Kuzey Makedonya’nın yeni seçilen milliyetçi cumhurbaşkanı pazar günü yemin töreninde komşu Yunanistan ile diplomatik bir krizi tetikledi.
Genç ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı olan İç Makedon Devrimci Örgütü – Makedonya’nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi (VMRO-DPMNE) üyesi Gordana Siljanovska-Davkova, parlamentodaki yemin töreni sırasında ülkesinden anayasal adı olan “Kuzey Makedonya” yerine “Makedonya” deyince kriz patlak verdi.
Yunanistan’ın Üsküp Büyükelçisi Sophia Philippidou, protesto amacıyla yemin törenini derhal terk etti.
Yunanistan Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, yeni cumhurbaşkanının sözlerinin Atina ve Üsküp arasında 2018 yılında imzalanan uluslararası Prespa Anlaşmasının şartlarını ihlal ettiğini ve hem ikili ilişkileri hem de Kuzey Makedonya’nın Avrupa Birliği’ne katılma ihtimalini tehlikeye attığını söyledi.
Prespa Anlaşması uyarınca ülkenin adı ve anayasası değiştirilerek Kuzey Makedonya’nın 2020’de NATO’ya katılması ve AB üyelik sürecini başlatması sağlanmıştı.
Yunanistan, Kuzey Makedonya’nın AB ve NATO üyeliğini on yıllar boyunca engellemişti. Bunun gerekçesi, Balkan komşusunun kendisini “Makedonya” olarak adlandırarak bir Yunan ismini ve eski Yunan Makedonya Krallığı’nın tarihini kendine mal ettiğini iddia etmesiydi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de X’te yaptığı açıklamada, “Kuzey Makedonya’nın AB’ye katılım yolunda başarılı bir şekilde ilerleyebilmesi için, ülkenin reformlar yolunda ilerlemeye devam etmesi ve Prespa Anlaşması da dâhil olmak üzere bağlayıcı anlaşmalara tam saygı göstermesi büyük önem taşımaktadır,” dedi.
Geçtiğimiz iki yıl boyunca Bulgaristan, Kuzey Makedonya’nın AB üyeliğini de engelledi. Sofya, ülkenin Bulgar azınlığını tanımak için anayasasının bir kez daha değiştirilmesini talep ediyor.
Prespa Anlaşması o dönemde sosyalist SDSM partisi liderliğindeki hükümet tarafından imzalanmıştı. Buna karşın Siljanovska-Davkova’nın mensubu olduğu milliyetçi VMRO her zaman anlaşmaya karşı çıktı.
VMRO lideri Hristijan Mickoski geçen haftaki parlamento seçimleri için yürüttüğü kampanya sırasında SDSM’yi “komşularla olan anlaşmazlıkları çözmek için aşağılayıcı tavizler vermekle” suçladı ve Prespa anlaşmasına rağmen ülkeyi “Makedonya” olarak adlandırmaya devam etti.
Mickoski, “Benim için Makedonya Makedonya’dır ve Makedonya olarak kalacaktır,” demişti.
VMRO AB üyeliğini desteklese de, Bulgaristan’ın talep ettiği ve ülkenin bloğa katılımı için bir ön koşul olan anayasal değişiklikleri kabul etmeyeceğini söylüyor.
Yunanistan’da muhalefet partisi Syriza, Siljanovska-Davkova’nın Makedonya terimini kullanmasını kınadı ve ülke hükümetini “bu pasif tutumdan vazgeçmeye” ve Kuzey Makedonya’nın yeni cumhurbaşkanı ve yeni hükümet üyeleri tarafından “Prespa Anlaşmasını ihlal eden her türlü terim veya eylemin … şiddetle ele alınması için uluslararası ve Avrupa düzeyinde mevcut tüm diplomatik araçları” harekete geçirmeye çağırdı.
