Asya
Uzmanlar Harici’ye değerlendirdi: Pakistan iç savaşa sürüklenebilir

Polisin ülkenin eski Başbakanı İmran Han’ı terörle mücadele yasaları kapsamında suçlamasının ardından Pakistan siyasi bir parlama noktasıyla karşı karşıya geldi. ABD ve Pakistan ordusunu kendisini bir “şafak” komplosuyla görevden almakla suçlayarak, geri dönüşünü sağlamak için gece gündüz uğraşan Han, ekonominin ve ülkenin dış politikasının kötü yönetildiği iddiaları üzerine yapılan güven oylamasının ardından Nisan ayında görevden alınmıştı.
Görünüşe göre artan gıda fiyatları, ülkenin borcu ve askeri destek kaybı Başbakan Şahbaz Şerif liderliğindeki mevcut hükümet altında daha da kötüleşti ve insanlar yüzünü yeniden Han’a dönmeye başladı. Temmuz ayında Pakistan’ın en kalabalık eyaleti olan Pencap sakinleri, Han’ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI)’ne yerel seçimlerde önemli bir zafer kazandırmıştı.
Seçimler sırasında Han, “kamplarımız seçmenlerle dolu, muhalefet kampları ise boş” demişti.
Ancak şimdi Han’ın başı büyük belada. Önünde çok fazla soruşturma olan eski Başbakan Han, başkent İslamabad’daki bir mitingde polis memurlarını ve bir kadın hakimi “terörize etmek ve tehdit etmek” ile suçlanıyor.
Khan, partisinin Özel Kalem Müdürü ve Genelkurmay Başkanı Şahbaz Gill aleyhindeki davaya karışan polis şefi ve hakime atıfta bulunarak “sessiz kalmayacağını” ve yetkililere dava açacağını söylemişti. Orduyu isyana kışkırtmakla suçlanan Gill’in polis nezaretinde işkence gördüğü iddia ediliyor.
Ayrıca Han’ın ‘devlet kurumlarını ve yetkililerini tehdit ettiği’ gerekçesiyle konuşmalarının televizyonlarda canlı yayımlanması yasaklandı ve Youtube kanalı engellendi. Han’ın bu karara itiraz edeceği kaydedildi. İmran Han konuyla ilgili twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Bu sadece, kendi çıkarları için Pakistan’ı siyasi ve ekonomik kaosa sürükleyenlerin çaresizliğini gösteriyor” dedi.
After Pemra blocked live transmission of my Pindi jalsa speech on TV channels, Imported govt blocked YouTube midway through my speech. This just shows the desperation of those who for their self interest are willing to push Pakistan towards political and economic chaos.
— Imran Khan (@ImranKhanPTI) August 21, 2022
Han’ı tutuklamak kolay değil
İçişleri Bakanı Rana Sanaullah’ın, Başbakan Şahbaz Şerif ve beraberindekilere karşı gerçekleştirilen protestolardan dolayı İmran Han’ın kesinlikle tutuklanacağını söylemesi işleri daha da kötü hale getirdi, ancak Han’ın destekçileri onun bu kadar kolay götürülmesine izin vermeyecektir.
Han’ın kendisi konuyla ilgili hemen yorum yapmadı, ancak yüzlerce destekçisi, polisin kendisine ulaşmasını engellemek için evinin etrafında toplandı. Han, koruyucu kefalet için mahkemeye başvurdu. İslamabad Yüksek Mahkemesi, 3 gün süreyle Han’a koruyucu kefalet verdi. Bu, polisin Han’a karşı 25 Ağustos’a kadar gözaltı uygulayamayacağı anlamına geliyor.
Siyasi, ekonomik ve sosyal kriz
Pakistan siyaset uzmanı Shamim Shaid Harici’ye verdiği demeçte, “İmran Han ile Başbakan Şahbaz Şerif arasındaki çatışmanın koalisyon ortaklarının zirveye ulaşmasına yol açtığına inanıyorum. İki taraf arasındaki davaların kaydı şimdi ülkeyi iç savaş benzeri bir duruma sokuyor” dedi.
Shaid, Pakistan’ın halihazırda ekonomik kriz, artan şiddet ve terör, yakın komşusu Afganistan’da Taliban’ın güçlenmesi, yoksulluk ve işsizlik gibi pek çok sorunla boğuştuğunu söyledi ve ekledi:
“Pakistan, şu anda altı yüz milyar doları aşan bir başka ciddi sorunla, borç sorunuyla karşı karşıya. IMF her geçen gün Pakistan’a daha fazla şart koşuyor. Belucistan ve Sindh ise sel felaketiyle boğuşuyor. Mevcut iç krizlerin ışığında Pakistan, siyasi bir çatışmayı kaldıramaz.”
