Bizi Takip Edin

ASYA

Kırgız siyaset bilimci Amantur Manapbaev: Hoşnutsuzluğun sebebi yoksulluk

Yayınlanma

Kırgızistan’da güvenlik güçleri eş zamanlı operasyonlar düzenleyerek birçok kişiyi “darbe girişimi” iddiasıyla gözaltına aldı. Grubun, kitlesel gösterileri kullanarak “iktidarı ele geçirmeyi planladığı” öne sürüldü.

Kırgızistan Milli Güvenlik Devlet Komitesinden yapılan açıklamada, “devletin güvenliğini sağlama ve anayasal düzeni koruma çalışmaları kapsamında kitlesel protestolar ve ayaklanma için gizli hazırlıklar yapan bir grubun yasa dışı faaliyetlerinin engellendiği” bildirildi.

Açıklamada, soruşturma kapsamında 30’dan fazla kişinin gözaltına alındığı ve “ana organizatör ve ideolojik ilham kaynağı olduğu” öne sürülen Eldik Keneş (Halk Meclisi) Partisi Başkanı Roza Nurmatova ile birlikte 4 aktivistin tutuklandığı kaydedildi. Gözaltına alınan şüpheliler arasında bazı askerler ve bürokratların da olduğu ifade edildi. Olayla ilgili soruşturmanın ise devam ettiği belirtildi.

Türk basınında ise grubun arkasında FETÖ terör örgütünün olduğu ve Halk Meclisi partisinin başkanın FETÖ ile bağlantılı olduğu iddia edildi.

“FETÖ Kırgızistan’da gençler üzerinde etkili”

Gelişmeleri Harici’ye değerlendiren Kırgız siyaset bilimci Amantur Manapbaev, bu konuda net bilgiye sahip olmasa da, FETÖ’nün Kırgızistan’da bir miktar etkili olduğunu, özellikle de gençler üzerinde etkisinin olduğunu söyledi.

Kırgızistan’ın iç işlerine herhangi bir şekilde müdahalenin kabul edilemeyeceğini vurgulayan Manapbaev, “Kendi sorunlarımızı çözme hakkımız var” dedi.

“Hoşnutsuzluğun nedeni sosyo-ekonomik sorunlar”

Ülkenin sorunlarına ve halk içindeki hoşnutsuzluğa da değinen Manapbaev, “Kırgızistan’da son birkaç yılda halkın hoşnutsuzluğunda bir artış oldu. Bunun başlıca nedeni, ülkedeki sosyo-ekonomik sorunlardan kaynaklanmaktadır. Yani Bişkek’te gıda ürünleri, temel ihtiyaç maddeleri ve konut kiralarındaki artış. Kırgız Cumhuriyeti Ulusal İstatistik Komitesi’ne göre 2022’de tüketici fiyatları %14,7 arttı. Gıda ve alkolsüz içeceklerin fiyatı ise %15,8 arttı. Nüfusa sunulan tarifeler ve hizmetler ise -% 9,1 oranında. Bir yılda konut fiyatları yüzde 45 arttı. Artan fiyatlar ve tarifeler insanların yaşam standartlarını olumsuz etkiliyor. Kırgızistan’da son iki yılda yoksul sayısı 1 milyon arttı. 2021 sonunda yoksulluk oranı %33,3, yani 2020’ye göre %8 daha fazlaydı” şeklinde konuştu.

Bu koşullarda, Kırgızistan’da yaşamın “daha zor ve daha pahalı” hale geldiğini belirten Manapbaev, maaşların ve yan hakların düzeyinin maliyetleri karşılamadığını, özellikle bölgelerde çok sayıda ailenin açlıkla boğuştuğunu, yiyecek ve su eksikliği olduğunu kaydetti.

“Devlet, halka kulak vermeli”

Bu gibi durumlarda toplumdaki gerilimin artmasının “doğal” olduğunu ifade eden Manapbaev, şöyle devam etti:

“Kırgızistan’da yaklaşan darbe girişimleriyle ilgili bilgilerin medya alanında düzenli olarak yer alması şaşırtıcı değil. Sorunun ana kaynağı, tüm ülkeyi sarmış olan yoksulluktadır. Yasa dışı eylemler, Kırgızistan’daki başarısız sosyal politikanın sonuçlarıdır. Devlet toplumun ihtiyaçlarını gözetmelidir, sesine kulak vermelidir. Sonuçta devlet toplum için vardır.”

