Wall Street Journal’ın (WSJ) ABD’li ve Arap yetkililere dayandırdığı habere göre, Biden yönetimi İsrail’in Hizbullah’a yönelik saldırısını, Lübnan’a yeni bir cumhurbaşkanı seçerek Hizbullah’ın uzun süredir devam eden hakimiyetini kırmak için bir fırsat olarak kullanmaya çalışıyor.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken geçen günlerde Katar, Mısır ve Suudi Arabistan liderlerini arayarak Lübnan’da yeni cumhurbaşkanı seçilmesini desteklemelerini istedi. Beyaz Saray’ın üst düzey yetkilisi Amos Hochstein da Arap yetkililere, İsrail saldırılarıyla Hizbullah’ın zayıflamasının siyasi çıkmazı kırmak için bir fırsat olarak görülmesi gerektiğini söyledi. Ülkenin siyasi partileri, bir önceki lider Mişel Avn’ın 2022’de görev süresinin sona etmesinden bu yana yeni cumhurbaşkanı üzerinde anlaşamadı.
ABD’nin bu girişimi, birkaç hafta önce yaptığı acil ateşkes çağrılarından bir sapma olarak değerlendiriliyor. Ülkedeki ve bölgedeki bazıları, şu anda bir adayı desteklemek için yapılan baskıların, Lübnan’ı parçalayan mezhepsel çatışmaları yeniden alevlendirebileceğinden endişe ediyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matt Miller bu hafta gazetecilere, “Bu durumdan çıkmasını görmek istediğimiz şey, nihayetinde Hizbullah’ın ülke üzerindeki baskısını hatta bu baskıdan da öte boğucu etkisini kırmak ve cumhurbaşkanı üzerinde Hizbullah vetosunu ortadan kaldırmak” dedi.
Konuyla ilgili bilgi sahibi Suudi yetkililerin WSJ’ye söylediğine göre, ABD’nin Hizbullah’ı iktidardan uzaklaştırma girişimi Suudi Arabistan tarafından destekleniyor. Petrol zengini Körfez ülkesi, son yıllara kadar Lübnan’ın siyasi ve ekonomik rotasını şekillendirmede büyük bir rol oynamıştı.
Diplomatlara göre, ABD’nin girişimi, Lübnan’ın siyasi fraksiyonlarını bir araya getirip yeni bir cumhurbaşkanı seçmek için Başbakan Necip Mikati ve Hizbullah ile ateşkes müzakerelerinde önemli bir kanal olan Şii grubun lideri ve Meclis Başkanı Nebih Berri gibi kilit Lübnanlı liderlere dayanıyor.
Mikati ve Berri geçtiğimiz hafta yeni bir cumhurbaşkanının seçilmesini desteklediklerini söylerken Hizbullah’ın İsrail güçlerine karşı verdiği mücadeleyi de takdir ettiklerini ifade ettiler. Hizbullah’ın fiili lideri Genel Sekreter Yardımcısı Naim Kasım ise bu hafta, İsrail ile savaş devam ederken siyasi bir yeniden düzenleme yapılması çağrılarını reddetti.
Lübnan’ın cumhurbaşkanı, hiçbir bloğun tek başına yeni bir lider seçecek sandalye sayısına sahip olmadığı 128 üyeli parlamento tarafından seçiliyor. Hizbullah ve müttefiklerinin desteği olmadan siyasi bir uzlaşının nasıl sağlanacağı belli değil.
Gazze ve Lübnan’da ateşkes müzakerelerinde kilit rol oynayan Mısır ve Katar’dan yetkililer, ABD planını gerçekçi bulmadıklarını ve hatta tehlikeli gördüklerini ABD’li yetkililere ilettiler. Bu görüşmelerde, İsrail’in Hizbullah’ı yok etmeyi asla başaramayacağını ve grubun çatışmaya yönelik herhangi bir siyasi çözümde yer alması gerektiğini savundular.
Mısır ayrıca, kriz sırasında Lübnan siyasetinde müdahale girişimlerinin, ülkenin 1990’da sona eren yıkıcı iç savaşında olduğu gibi, iç çatışma riskini artırabileceği endişesini dile getirdi. Ülkenin siyasi fraksiyonlarının çoğu, o çatışmada savaş ağalığı yapmış liderler tarafından yönetiliyor.
Siyasi analistler ve diplomatlar, İsrail’in Lübnan’a yönelik saldırıları sonucunda iktidarı ele geçirdiği düşünülen herkesin Lübnan halkı ve rakip siyasi güçlerin tepkisiyle karşılaşabileceğini belirtiyor.
ABD’nin Suriye ve Cezayir eski büyükelçilerinden Robert Ford da “Lübnan’ın yeni cumhurbaşkanının İsrail’in askeri eylemlerinin kuyruğuna takılarak ve Amerikan desteğiyle göreve geldiği görüldükçe birçok Lübnanlı nezdinde daha fazla itibar kaybedeceğini düşünüyorum” dedi.
Ayrıca Lübnanlı yetkililer ülkedeki herhangi bir gücün siyasi elitlere meydan okuyabileceğine şüpheyle yaklaşıyor.