Pakistan’daki siyasi istikrarsızlık ciddi bir endişe yaratıyor.
Han’a yönelik suçlamalar
İslamabad merkezli siyasi yorumcu ve köşe yazarı Rasheed Safi ülkedeki durumu Harici’ye değerlendirdi: “Han’ın partisi ile Şerif yönetimindeki federal hükümet arasında açık bir mücadele var ve Han’la ilgili terörle mücadele suçlamaları Pakistan’daki en büyük suçlamalardan biri olarak kabul ediliyor.”
Safi, mevcut terör suçlamalarının ve Han’ın partisini yasa dışı olarak yurt dışından para almakla suçlayan son raporun İmran Han’ı zor durumda bıraktığını söyledi.
Safi, ayrıca Pakistan Federal Soruşturma Ajansı’nın, Han ve partisinin kol düğmesi, saat, yüzük ve diğer değerli eşyalar gibi devlet hediyelerini devlet hediye deposuna yatırmak yerine 180 milyon Rs’ye sattığını iddia ederek başka bir soruşturma daha başlattığını açıkladı.
Safi, “Hukuki açıdan bakarsak, İmran Han ve partisindeki bazı kilit isimler şu anda büyük baskı altında. Han’ın 25 Ağustos’tan sonra tutuklanması da olağandışı değil” dedi.
Ancak Han’ın tutuklanmasının kolay bir iş olmadığını söyleyen Safi, Pakistan’daki hükümet kurumlarının zayıf olduğunu belirtti.
Rashid Safi's analysis on Imran Khan's Statement | Think Tank | Dunya News https://t.co/JOTHJwdsWS via @YouTube
— Rasheed Safi (@Rashidsafi) August 22, 2022
İç savaş senaryosu
Pakistan, büyük bir siyasi ve anayasal krizin ortasında ve bu kriz tam bir askeri yönetime yol açabilir. Han’ın destekçileri, polis onu tutuklamaya çalışırsa, Pakistan’ı ele geçirecekleri konusunda şimdiden uyarıda bulundu.
Siyasî partinin hukuk ve anayasa yolundan sapması halinde, 220 milyon nüfuslu halkı kimin durduracağı sorusu büyük bir korku yaratıyor.
Ali Amin Khan Gandapur, Keşmir İşleri Eski Federal Bakanı ve eski Hayber Pahtunhva Eyalet Meclisi Üyesi, Han’ın tutuklanması halinde İslamabad’ı halkın gücüyle ele geçireceklerini söyledi ve polise bu siyasi savaşın bir parçası olmayı bırakma çağrısında bulundu.
Han’ın sosyal medya platformlarını kullanan destekçileri de, Han’a ulaşmadan önce polisin önce onları geçmesi gerektiğini söyledi.
Pakistan askeri kurumu, Han’ın hala kitlesel protestolar düzenleyebileceğinin ve milyonlarca insanı sokağa çekebileceğinin farkında; bu, ekonomik krizin ortasında Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle artan küresel gıda fiyatları ile daha da kötüleşen, nükleer silahlı bir ulus için hiç de iyi sonuçlanmayacaktır.
Asya
ASEAN ve Çin, Trump’ın gümrük vergileri karşısında ilişkilerini derinleştiriyor

ASEAN dışişleri bakanları perşembe günü, ABD Başkanı Donald Trump’ın tehdit ettiği yeni “karşılıklı” cezai gümrük vergileri karşısında Pekin ile ilişkilerini derinleştirmeye çalışırken, bloğun Çin ile olan ilişkilerinin gücünü vurguladılar. Uzmanlar, Trump’ın agresif gümrük vergisi politikasının ASEAN ve Çin arasında daha da yakınlaşmayı beraberinde getirdiği görüşünde.
Kuala Lumpur’da ASEAN dışişleri bakanları ve Çinli mevkidaşları Wang Yi ile yapılan toplantının açılış konuşmasında Malezya Dışişleri Bakanı Mohamad Hasan, Çin’in “ASEAN’ın en önemli ve dinamik ortaklarından biri” olduğunu söyledi.