ASYA

Huawei, Apple ile aynı anda, yeni 3’e katlanabilir akıllı telefonu tanıttı

Yayınlanma

Çinli Huawei salı günü, dünya çapında en büyük akıllı telefon pazarında liderliğini sürdürmeye çalışırken, Apple’ın birkaç saat önce piyasaya sürdüğü yeni iPhone’undan hemen sonra 2,800 dolarlık katlanabilir telefonunu tanıttı.

Çinli teknoloji devi, Shenzhen’deki güneydeki teknoloji merkezinde akordeon ekran kapısı gibi üç farklı şekilde katlanabilen yeni Mate XT modelini tanıttı. Cihaz, şirketin web sitesine göre ön siparişlerde 4 milyondan fazla talep aldı ve herhangi bir depozito gerekmiyor. Araştırma firması IDC’ye göre, ikinci çeyrekte katlanabilir telefonlar için küresel pazar yaklaşık 4 milyon birim büyüklüğündeydi. Huawei’nin icra direktörü Richard Yu, lansmanda “Bugün, herkesin düşleyebileceği ancak yapamadığı bir ürünü sizlere sunuyoruz. Ekibimiz beş yıl boyunca sıkı bir şekilde çalıştı ve asla pes etmedi,” dedi ve ekledi: “Bugün, bir kez daha endüstrinin tarihini yeniden yazacağız, bilim kurguyu gerçeğe dönüştüreceğiz ve katlanabilir cihazlar için yeni bir çağ başlatacağız.”

Yeni telefon, metin özetleme, çeviri ve düzenleme işlevlerinin yanı sıra istenmeyen fotoğraf bölümlerini kesme gibi AI destekli görüntü düzenleme işlevlerine sahip. AI işlevleri Huawei’nin kendi Kylin çipleriyle destekleniyor. Bu beklenen lansman, Apple’ın en son modeli olan AI destekli iPhone 16’nın tanıtılmasının ardından birkaç saat içinde gerçekleşti ve her iki akıllı telefon da 20 Eylül’de satışa sunulacak. Mate XT, kırmızı ve siyah renklerinde sunuluyor ve 10.2 inç ekran büyüklüğüne sahip. 3.6 mm genişliğinde olan bu telefon, şirketin iddiasına göre dünyanın en ince katlanabilir telefonu ve cebinize sığacak bir klavye eki ile birlikte geliyor. Fiyatlar, 256 gigabaytlık versiyon için 19,999 yuan (2,800 dolar) ile başlıyor; daha yüksek hafıza kapasiteli versiyonlar ise 21,999 yuan ve 23,999 yuan olarak satışa sunulacak.

Başarılı akıllı telefon lansmanlarının ardından gelen bu tanıtım, Huawei’nin ABD yaptırımlarını nasıl aştığını vurguluyor ve Çin’de Apple’a karşı olan konumunu pekiştiriyor. Çin’de bazı tüketiciler, yeni iPhone 16’nın AI özellikleri eksikliğinden şikayet etti. Apple, iPhone 16’nın yapay zeka partnerini henüz açıklamadı ve Apple Intelligence, şirketin AI yazılımı yalnızca gelecek yıl Çince dillerinde kullanılabilir olacak. Weibo’da, Çin’in X benzeri platformunda bir kullanıcı, “AI kullanamazsanız ne anlamı var?” şeklinde bir yorum yaptı. Bir diğer kullanıcı ise, “AI en büyük satış noktası olmadan, yarı fiyatına olmalı,” şeklinde bir yorumda bulundu.

Okumaya Devam Et

ASYA

Japonya’da koasliyon lideri Natsuo Yamaguchi istifa kararını duyurdu

Yayınlanma

Japonya iktidarındaki Liberal Demokrat Parti’nin (LDP) koalisyon ortağı Komeito için yeni bir dönem başlıyor. Koalisyon lideri Natsuo Yamaguchi, 15 yıl boyunca parti liderliğinde kaldıktan sonra partisinin 28 Eylül’deki liderlik seçimlerine katılmayacağını duyurdu.

