Filipinler’in ABD Büyükelçisi Jose Manuel Romualdez, Japonya ve Avustralya’nın, ABD ve Filipinler ile Güney Çin Denizi devriyeleri yürütebileceğini söyledi.
The Japan Times’ın haberine göre, “Toplantılar çoktan ayarlandı ve muhtemelen Japonlar ve Avustralyalıları da katabiliriz” diyen Büyükelçi, bunun “hala tartışılmakta olan bir fikir” olduğunu da sözlerine ekledi.
Romualdez, ABD, Japonya ve Avustralya’nın üçlü deniz tatbikatları yürüttüğünü ve bu ülkelerle ortak devriyelerin “Filipinler ve tüm bölge için iyi olacağını” belirterek, “Seyir özgürlüğüne sahip olmak istiyoruz” dedi.
Devriyelerin başlangıçta ülkeden ülkeye olabileceğini ve sonunda genişleyebileceğini kaydeden diplomat, “çünkü bunlar bizim müttefiklerimiz ve benzer düşünen ülkelerdir” yorumunu yaptı.
Pekin’e mesaj
Plan gerçekleşirse, Filipinler ilk kez Güney Çin Denizi’ndeki çok taraflı deniz devriyelerine katılacak. Egemenliği tartışmalı sulardaki bu hamlenin ise Pekin’i kızdırabileceği düşünülüyor. Ayrıca Çin’in egemenlik iddiasındaki sularda birlikte devriye gezen dört ülkeden oluşan bir blok olasılığı, Pekin’e yönelik bir mesaj olarak okunacaktır.
Filipin Donanması’nın eski komutan yardımcısı Rommel Jude Ong ise, devriye olasılığı hakkında “Filipinler için, ABD dışında Çin’e karşı alternatif bir ortak olmamızı sağlıyor” yorumunu yaptı ve ekledi:
“Hoşumuza gitse de gitmese de, yalnızca ABD ile Çin arasında yer alan meselelere kapılmadığımızdan emin olmak için ABD ile faaliyetlerimizin ölçüsünü ayarlamamız gerekiyor.”
Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles de geçen hafta Avustralya’nın Filipinler ile ikili savunma ilişkisini genişletmek istediğini ve ortak devriyelerin “bir sonraki adım” olduğunu söylemişti.
Devriye görüşmeleri ve ABD ile yenilenen angajman, Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr.’ın, selefi Duterte’nin aksine Washington ile yakın ilişkiler izlemekte kararlı olduğunu gösteriyor.
Büyükelçi Romualdez de bunu doğrulayarak, son gelişmelerin “ABD ile Filipinler arasındaki ilişkinin bugün kesinlikle en iyi durumda olduğunu gösterdiğini” söyledi.
ABD’ye üslere genişletilmiş erişim izni
Filipinler, geçen ay ABD’ye ülkedeki askeri üslerine genişletilmiş erişim izni vermişti.
Her iki ülkenin savunma bakanlıklarından yapılan açıklamada, Washington’a 2014 yılına dayanan Gelişmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA) kapsamında dört bölgeye daha erişim izni verildiği kaydedilmişti.
Anlaşmanın bir parçası olarak ABD, mevcut beş EDCA sahasında altyapı iyileştirmeleri için 82 milyon dolar ayırdı ve askeri varlığını “ülkenin stratejik yerlerindeki” dört yeni bölgeye genişletti.
Filipinler, Amerika anakarasının dışındaki en büyük iki ABD Donanması ve Hava Kuvvetleri üssüne ev sahipliği yapıyordu. Ancak Filipin Senatosu üslerin kullanım süresini uzatmayı reddettikten sonra 1990’ların başında üsler kapatıldı.
Amerikan kuvvetleri, 1999 Ziyaret Kuvvetleri Anlaşması uyarınca Filipinli birliklerle büyük ölçekli muharebe tatbikatları için geri dönse de üs elde edemedi. Filipin Anayasası, yabancı birliklerin kalıcı olarak üslenmesini ve yerel çatışmalara katılmalarını yasaklıyor.
2014 EDCA, ABD kuvvetlerinin ekipmanı önceden konumlandırmasına ve Filipin askeri üslerine güçlerini döndürmesine izin verdi, ancak Marcos’un selefi Rodrigo Duterte, Çin ile daha yakın ilişkiler sürdürmek için uygulamayı askıya almıştı.
Marcos cumhurbaşkanı seçildikten sonra ise, Joe Biden, Marcos’u tebrik etmek için arayan ilk yabancı lider oldu ve üst düzey Washington yetkilileri yoğun bir şekilde Filipinler’i ziyaret etti.
Güney Çin Denizi tartışması
Güney Çin Denizi, kıyıdaş ülkelerin bağımsızlıklarını kazandığı İkinci Dünya Savaşı sonrasından bu yana egemenlik ihtilaflarına konu oluyor.
Çin, ilk kez 1947’de yayımladığı haritayla Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’i üzerinde hak iddiasında bulunurken, yer altı kaynakları açısından zengin bölgede başta Filipinler olmak üzere aralarında Vietnam, Brunei ve Malezya’nın da bulunduğu komşu ülkelerle egemenlik tartışmaları yaşıyor.
Pekin, Güney Çin Denizi’nin doğusundaki bölgede egemenlik iddia ederken, Filipinler de “Batı Filipin Denizi” olarak adlandırdığı aynı yerde hak iddiasında bulunuyor.
ABD ise bölge ülkeleri arasındaki bu gerginlikten faydalanarak, kıyıdaş ülkeleri Çin’e karşı silahlandırmaya çalışıyor. Çin’in son yıllarda bölgede artan askeri varlığına karşı bölgedeki çıkarlarını korumak için hareket ettiğini iddia eden ABD, bölgede “Seyrüsefer Serbestisi Operasyonları” adını verdiği askeri seyir faaliyetlerini artırdı. Washington ayrıca diğer kıyıdaş ülkeler ile savunma işbirliklerini de artırma arayışında. Filipinler başta olmak üzere bölge ülkeleri de ABD’nin varlığını Çin’e karşı bir denge faktörü olarak görüyor.
Marcos, geçen yıl Haziran ayında göreve gelmesinden bu yana Çin’e Güney Çin Denizi’nde egemenlik ihlali ile ilgili 77 şikayette bulundu. Bu ay ise, Çin’in “saldırgan” deniz hareketlerinden endişe duyduğunu açıklayarak Çin büyükelçisini çağırdı.
Büyükelçi Romualdez ise bu durumla ilgili, “Washington, Filipinler’in toprak hakları konusunda daha güçlü bir duruş sergilemesinden son derece memnun” yorumunu yaptı.