“Bu ilişki, karşılıklı güven, ortak çıkarlar ve artan ekonomik bağımlılık üzerine kurulmuştur” dedi.
Wang da bu duyguları yineleyerek, ülkelerin ortak Asya kimliği ve hedeflerini vurguladı. “Çin, ASEAN’ı komşuluk diplomasisinde her zaman bir öncelik olarak görmüş ve bölgeyi, insanlık için ortak bir geleceğe sahip küresel bir topluluk inşa etmede öncü olarak görmektedir” dedi.
Toplantı, ASEAN dışişleri bakanlarının yıllık Bakanlar Konferansı’nın bir parçasıydı. Toplantının ardından Japonya, Çin ve Güney Kore ile ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve diğer diyalog ortaklarıyla toplantılar yapılacak.
Devam eden jeopolitik değişimlere değinen Wang, mevcut küresel çalkantı ve dönüşümün birlik veya bölünme, barış veya çatışma, işbirliği veya çatışma gibi soruları gündeme getirdiğini kaydetti.
“Tarihten dersler çıkarmalı, eşit ve yapılandırılmış bir dünya düzenini aktif olarak teşvik etmeli ve kapsayıcı ve paylaşımlı ekonomik küreselleşmeyi destekleyerek uluslararası sistemi daha fazla adalet ve eşitliğe doğru itmeliyiz” dedi.
Ticari ilişkiler
2020’den bu yana ASEAN ve Çin, birbirlerinin en büyük ticaret ortakları olmaya devam etti ve 2024’te toplam ticaret hacmi bir önceki yıla göre %10,6 artarak 770,9 milyar dolara ulaştı.
Mayıs ayında, iki taraf, iki buçuk yıl süren dokuz tur görüşmenin ardından ASEAN-Çin Serbest Ticaret Bölgesi (ACFTA) 3.0 anlaşmasını açıkladı.
Yükseltilmiş anlaşma, dijital ekonomi, yeşil ekonomi ve tedarik zinciri bağlantılılığını kapsayan dokuz yeni bölüm içeriyor. Çin Ticaret Bakanlığı, bu çerçeveyi Çin-ASEAN mega pazarının inşasına açılan bir kapı olarak nitelendirdi.
Bu arada, ASEAN üyeleri 1 Ağustos’ta yürürlüğe girecek yeni ABD gümrük vergilerine hazırlanıyor. Vergiler Myanmar ve Laos için %40, Kamboçya ve Tayland için %36, Endonezya için %32, Malezya ve Brunei için %25, Vietnam ve Filipinler için %20 olarak belirlendi. Washington, nisan ayında gümrük vergileri açıklandığında %10 oranında vergi uygulanan Singapur için henüz güncellenmiş bir oran açıklamadı.
Gümrük vergilerine tepki
Çarşamba günü, Malezya Başbakanı Enver İbrahim, ASEAN dışişleri bakanları toplantısının başında, ticaretin “baskı, izolasyon ve kontrol” aracı olarak kullanıldığını belirterek, “gümrük vergileri, ihracat kısıtlamaları ve yatırım engelleri artık jeopolitik rekabetin keskin araçları haline geldi” dedi.
Endonezya Maliye Bakanı Sri Mulyani çarşamba günü parlamentoda yaptığı konuşmada, Dünya Ticaret Örgütü, BM ve Dünya Bankası gibi çok taraflı kurumların ticaret savaşında daha önemli bir rol oynaması çağrısında bulundu. “Bu çok taraflı kurumların rolü çok zayıfladı ve hatta saygı görmüyor” dedi.
Tayland, 1,22 milyar dolarlık hafifletme önlemleri açıkladı. Maliye Bakan Yardımcısı Paopoom Rojanasakul’a göre, Tayland merkez bankasının da gümrük vergilerini düşürmek için para politikasını daha da gevşetmesi bekleniyor.
Nikkei Asia’nın gördüğü dışişleri bakanları toplantısının ortak bildirisinin taslağı, tek taraflı gümrük vergilerini “kontra üreten” olarak nitelendiriyor ve bunların “küresel ekonomik parçalanmayı şiddetlendirme ve ASEAN’ın ekonomik istikrarı ve büyümesine karmaşık zorluklar getirme riski taşıdığı” uyarısında bulunuyor. Cuma günü yayınlanması beklenen taslak, ASEAN’ın “bu amaçla tüm ortaklarla yapıcı bir şekilde çalışmaya kararlı olduğunu” teyit ediyor.
