Rusya’dan silah alıyordu. Bu sayı 2023’te 12’ye düşerken, Rusya ile petrol ve gaz ticaretini sürdüren Hindistan ve Çin açık ara en önemli müşteriler oldu.
Raporun yazarlarından Pieter Wezeman DW’ye yaptığı açıklamada, “Diğer durumlarda, ABD ve Avrupa devletleri de bir dereceye kadar, daha önce Rus silahları satın alan ya da almayı düşünen ülkelere baskı yaptı,” ifadelerini kullandı.
Wezeman bu durumu, “Rus savaş uçakları satın alacak olan Mısır’ın ABD’nin baskısıyla bunu yapmaktan vazgeçmesi ve gelişmiş savaş uçakları satın almak için Fransa’ya yönelmesi örneğinde çok güçlü bir şekilde görebiliyoruz,” açıklamasını yaptı.
Wezeman, Fransa’nın ‘stratejik egemenlik’ politikası izlediğini söyleyerek, “Temel olarak, başkasının silahlarına bağımlı olmadan istediği zaman askeri güç uygulayabilmek istiyor. Bu nedenle bir silah endüstrisine ihtiyaçları var, ancak buna sahip olabilmek için gerçekten ihracat yapmanız gerekiyor. Aksi takdirde çok pahalıya mal olur,” dedi.
Wezeman, Fransa’nın silah endüstrisinin son 10 yılda çok başarılı olduğunu, en çok satılanların Rafale savaş uçağı ile denizaltılar ve fırkateynler olduğunu söyledi.
Almanya’nın denizaltı ihracatı artıyor
Almanya’nın dünyanın 5 numaralı silah ihracatçısı olarak konumu 2014’ten 2023’e değişmedi ve ana müşterileri Ortadoğu ülkeleri oldu.
Almanya’dan yapılan silah ihracatı bu dönemde %14 düşmüş olsa da Wezeman bu düşüşün göreceli olduğunu söyledi. Önceki beş yıllık dönem, özellikle denizaltılar olmak üzere büyük siparişler nedeniyle son derece canlıydı.
Buna karşılık, 2023 yılı Alman silah endüstrisi için tek başına özellikle iyi geçti. Wezeman bunun ‘kısmen Ukrayna’ya giden askeri yardımla ilgili olduğunu, ama aynı zamanda örneğin Singapur’a denizaltılar ve hem İsrail hem de Mısır’a fırkateyn ve korvetler teslim edilmesiyle de ilgili olduğunu’ söyledi.
Avrupalıların aksine, Afrika ülkeleri 2019’dan 2023’e kadar, önceki beş yılın yaklaşık yarısı kadar yabancı silah satın aldı ve bunun başlıca nedeni iki büyük ithalatçıdan yapılan alımlardaki düşüş.
Cezayir %77 daha az askeri ürün ithal ederken, Fas’ın alımları ise %46 azaldı.
Kıtadaki varlığı son yıllarda genişleyen Rusya, Afrika’daki ülkelerin 1 numaralı silah tedarikçisi konumunda ve onu ABD ve Çin izliyor.
