Reuters haber ajansının kaynakları ve LSEG’in verilerine göre Rusya’nın en büyük denizcilik şirketlerinden Sovcomflot, buzulların azalması ve 2024 transit seyir sezonunun başlamasıyla birlikte temmuz ayında ülkenin batısındaki limanlardan Kuzey Denizi Rotası üzerinden Asya’ya Ural ham petrolü sevkiyatına başladı.
Kuzey Denizi Rotası, ülkenin Baltık ve kuzey limanlarından Asya’ya petrol ihracatı için kullanılan geleneksel rotadan ciddi ölçüde daha kısa ve teslimat sürelerini kısaltıyor; zira Moskova, Batılı ülkelerin yaptırım baskısı artarken Avrupa sularını baypas ederek hidrokarbon ihraç etmek için alternatif yollar arıyor.
ABD, bu yılın şubat ayında Sovcomflot’u ve bazı tankerlerini kara listeye alarak, şirketi G7’nin Rusya’dan gelen petrole uyguladığı tavan fiyatı ihlal etmekle suçlamıştı. Haziran ayında Avrupa Birliği (AB) de Sovcomflot’un yanı sıra 27 gemiye yaptırım uygulamıştı.
Kuzey Denizi Rotası, yıl boyunca buzla kaplı olması nedeniyle seyretmesi en zor rotalardan biri; bu da gemilerin Kuzey Denizi Rotası’ndan ancak buz kırıcılar eşliğinde geçebileceği anlamına geliyor.
Diğer yandan, Rusya ile Batılı ülkeler arasındaki ilişkiler kötüleştikçe rotanın önemi de artıyor.
Batı’nın yaptırımlarına maruz kalan Sovcomflot tankeri Viktor Bakayev, 2024 yılında Baltık Denizi’nden Asya’ya Kuzey Deniz Rotası üzerinden petrol taşıyacak ilk gemi oldu.
LSEG’in verilerine göre tanker 21 Temmuz’da Primorsk limanından 100 bin ton Ural ham petrolü yükledi ve Barents Denizi suları üzerinden Asya’ya doğru yola çıktı.
Petrolün hangi limanda boşaltılacağı henüz bilinmiyor, fakat Reuters‘a konuşan bazı kaynaklar Ural sevkiyatının Çin’e teslim edileceği görüşünde
Ayrıca yükün Rusya’nın Uzak Doğu sularında bir tankerden başka tankere aktarılabileceği ihtimali de göz ardı edilmiyor.
Sovcomflot’a ait diğer iki tanker, Vernadskiy Prospekt ve her biri yaklaşık 100 bin ton ağırlığında olan ve yaptırım uygulanan Korolev Prospekt, Bering Boğazı’nı çoktan geçti ve gemide yük olmadan Kuzey Denizi Rotası boyunca Asya’dan batıya doğru ilerliyor.
Reuters‘a konuşan iki kaynak, tankerlerin Asya’ya teslim edilmek üzere batıdaki Rus limanlarında petrol yüklemek için doldurulmuş olabileceğini belirtti.
Halihazırda, her biri yaklaşık 100 bin tonajlık en az yedi Sovcomflot tankeri Kuzey Denizi Rotasından geçiş izni almış durumda.
Bu tankerlerin yanı sıra bir dizi başka gemi de 2023 sefer sezonunda Kuzey Denizi Rotası üzerinden, bu rota üzerinden Rus ürün sevkiyatlarının halen ana varış noktası olan Çin’e petrol teslim etmek için kullanıldı.
Geçen yıl Kuzey Denizi Rotası üzerinden Asya’ya yapılacak Ural sevkiyatları yaklaşık 0,6 milyon ton oldu.
Mart ayında Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 2024 yılında Kuzey Denizi Rotası’nın kargo cirosunun yaklaşık 40 milyon ton olarak planlandığını ve bu hacmin Arktik LNG-2 projesinden yapılan sevkiyatları da hesaba kattığını ifade etmişti.
Bununla beraber yine geçen yıl Kuzey Denizi Rotası boyunca yapılan kargo taşımacılığı 36 milyon tonu aşarak bir rekora ulaştı.
Rota, Rusya’nın Norveç sınırı yakınlarında başlayıp Alaska kıyılarındaki Bering Boğazı’na kadar uzanan bir deniz yolu.
Kuzey Kutbu yakınlarındaki buzullar, mart ayı sonunda maksimum alana ulaşıyor ve eylül ayında buz örtüsü minimum seviyeye iniyor. Bu nedenle temmuz ile ekim ayları, Kuzey Deniz Rotası boyunca deniz seyrüseferi için geleneksel dönem.
Diğer yandan son yıllarda bilim adamları buzun eridiğini fark etmiş ve bunu küresel ısınmaya bağlamıştı. Örneğin, Rus Coğrafya Derneği, Kuzey Kutbu’ndaki buz erime oranının son 20 yılda iki katına çıktığını kaydetti.
Kuzey Denizi Rotası, Rus Arktik sahalarından dünya pazarına LNG tedarik etmek için de aktif olarak kullanılıyor.
LNG hem batıya hem de doğuya gönderiliyor. Şirket, 2022 yılında Novatek’in Kuzey Denizi Rotası üzerinden Asya’ya 32 LNG sevkiyatı gerçekleştirdiğini bildirdi.
LSEG’nin verilerine göre, Novatek 2024 yılında Yamal LNG’si taşıyan iki tankeri doğuya doğru seyrüseferin açılmasıyla birlikte Kuzey Denizi Rotası üzerinden Asya’ya sevk etti.
Kuzey Denizi Rotası aynı zamanda Rusya’nın batı limanlarından Asya’ya petrol ürünleri sevk etmek için de kullanılıyor.
Ağustos 2023’te Gazprom’un petrol ürünü üreten iştiraki Gazpromneft, Ust-Luga’dan Çin’e bu rota üzerinden bir tanker petrol ürünü sevkiyatı yaptı ki bu en azından 2000’lerin sonundan bu yana yapılan ilk sevkiyattı.