Asya
Malezya Başbakanı ASEAN toplantısında Trump’ın tarifelerinin ‘baskı altına almak’ için kullanıldığını söyledi

Malezya Başbakanı Enver İbrahim, çarşamba günü ASEAN’ın önemli dışişleri bakanları toplantısının açılışında, ABD’nin gümrük tarifelerinin artık diğer ülkeleri “baskı altına almak, izole etmek ve kontrol altında tutmak” için kullanıldığını söyledi.
Kuala Lumpur’da düzenlenen bakanlar toplantısının açılış töreninde konuşan İbrahim, “Dünya çapında, bir zamanlar büyümeyi sağlamak için kullanılan araçlar artık baskı, izolasyon ve kontrol altında tutmak için kullanılıyor” dedi. “Gümrük tarifeleri, ihracat kısıtlamaları ve yatırım engelleri artık jeopolitik rekabetin keskin araçları haline geldi” diye ekledi.
Enver İbrahim, ASEAN’daki meslektaşlarına, bölgenin bu gerçekle “açık ve kararlı” bir şekilde yüzleşmesi gerektiğini ve bloğun birlikteliğinin deklarasyonlarla sınırlı kalmaması gerektiğini hatırlattı.
Pazartesi günü, ABD Başkanı Donald Trump, altı ASEAN üyesini etkileyen yeni bir dizi gümrük vergisi oranı açıkladı. Bunlar arasında Myanmar ve Laos’tan gelen mallara %40, Tayland ve Kamboçya’dan gelen mallara %36 vergi yer alıyor. Endonezya için oran %32, Malezya için ise %25.
Malezya, 10 üyeli bloğun bu yılki dönüşümlü başkanlığını yürütüyor. Bu haftaki toplantılar arasında ASEAN’ın içişleri bakanları toplantısı ve ardından ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Japonya ve Hindistan gibi önemli ortak ülkelerle toplantılar yer alıyor.
Nikkei Asia‘nın gördüğü dışişleri bakanları toplantısının ortak bildiri taslağı, tek taraflı gümrük vergisi uygulamalarının “kontra üreten nitelikte olduğunu ve küresel ekonomik parçalanmayı şiddetlendirme riski taşıdığını” ve “ASEAN’ın ekonomik istikrarı ve büyümesi için karmaşık zorluklar oluşturduğunu” belirtiyor.
Malaya Üniversitesi Uluslararası ve Stratejik Çalışmalar Bölümü’nde doçent olan Khoo Ying Hooi, Nikkei Asia’ya verdiği demeçte, Trump’ın son gümrük vergisi açıklamalarının, Japonya ve Güney Kore gibi müttefikleri hedef almak anlamına gelse bile, daha çok güç gösterisi ve “Önce Amerika” söylemini canlandırmak amacıyla yapıldığını söyledi.
“Bu, stratejik olmaktan çok sembolik bir hamle gibi görünüyor ve kimin zarar göreceği önemli olmaksızın seçmenlere ticaret konusunda sert olduğunu göstermek amacıyla yapılmış bir hamle” dedi.
Khoo, Güneydoğu Asya’nın ticareti çeşitlendirmek, bölgesel entegrasyonu güçlendirmek ve tek bir pazara bağımlılığı azaltmak için adımlar attığını belirtti. Güney-Güney ticaret ortaklıklarının kurulduğunu ekleyen Khoo, bu çabaların “hızlanıp derinleşebileceğini” kaydetti.
Malezya Başbakanı Enver İbrahim konuşmasında, ASEAN’ın “merkeziliğinin” devam etmesi gerektiğini yineleyerek, jeopolitik ve ekonomik belirsizliklerin dünya çapında arttığı bir dönemde bloğun diyalog için birincil dayanak noktası olması gerektiğini vurguladı.
“Küresel düzen parçalanıyor” dedi ve ekledi: “Çatışma, zorlama ve güvensizlik artık çok sayıda ilişkiyi tanımlıyor ve bunların sonucunda sayısız hayat kaybediliyor veya altüst oluyor.”
Öte yandan, toplantıda Malezya Dışişleri Bakanı Mohamad Hasan, küresel siyasi manzaranın “iki kutupluluktan tek kutupluluğa ve nihayet çok kutupluluğa” doğru değişmeye devam edeceğini vurguladı.