2009’da ilk kez parti lideri seçilen 72 yaşındaki Yamaguchi’nin, yarıştaki tek aday olan 66 yaşındaki Genel Sekreter Keiichi Ishii’ye koltuğunu bırakması bekleniyor. Ishii, parti tarafından bu ayın sonlarında yapılacak kongrede resmen seçilebilir. LDP’nin başkanlık yarışından bir gün sonra gerçekleşecek ve aynı zamanda bir sonraki başbakanın kim olacağına da etkili bir şekilde karar verileceği bir döneme girildiğinin altı çiziliyor.

Süreç Komeito’nun Yamaguchi’nin geri çekilmesi ve Ishii’nin yükselişinin LDP yarışını nasıl etkileyebileceğine ve LDP adayları arasında Komeito ile çalışmaya en uygun olanın kim olabileceğine odaklanıyor. Yamaguchi ise iktidar koalisyonunun bazı farklılıklara rağmen işbirliğine devam etmesini istediğini ve LDP ve Komeito liderlerinin birbirleriyle uyum içinde olması gerektiğini söyledi.

Yamaguchi, “LDP bana uzun zamandır bir koalisyon ortağı olarak rehberlik ve cesaret verdi. Bazı LDP üyeleri yeniden aday olmama kararım karşısında şaşırdı” dedi.

Komeito’nun LDP ile ortaklığı Yamaguchi’nin görev süresi boyunca inişli çıkışlı oldu. Koalisyon eski Başbakanlar Shinzo Abe ve Yoshihide Suga ile iyi çalışmış olsa da, Başbakan Fumio Kishida ve özellikle LDP başkanlığı için yarışan adaylardan biri olan Genel Sekreter Toshimitsu Motegi ile ilişkileri zaman zaman sorunlu oldu.

İki parti arasındaki ilişkiler, 2023’te yeni oluşturulan Tokyo seçim bölgesinde kimin adayının yarışması gerektiği konusunda tartışmalar ile gündeme gelmişti.

Okumaya Devam Et

ASYA

Batı, Çin’in ‘hakimiyetini kırmak’ için lityuma daha fazla destek vermeye çağırıldı

Yayınlanma

Madencilik uzmanı Ken Brinsden’e göre, Batılı hükümetler Çin’in tedarik zinciri üzerindeki hakimiyetini kırmak istiyorlarsa lityum endüstrisine daha fazla destek sağlamalı.

Nikkei Asia’ya konuşan Brinsden’in uyarısı, dünyanın en büyük üçüncü lityum şirketinin Batı Avustralya’daki bir projeyi rafa kaldırma kararı da dahil olmak üzere, bir dizi oyuncunun üretim planlarını küçültmesine veya ertelemesine yol açan fiyat düşüşünün ortasında geldi.

Batı Avustralya’daki Pilbara Minerals’i küresel bir lityum tedarikçisine dönüştüren ve şu anda Kanada’daki Patriot Battery Metals’in başında bulunan Brinsden, Çin’in lityum tedarik zinciri üzerindeki kontrolü göz önüne alındığında, Çin’den uzaklaşmanın “doğal olarak gerçekleşmeyeceğini” söyledi.

BMI’ya göre Avustralya dünyadaki lityumun yarısından biraz azını üretirken, çoğu metalin yüzde 60’ından fazlasını işleyen Çin’e gönderiliyor.

“[Çin] bunu her sektörde yapmıyor, ancak kritik mineral tedarik zincirlerinin çoğunda, temelde kendi amaçları için fiyatı etkiliyorlar” diyen Brinsden, jeopolitik kaygılar olmasa bile, arzın tek bir ülkede yoğunlaşmasının bir risk teşkil edeceğini de sözlerine ekledi.

Elektrikli araç bataryalarında kullanılan önemli bir metal olan lityum fiyatları, Çinli üreticilerin talep artışı sırasında hızla yeni arzı devreye sokmasının ardından 2022’deki zirvesinden bu yana %80’den fazla düştü. Ancak son zamanlarda elektrikli araç satışları tahmin edilenden daha yavaş seyrediyor.

