ABD Başkanı Joe Biden’ın davetiyle 49 Afrikalı lider üç günlük ABD-Afrika Liderler Zirvesi’ne katılmak üzere Washington’da buluştu.
Zirveye, Fransa’yı topraklarından kovan ve sömürge yanlısı hükümetleri deviren Mali, Gine, Burkina Faso ve Sudan liderleri davet edilmedi.
ABD; Batı’ya yönelik tepkilerin yükseldiği, Avrupa ülkelerinin askerlerini çekmeye başladığı, Çin, Rusya ve Türkiye’nin ise ilişkilerini geliştirdiği Afrika’da etkisini yeniden canlandırmaya çalışıyor.
Birleşmiş Milletler’deki en büyük bölgesel oylama bloklarından birine ev sahipliği yapan ve her geçen gün egemenlik vurgusunu artıran Afrika, büyük güçlerin odak noktalarından biri.
Üst düzey bir Beyaz Saray yetkilisi geçen hafta yaptığı açıklamada, “Zirvenin kökleri, Afrika’nın bugünümüzü şekillendiren ve geleceğimizi şekillendirecek olan kilit bir jeopolitik oyuncu olduğunun kabulüne dayanıyor” ifadelerini kullanmıştı.
ABD’li yetkililer, Biden’ın üç günlük ABD-Afrika Liderler Zirvesi’nin gıda güvenliği, ticaret, iklim değişikliği, iyi yönetişim, küresel sağlık ve bir dizi küresel soruna odaklanan görüşmeler yoluyla ortak öncelikleri ilerletmeyi amaçladığını söyledi.
‘İstikrarı bozuyorlar’
ABD-Afrika Liderler Zirvesi’nin ilki 2014’te Barack Obama döneminde düzenlenmişti. 8 yıl aradan sonra Afrikalı liderleri Washington’a davet eden ABD; Çin ve Rusya’nın Afrika’yı istikrarsızlaştıracağı uyarısında bulundu.
Üç günlük Zirvenin başında konuşan ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Çin’in artan ekonomik etkisiyle Afrika’da günden güne ‘ayak izini’ genişlettiğini savundu. Aynı şekilde Rusya’nın da Kıta’ya ucuz silah sattığını ve paralı askerler yerleştirdiğini söyleyen Austin, bu hamlelerin Afrika’da istikrarı bozduğunu öne sürdü.
Milyarlarca dolarlık vaatlerle Afrikalı liderleri ikna etmeye çalışan Biden’ın, Kıta için 3 yıl içinde 55 milyar dolarlık bir plan açıklayacağı bildirildi. İlk duyurulardan birinde Beyaz Saray, ABD’nin 2025 mali yılına kadar Afrikalı sağlık çalışanlarını eğitmek için 4 milyar dolar yatırım yapacağını söyledi.
Washington ile ilişkileri iki yıl önce patlak veren Tigray savaşı nedeniyle keskin bir şekilde bozulan Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed de, çatışmadan bu yana Washington’a ilk ziyaretini gerçekleştirdi.
Artemis Anlaşmaları
Zirve’de ayrıca NASA’nın Artemis anlaşmaları da gündeme alındı.
Artemis anlaşmaları, Ekim 2020’den bu yana 23 ülke tarafından imzalanan NASA’nın 1967 Dış Uzay Anlaşması’nın uzantısı olarak biliniyor.
Nijerya ve Ruanda ise, ABD ile uzay anlaşmaları imzalayan ilk Afrika ülkeleri oldu.
Artemis anlaşmaları, Rusya ile yaşanan gerilimlerin ve Çin’in kendi ay programını hızla geliştirmesinin ardından gelmişti.
G-20 çağrısı
Biden yönetimi Zirvede, hem güvenlik hem de diplomatik cephelerde Afrika Birliği ile çalışmayı vurguladı. Zirvede Biden’ın ayrıca, Afrika Birliği’nin G-20’nin daimi üyesi olmasına desteğini açıklaması bekleniyor.
Afrika Birliği Başkanı Moussa Faki Mahamat, ABD’nin desteğini övdü, ancak Orta Doğu’daki aşırılık yanlılarıyla mücadeleye hâlâ çok daha fazla odaklanıldığı konusunda uyardı. Ve bu durumu “çifte standart” olarak tanımladı.
Pekin: ABD karalamayı bırakıp somut adımlar atsın
Washington’daki Çin Büyükelçisi Qin Gang ise Çin’in Afrika’daki rolüne yönelik eleştirileri kıtanın “büyük güçlerin rekabet yeri” olmaması gerektiğini vurgulayarak reddetti.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin de bugün Pekin’de gazetecilere verdiği demeçte, Washington’ın diğer ülkeleri karalamak ve onlara saldırmak yerine Afrika halkının iradesine saygı duyması ve Afrika’nın kalkınmasına yardımcı olmak için somut adımlar atması gerektiğini söyledi.
Çin en büyük ticaret ortağı
Kıtanın en büyük ticaret ortağı olan Çin, 2000’den bu yana her üç yılda bir Çin-Afrika işbirliği konulu foruma ev sahipliği yapıyor. Çin’in geçen yıl Afrika ülkeleriyle ticareti 250 milyar doları aştı, bu oranın ABD’nin dört katı olduğu kaydedildi.
Avrupa Birliği, Türkiye, Japonya ve en son Rusya da kendi Afrika liderler zirvelerini düzenlediler.