Asya
Ermenistan’da tutuklu milyarder Karapetyan’ın şirketinin kamulaştırılmasına onay

Ermenistan Cumhurbaşkanı Vaagn Haçaturyan, tutuklu iş insanı Samvel Karapetyan’a ait Ermenistan Elektrik Şebekeleri şirketinin kamulaştırılmasına olanak tanıyan yasaları imzaladı. Yeni düzenleme, hükümete şirkete kayyum atama ve satın almada öncelik hakkı tanıyor. Karapetyan ise hükümeti devirmeye yönelik çağrı suçlamasıyla iki aydır tutuklu.
Ermenistan Cumhurbaşkanı Vaagn Haçaturyan, aynı zamanda Rusya vatandaşı olan tutuklu iş insanı Samvel Karapetyan’a ait olan Ermenistan Elektrik Şebekeleri şirketinin kamulaştırılmasına olanak tanıyan yasaları imzaladı.
Cumhurbaşkanlığının internet sitesinden yapılan açıklamada, yasanın yürürlüğe girdiği duyuruldu.
Söz konusu yasa, bir gün önce Ermenistan parlamentosunda 27’ye karşı 65 oyla kabul edilmiş, bir milletvekili ise çekimser kalmıştı.
Hükümete kayyum atama yetkisi
Yapılan yasal değişikliklere göre, Kamu Hizmetleri Düzenleme Komisyonu, şirketin lisansından gönüllü olarak vazgeçmesi durumunda, tüzel kişiliği faaliyete devam etmeye zorlayabilecek veya yönetimi bir geçici yöneticiye devredebilecek.
Ayrıca, idari sürecin başlamasının ardından komisyon başkanı, yürütme organının tüm yetkilerini devralacak kayyumu doğrudan atama hakkına sahip olacak.
Komisyon başkanı, ihlallerin giderilmesi için bir programı onaylama, şirketin üst yönetim organı toplantılarını düzenleme, tüzükte değişiklik yapma ve yönetim kurulu üyelerini değiştirme gibi geniş yetkilerle donatıldı.
Satın almada öncelik hükümetin
Değişiklikler uyarınca, şirketin satılmasına karar verilmesi hâlinde, hükümet satın alma konusunda öncelik hakkına sahip olacak.
Belgede, şirketin satın alma bedelinin, “Değerleme Faaliyetleri Hakkında Kanun” uyarınca belirlenen piyasa değerini aşamayacağı belirtiliyor.
İş insanı ‘hükümeti devirme’ suçlamasıyla tutuklu
Karapetyan’a yönelik ceza davası, iş insanının, hükümet yetkililerinin Ermeni Apostolik Kilisesi’nin üst düzey yöneticilerine yönelik sert eleştirileri karşısında kiliseyi savunmasının ardından başlatıldı.
17 Haziran’da Karapetyan’ın evinde arama yapılmış, ertesi gün ise “hükümeti devirmeye yönelik çağrılarda bulunma” suçlamasıyla iki ay süreyle tutuklanmıştı.
İş insanı suçlamaları reddederken, avukatı Liana Gasparyan mahkeme kararının yasa dışı olduğunu savunuyor.
Karapetyan’dan iktidar partisi vekillerine iftira davası
Öte yandan Karapetyan, 4 Temmuz’da iktidardaki Sivil Sözleşme partisinden milletvekilleri Arsen Torosyan ve Hayk Konjoryan’a karşı dava açtı.
İş insanı, milletvekillerinin iftira niteliğindeki beyanlarını kamuoyu önünde yalanlamalarını ve özür dilemelerini talep etti.
-
Söyleşi2 hafta önce
İsrail-İran savaşını kim kazandı? E. Tuğamiral Alaettin Sevim Harici’ye anlattı
-
Ortadoğu2 hafta önce
Reuters: Suriye’de Şara’ya bağlı güçler 1.500 Alevi’yi katletti
-
Görüş1 hafta önce
Altı Gün Savaşı’ndan ‘On İki Gün Savaşı’na
-
Dünya Basını2 hafta önce
İran-İsrail savaşı ve Orta Asya
-
Avrupa2 hafta önce
Yeni MI6 şefinin dedesi, “Kasap” olarak bilinen Nazi casusu çıktı
-
Dünya Basını2 hafta önce
Jerusalem Post: Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde Çin’in Orta Doğu stratejisi
-
Amerika2 hafta önce
Zohran Mamdani: Canavarın ininde bir ‘nepo bebek’
-
Dünya Basını2 hafta önce
Kimler faşist olabilir? Önce Mussolini’nin İtalya’sına, sonra İsrail’e bakalım