Bunun sonucunda ortaya çıkan arz fazlası marjları sıkıştırdı ve sektör genelinde kârları vurdu. Geçtiğimiz hafta, dünyanın üçüncü büyük Lityum şirketi Arcadium, Batı Avustralya’daki Mt. Cattlin madenini, lityum içeren bir cevher olan spodümen fiyatlarının düşük olması nedeniyle “bakım ve onarıma” alacağını, yani faaliyetlerini askıya alacağını duyurdu.

Avustralya, şirketlere ucuz kredi desteği sağlamak ve 2027 yılında yürürlüğe girecek olan kritik minerallerin işlenmesi için %10’luk bir vergi kredisi oluşturmak gibi önlemlerle yerli bir tedarik zincirini teşvik etmeye çalıştı. ABD de bu segmente para akıttı. Enflasyon Azaltma Yasası, Çin’in de dahil olduğu bir kategori olan “sahip olunan, kontrol edilen veya … endişe verici bir yabancı kuruluşun yönlendirmesine tabi olan” bir şirket aracılığıyla tedarik edilen malzeme içermedikleri sürece elektrikli araçlar için sübvansiyonlar sunuyor.

Brinsden, bu tür önlemlerin iyi bir başlangıç olduğunu, ancak fiyat tabanı oluşturmak için ürün satın almaya yönelik bir plan oluşturulması da dahil olmak üzere daha fazlasına ihtiyaç duyulduğunu söyledi.

“Eğer Çin gerçekten de piyasa fiyatlarını düşürerek Batı sermayesini bastırmak istiyorsa, buna karşılık vermenin tek yolu maden geliştirmeyi gerçekten teşvik edecek bir fiyat belirlemektir. … Madenin geliştirilmesini sağlamak için bu fiyatı belirlemeniz ve hatta ürünü satın almanız oldukça basit” dedi.

Şangay Metal Piyasası’na göre, %6 lityum oksit içerikli Avustralya spodümen konsantresi (SC6) geçen hafta ton başına 772,5 dolardı. Bu rakam 2022’nin sonlarında 8.000 doların üzerindeydi.

Citibank tarafından yakın zamanda yapılan bir analize göre, Avustralya’nın yedi spodümen madeninden yalnızca biri mevcut spot fiyatlarla kârlı. Bu da %51’i Çinli Tianqi ve Avustralyalı IGO’nun ortak girişimine ait olan Greenbushes. ABD’li dev Albemarle kalan hissenin sahibi.

Avustralya ve Kanada’da iki borsada işlem gören ve Albemarle’ın da hissedarları arasında yer aldığı Vancouver merkezli Patriot Battery Metals, geçtiğimiz ay Quebec’teki Shaakichiuwaanaan projesinin ön ekonomik değerlendirmesini yayınladı.

Şirket madeni 1,4 milyar Kanada doları (1,03 milyar $) tahmini maliyetle iki aşamada geliştirmeyi ve 800.000 ton tam üretim yapmayı hedefliyor. İlk üretimin 2028’in sonlarında yapılması planlanan projenin tahmini geri ödeme süresi, Brinsden’in sektör için “mantıklı bir teşvik fiyatı” olarak nitelendirdiği SC6 için ton başına 1.500 dolarlık bir fiyat varsayımıyla 3,6 yıl.

“Projeyi bugünkü fiyatlarla inşa etmeyi düşünmüyoruz” diyen Brinsden, Shaakichiuwaanaan’ın yüksek tenörlü zonlarının gelecekteki düşüş dönemlerinde projeyi savunulabilir kıldığını da sözlerine ekledi.

Brinsden, Çin’in batarya hücreleri için maliyetleri düşürmesi ve “inanılmaz” ölçek ekonomileri oluşturması nedeniyle bir sonraki yükselişin beklenenden daha erken gelmesini beklediğini ve bunun da daha fazla hammadde talebini canlandıracağını söyledi.

“Bence bir sonraki talep şoku aslında Çin’in küresel olarak büyüttüğü pazarları doldurmak için daha fazla hammadde satın almaya geri dönmesinden kaynaklanıyor ve bu, Batı’nın bugün onlara verdiği krediden çok daha erken gerçekleşecek” dedi.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English